Pomocnicza transakcja finansowa
W jednym z ostatnich wyroków ustosunkował się do tej kwestii Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 maraca 2020 r., sygn. I FSK 833/19, w którym czytamy, że: „Ocena charakteru danej czynności z perspektywy tego, czy stanowi ona pomocniczą transakcję finansową, o której mowa w art. 90 ust. 6 VATU, musi uwzględniać szereg różnych okoliczności. Konieczne jest też ustalenie, czy tego rodzaju czynność podatnika stanowi bezpośrednie, trwałe i konieczne przedłużenie czy uzupełnienie jego działalności opodatkowanej.”
W jakim stanie faktycznym zapadł komentowany wyrok? Z wnioskiem o wydanie interpretacji wystąpił podatnik (spółka), którego głównym przedmiotem działalności jest działalność portali internetowych i udostępnianie powierzchni w serwisach internetowych w celu realizacji usług reklamowych, a także oferowanie użytkownikom Internetu płatnego dostępu do treści online. Umowa spółki przewidywała, że przedmiot działalności spółki stanowi także działalność holdingów finansowych, jednakże spółka wyjaśniła, że nie prowadziła działalności gospodarczej w tym zakresie.
Spółka wskazała, że udzieliła dotychczas kilku gwarancji na rzecz podmiotów powiązanych, wskazując przy tym, konkretnie jakich gwarancji, na rzecz jakich podmiotów i w jakim okresie miało to miejsce.
Organ podatkowy uznał te stanowisko za nieprawidłowe, wskazując, że udzielanie gwarancji finansowych podmiotom powiązanym nie jest działalnością marginalną dla całokształtu działań spółki, a wykonywane przez nią transakcje finansowe nie mają charakteru incydentalnego (pomocniczego).
Proporcja w VAT - co stanowią przepisy ustawy o VAT?
Zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy VAT, jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10. Proporcję ustala się wg. zasada o jakich mowa w art. 90 ust. 3 jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.
Ust. 6 tego artykułu ustawy stanowi jednak, że do obrotu, o którym mowa w ust. 3, nie wlicza się obrotu z tytułu transakcji dotyczących:
1) pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych;
2) usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.
Jakie stanowisko zajął NSA?
Właśnie przesłanka „pomocniczości” wzbudza w dalszym ciągu najwięcej kontrowersji. NSA w komentowanym wyroku odwołał się zarówno do orzecznictwa TSUE (C-306/94Regie Dauphinoise-Cabinet A. Forest SARL., C-77/01 (EDM), jak i krajowych sądów administracyjnych, z których wynika, że oceniając charakter czynności, należy uwzględniać całokształt okoliczności jakie towarzyszyło wykonanym świadczeniom usług o charakterze zwolnionym zaś sama częstotliwość udzielania gwarancji nie ma tutaj decydującego znaczenia. Inaczej mówiąc to nie częstotliwość wykonywanych czynności (świadczenia usług w tym przypadku) ma decydujący charakter. Przy takiej ocenie – jak wskazuje NSA - należy uwzględniać stopień zaangażowania środków, liczbę udzielonych gwarancji (czy też wykonanych czynności o jakich mowa w art. 90 ust. 6 ustawy VAT), zaangażowanie zasobów podatnika, stopień powiązania tych czynności z podstawową działalnością podatnika. Przedstawione stanowisko NSA wpisuje się zatem w już występujące wcześniej występujące głosy sądów administracyjnych zob. wyrok NSA z 20.02.2020 r. I FSK 1693/17, WSA w Warszawie z 07.07.2017 r. III SA/Wa 1528/16 i WSA w Gliwicach z 25.10.2016 r. III SA/Gl 699/16. Można już zatem mówić o ukształtowanej linii orzeczniczej.
Skutki prezentowanego wyroku dla praktyki podatkowej
W przypadku oceny poszczególnych zdarzeń takich jak np. pożyczka lub udzielona gwarancja kwalifikujące się jako usługi zwolnione z VAT, należy przeanalizować całokształt okoliczności, aby móc ocenić czy są to usługi pomocnicze dla naszej działalności i czy powinny być uwzględnione w wielkości obrotu dla celów stosowania proporcji w VAT. Takimi okolicznościami, jakie powinniśmy wziąć pod uwagę przy ocenie pomocniczości naszej transakcji jest: stopień zaangażowania finansowego w daną transakcję (wielkość pożyczki czy udzielonej gwarancji) oraz jaki jest ich związek z podstawową działalnością wykonywaną przez nas jako podatników. W drugiej kolejności znaczenie będzie miało to jak często udzielaliśmy np. pożyczek i gwarancji czy pożyczki udzielane były tylko podmiotom z grupy czy też podmiotom z zewnątrz.
Z drugiej strony organy w dalszym ciągu nie oceniają całokształtu okoliczności związanych z tego typu usługami, niemniej jednak podatnicy w tym miejscu nie są bez argumentów przeciwko fiskalnej wykładni fiskusa, która na pierwszym miejscu stawia częstotliwość czynności.
Mając na uwadze powyższe, każdorazowy stan faktyczny należy ocenić samemu indywidualnie, a w celu zabezpieczenia się przed ewentualnymi wątpliwościami organów podatkowych, rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.
Łukasz Jankowski, doradca podatkowy nr 13312, BG TAX & LEGAL