W takiej sytuacji można stwierdzić, iż o ile określony podmiot będzie wykonywał czynności opodatkowane określone w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm., dalej jako „ustawa o VAT”) w warunkach opisanych w tej ustawie podatkowej, to stanie się on podatnikiem VAT w sensie obiektywnym (por. wyrok WSA w Warszawie z 18 maja 2007 roku, sygn. akt III SA/Wa 324/07).
Taki podmiot będzie zobowiązany do wystawienia faktury VAT. Związane jest to z tym, że polska ustawa nie określa podmiotów uprawnionych do wystawienia faktury.
Polecamy:Czy można odliczyć podatek naliczony przed dokonaniem rejestracji dla celów VAT?
Z kolei zestawienie ze sobą art. 106 ust. 1 i 2 oraz art. 88 ust. 3a ustawy o VAT pozwala na wysnucie wniosku, iż do wystawienia faktury VAT zobowiązana jest osoba będąca podatnikiem w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT, także wtedy, gdy nie jest ona zarejestrowana na potrzeby podatku (tak: T. Michalik, VAT 2010, Komentarz, Warszawa 2010, s. 788 oraz wyroki: WSA w Łodzi z 24 października 2006 r., sygn. akt I SA/Łd 520/06, WSA we Wrocławiu z 20 marca 2007 roku sygn. akt I SA/Wr 1625/06, WSA w Olsztynie w wyroku z 30 grudnia 2008 roku sygn. akt I SA/Ol 473/08).
Z zasadą neutralności podatku od towarów i usług związane jest prawo podatnika VAT do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego. Wszelkie ograniczenia tego prawa naruszają konstrukcję podatku VAT i dla swojej legalności muszą być zgodne z prawem wspólnotowym (obecnie art. 176 – 177 Dyrektywy 2006/112/WE).
Jednym z ograniczeń przewidzianych w polskiej ustawie o podatku od towarów i usług jest wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez podmiot do tego „nieuprawniony” (art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a ustawy o VAT).
Celem tego przepisu jest zapobieżenie korzystania z prawa do odliczenia w przypadku transakcji fikcyjnych tj. takich które nie miały miejsca w rzeczywistości, choć zostały udokumentowane fakturą VAT (tj. w sytuacji, gdy podmiot będący kontrahentem nie istnieje, jak i w sytuacji gdy czynność nie została dokonana).
Należy jednak zaznaczyć, że organy podatkowe kwestionowały możliwość dokonania odliczenia podatku wykazanego na fakturze VAT wystawionej przez podmiot niezarejestrowany jako podatnik VAT, choć najczęściej czynność opodatkowana miała w rzeczywistości miejsce oraz była wystawiana prawidłowa faktura VAT. Fiskus stał bowiem na stanowisku, iż w takim wypadku podmiot niezarejestrowany był podmiotem „nieuprawnionym” do wystawienia faktury, w związku z czym prawo do odliczenia nie przysługiwało.
Polecam:Czy uregulowanie należności przed wykonaniem usługi pozwala na odliczenie VAT?
Ustawowe ograniczenie zawarte w art. 88 ust. 3a ustawy o VAT zostało zakwestionowane przez Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 22 grudnia 2010 roku w sprawie Dankowski (sygn. akt C-438/09).
Pan Bogusław Dankowski nabył w latach 2004-2006 określone usługi, podlegające opodatkowaniu VAT, od podmiotu niezarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług. Podmiot ten nie rozliczał ponadto podatku VAT, choć wystawiał faktury VAT dokumentujące czynności opodatkowane, wykazując w nich podatek należny.
Organy podatkowe zakwestionowały możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego od należnego u Pana Dankowskiego. Podatnik nie zgodził się ze stanowiskiem Fiskusa, sprawa doszła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Z kolei Trybunał orzekł, iż podatnik może odliczyć podatek należny wykazany na fakturze VAT wystawionej przez podmiot niezarejestrowany. Warunkiem jest, aby faktury zawierały wszystkie elementy wymagane Dyrektywą, a w szczególności zawierały informacje niezbędne do ustalenia tożsamości osoby, która wystawiła te faktury oraz rodzaj wykonanych usług. Trybunał podkreślił, iż Dyrektywa nie zezwala państwom członkowskim na odroczenie lub pozbawienie prawa odliczenia VAT przez podatnika, którego kontrahent nie dopełnił wymogu rejestracji.
W wyroku w sprawie Dankowski Trybunał oceniał co prawda zgodność polskich przepisów z przepisami art. 17 – 20 VI Dyrektywy VAT Rady UE (77/388/EEC), jednak również obecnie obowiązujące rozwiązania nie zmieniły zasady neutralności podatku VAT dla przedsiębiorcy i nie zezwalają na ograniczenie prawa do odliczenia, poza wyjątkowymi przypadkami jak np. nadużycia podatkowe oraz sytuacje, gdy nie powstaje w ogóle podatek naliczony podlegający odliczeniu np. w przypadku podmiotu faktycznie nieistniejącego czy czynności fikcyjnej (por. J. Martini [w]: Dyrektywa VAT 2006/112/WE, Komentarz 2008, Wrocław 2008, s. 741).
Tym samym orzeczenie Trybunału może być również obecnie powoływane przez podatników.
W celu dostosowania brzmienia art. 88 ust. 3a ustawy o VAT do wymagań stawianych przez prawo unijne, planowana jest zmiana brzmienia wskazanego przepisu poprzez ograniczenie możliwości odliczenia podatku naliczonego od należnego tylko do sytuacji, gdy faktura VAT będzie wystawiona przez „podmiot nieistniejący” (art. 1 pkt 14 projektu z dnia 20 kwietnia 2011 roku, dostępny tymczasowo pod adresem internetowym: http://www.mf.gov.pl/_files_/bip/bip_projekty_aktow_prawnych/pp/projekt_z_20.04.2011.pdf .
Zgodnie z przepisem art. 4 projektu, zmienione brzmienie ma obowiązywać od dnia 1 lipca 2011 roku.