Odpowiedź na zadane przez Spółkę pytanie uzależniona jest od ustalenia jakie były zgodne ustalenia stron transakcji, tj.:
- czy moment przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel nastąpił przed wystawieniem opisanej w stanie faktycznym faktury,
- czy ewentualnie moment ten nastąpił po wystawieniu opisanej w stanie faktycznym faktury.
W sytuacji zaś, gdy moment rozporządzania towarem jak właściciel został określony po wystawieniu opisanej w stanie faktycznym faktury, wówczas czy:
a) opisana w stanie faktycznym faktura stanowi fakturę wzywającą do zapłaty zaliczki na poczet przyszłej dostawy towarów czy też
b) stanowi fakturę rozliczającą niejako od razu całą transakcję (przed nabyciem prawa do dysponowania towarem jak właściciel).
Jeżeli moment przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel nastąpił przed wystawieniem faktury …
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.
Polecamy: Kiedy odliczyć VAT z faktury zaliczkowej?
Przyjęcie przez ustawodawcę powyższej konstrukcji oznacza, iż dostawa (gospodarczo sprzedaż) w rozumieniu ustawy o VAT ma miejsce w chwili, gdy nabywca nabywa prawo do swobodnego dysponowania towarem.
Niezależnie od tego czy jednocześnie samo prawo własności pozostaje przy dostawcy czy przechodzi już na nabywcę. Nabywca nie musi fizycznie posiadać towaru, żeby móc nim rozporządzać.
Zatem w sytuacji, gdy wskazana w stanie faktycznym faktura dokumentuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, Spółce przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z niej wynikającego w miesiącu otrzymania faktury lub w dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych (art. 86 ust. 10 oraz ust. 11 ustawy o VAT).
Nie ma tutaj znaczenia, że fizycznie towar dotarł do Spółki w kwietniu 2011 r.
Jeżeli moment przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel nastąpił po wystawieniu opisanej w stanie faktycznym faktury …
W takiej sytuacji sposób rozliczenia ww. dokumentu jest uzależniony od tego, czy:
- faktura stanowi fakturę wzywającą do zapłaty zaliczki na poczet przyszłej dostawy towarów czy też
- stanowi fakturę rozliczającą niejako od razu całą transakcję (przed nabyciem prawa do dysponowania towarem jak właściciel).
Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit b) ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego.
Polecamy: Czy można odliczyć VAT od importu usług z raju podatkowego
Jednocześnie w myśl art. 86 ust. 12 ustawy o VAT, w przypadku otrzymania faktury (innej niż zaliczkowa) przed nabyciem prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje z chwilą nabycia prawa do rozporządzania tym towarem jak właściciel.
Wprawdzie przepisu art. 86 ust. 12 ustawy o VAT nie stosuje się do przypadków, gdy nabycie prawa do dysponowania towarem jak właściciel nastąpiło przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej, w której podatnik dokonał obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury – jednakże w analizowanej sytuacji zapis ten nie znajdzie zastosowania.
Z powyższego wynika, że podstawę do realizacji prawa do odliczenia VAT naliczonego stanowi wyłącznie faktura VAT dokumentująca rzeczywiście wykonaną dostawę towarów bądź rzeczywiście uiszczoną zaliczkę na poczet przyszłej dostawy towarów.
Faktura zaliczkowa wzywająca do zapłaty zaliczki
W sytuacji, gdy celem stron było uregulowanie zaliczki jaką Spółka ma wpłacić kontrahentowi, wskazana w stanie faktycznym faktura nie może być uznana za fakturę dokumentującą jej wpłatę.
Z literalnego brzmienia cytowanego przepisu wynika, iż prawo do odliczenia podatku naliczonego w przypadku otrzymania faktury zaliczkowej jest możliwe wyłącznie gdy faktura potwierdza dokonanie zapłaty pewnej części kwoty (zaliczki, zadatku bądź raty), czyli de facto spowodowała powstanie obowiązku podatkowego dla drugiej strony transakcji (tut. wystawcy dokumentu).
Zatem należy wnioskować, iż prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikowi za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał fakturę zaliczkową potwierdzającą dokonanie zapłaty, lub za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych.
W konsekwencji, organ podatkowy może zakwestionować możliwość odliczenia podatku naliczonego z ww. faktury.
Polecamy: Faktura VAT od A do Z
Przy czym musimy w miejscu tym wskazać, że w zakresie faktur wzywających do zapłaty zaliczki ukształtowało się orzecznictwo sądowe, z którego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony z takiej faktury zaliczkowej będzie mieć charakter prawa zawieszonego związanego de facto z dokonaniem zapłaty tej części należności.
Przykładowo, WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 11.03.2008 r. (sygn. I SA/Rz 932/07) podał, że: „prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z otrzymaniem faktury wzywającej do zapłaty zaliczki/zadatku/raty będzie przysługiwało podatnikowi w tej części i w rozliczeniu za ten okres, w którym dokonał on zapłaty”.
Błędnie wystawiona faktura dokumentująca ostateczną sprzedaż
W przypadku natomiast, gdy z ustaleń (pisemnych, ustnych) zawartych między stronami wynika, że opisana w stanie faktycznym faktura nie stanowi błędnie wystawionej faktury zaliczkowej a wadliwie (zbyt wcześnie) wystawioną fakturę rozliczeniową (rozliczającą całą transakcję/dostawę), prawo do odliczenia Spółce będzie przysługiwało dopiero z chwilą nabycia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel (czyli w kwietniu 2011 r.).