Odliczanie VAT od samochodów
Odliczenie naliczonego podatku VAT przy wykorzystaniu pojazdów samochodowych jest chyba jednym z najbardziej problematycznych zagadnień tej dziedziny prawa podatkowego. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w takim zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jednakże w zakresie wydatków ponoszonych w związku pojazdami samochodowymi, ustawodawca ograniczył możliwą do odliczenia kwotę do wysokości 50% kwoty podatku naliczonego wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika.
Na podstawie art. 86a ust. 3 pkt. 1 lit. a) w zw. z art. 86 ustawy o VAT, możliwe jest jednak odliczenie pełnej kwoty podatku naliczonego - dla pojazdów samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej.
Przy czym ustawodawca wprowadził jednakże dodatkowe kryteria dookreślające przypadki, gdy pojazd samochodowy można uznać za wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej (przedmiotowy artykuł dotyczy najczęściej stosowanych pojazdów w prowadzonej działalności, czyli samochodów osobowych).
Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm
Chodzi tutaj o sposób wykorzystywania tych pojazdów wykluczający ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą podatnika. W szczególności, sposób ten powinien być określony w ustalonych zasadach używania pojazdu, dodatkowo zaś potwierdzony prowadzoną ewidencją przebiegu pojazdu. Znaczenie ma tutaj wyłącznie rzeczywiste wykorzystywanie pojazdu, nie zaś sam taki zamiar. Choć podatnik nie ma wprawdzie wyraźnego obowiązku określenia na piśmie zasad używania należących do niego pojazdów samochodowych, to jednak bez wątpienia ułatwi mu to proces dowodowy. Zasadniczym dowodem w tej kwestii pozostaje jednak ewidencja przebiegu pojazdu, dająca możliwość następczego potwierdzenia, że pojazd był rzeczywiście wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej.
Ewidencja taka powinna zawierać przede wszystkim numer rejestracyjny pojazdu, dzień rozpoczęcia i zakończenia prowadzenia ewidencji, stan licznika przebiegu, wpis osoby kierującej pojazdem oraz liczbę przejechanych kilometrów na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na dzień zakończenia prowadzenia ewidencji. Dodatkowe wymogi pojawiają się w przypadku, gdy pojazd jest udostępniany osobie niebędącej pracownikiem podatnika.
Podatki 2016 cz.1 – VAT 2016 (książka)
Informacja VAT-26
Minister Finansów w drodze rozporządzenia z dnia 21 marca 2014 r. w sprawie wzoru informacji o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej określił szczegółowy wzór informacji VAT-26, za pomocą której podatnik zgłasza do organu podatkowego pojazdy, dla których jest zobowiązany prowadzić ewidencję ich przebiegu (tzn. pojazdy samochodowe, które są przez niego wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej).
Przepis art. 86a ust. 12 ustawy o VAT nakłada na podatnika wykorzystującego tego typu pojazd samochodowy obowiązek złożenia naczelnikowi Urzędu Skarbowego informację o tym pojeździe w terminie 7 dni od dnia, w którym poniósł on pierwszy wydatek z nim związany. Konsekwencją niedochowania tego terminu jest przesunięcie momentu uznania tego pojazdu za wykorzystywanego wyłącznie do działalności gospodarczej - aż do chwili złożenia tej informacji.
Zgodnie z art. 86a ust. 14 ustawy o VAT, w przypadku zmiany wykorzystywania pojazdu samochodowego podatnik jest obowiązany do aktualizacji informacji, o której mowa w ust. 12 najpóźniej przed dniem dokonania zmiany. Wątpliwości pojawiają się w sytuacji, gdy podatnik zamierza dokonać sprzedaży wykorzystywanego pojazdu bądź dobiega końca umowa najmu lub leasingu, na podstawie której pojazd ten był wykorzystywany. Czy takie zdarzenie również zobowiązuje podatnika do aktualizacji VAT-26? Przepisy ustawy o VAT niestety nie precyzują, co należy rozumieć przez zmianę wykorzystywania pojazdu samochodowego.
Zasadniczym celem regulacji z art. 86a ust. 14 ustawy jest nałożenie obowiązku aktualizacyjnego na podatników decydujących się na zmianę przeznaczenia pojazdu z czysto gospodarczego na tzw. mieszany, a więc uprawniający do odliczenia jedynie połowy kwoty podatku naliczonego. Zmiana przeznaczenia pojazdu wiąże się z koniecznością korekty odliczenia podatku naliczonego (art. 90b ustawy o VAT), jak również ze zmianą zasad odliczenia tego podatku w przypadku bieżących wydatków eksploatacyjnych. Oczywistym jest, że takie okoliczności powodują konieczność uzyskania przez organy podatkowe natychmiastowej informacji o tych pojazdach. Natomiast w przypadku wyłączenia pojazdu z użytkowania, wydarzenia takie jak np. w przypadku zakończenia umowy leasingu, sprzedaży samochodu nie generują wydatków związanych z tym pojazdem. Tym samym podatnik nie dysponuje prawem odliczenia VAT z ich tytułu. Niezłożenie aktualizacji nie rodzi więc ryzyka nadużyć podatkowych i tym samym wydaje się być zbędne.
500 pytań o VAT odpowiedzi na trudne pytania z interpretacjami Ministerstwa Finansów (PDF)
Niemniej organy podatkowe interpretują wskazane przepisy odmiennie:
„Przepisy ustawy o VAT nie precyzują co należy rozumieć przez zmianę wykorzystywania pojazdu samochodowego. W ocenie tut. organu podatkowego należy przepis ten interpretować szeroko, tzn. aktualizację informacji, o której mowa w art. 86a ust. 14 ustawy o VAT składa się w przypadku zmiany wykorzystywania pojazdu samochodowego z wykorzystywania wyłącznie do działalności gospodarczej na wykorzystywane do celów mieszanych lub w ogóle nie służących prowadzeniu działalności gospodarczej. (…) Podsumowując Zainteresowany w wyniku zakończenia umowy najmu lub leasingu, stosownie do art. 86a ust. 14 ustawy o VAT, jest zobowiązany do dokonania korekty/aktualizacji druku VAT-26 pojazdów samochodowych, które służyły wyłącznie prowadzeniu działalności gospodarczej.”
(por. intepretacja indywidualna z 14.11.2014 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, znak IPPP2/443-799/14-2/MM. Powyższy wywód został powtórzony w interpretacji indywidualnej z 8.10.2015 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, znak IPTPP3/4512-352/15-2/OS.)
Organy podatkowe wyraźnie więc stwierdzają, że w przypadku pojazdu samochodowego dla którego złożono informację VAT-26 konieczna jest jej aktualizacja w przypadku każdej zmiany jego wykorzystywania. Nie ma tutaj znaczenia, czy chodzi o zmianę na wykorzystywane do celów mieszanych czy też w ogóle o zaprzestanie jego wykorzystywania.
Stanowisko organów podatkowych wydaje się być jednak zbyt rygorystyczną interpretacją przepisów art. 86a ust. 14 ustawy o VAT, nakładającą na podatnika niepotrzebny i uciążliwy obowiązek formalny. W związku z powyższym, postulowane byłoby doprecyzowanie przepisów zawartych w art. 86a ust. 14 wyraźnie wskazujące, że przewidziany w nich obowiązek aktualizacji rozciąga się również na stany faktyczne, gdy następuje sprzedaż pojazdu lub gdy przestaje on być wykorzystywany w ogóle w działalności gospodarczej podatnika.
Piotr Sobczak, Praktykant w zespole VAT
ECDDP Sp. z o.o.
Paweł Barnik, Zastępca Dyrektora Departamentu ds Podatków Pośrednich
ECDDP Sp. z o.o.