Wydatki na nabycie dóbr inwestycyjnych
W przypadku nabycia dóbr inwestycyjnych:
- czyli towarów zaliczonych przez podatnika do środków trwałych podlegających amortyzacji, których wartość początkowa przekracza 15 tys. zł (tzn. stanowiących w całości majątek przedsiębiorstwa),
- które podatnik również planuje wykorzystywać/wykorzystuje do celów osobistych (prywatnych) swoich lub pracowników
odliczenie podatku naliczonego z tytułu nabycia (wytworzenia) tego dobra przysługuje natychmiastowo w całości (przy spełnieniu oczywiście wszystkich warunków wynikających z ustawy o VAT), jednakże każde wykorzystanie prywatne tego dobra podlega opodatkowaniu.
Podstawa prawna: art. 8 ust. 2, art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, orzecznictwo TSUE, np. C-460/07 (pkt 42).
Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm
UWAGA!
Zasada odliczenia natychmiastowego połączona z obowiązkiem (rozciągniętym w czasie) opodatkowania użytku prywatnego nie znajdzie zastosowania w przypadku nabycia:
- (wytworzenia) nieruchomości, w tym nabycia praw wieczystego użytkowania gruntów – obowiązuje tutaj bowiem odliczenie proporcjonalne połączone z systemem korekt (omówione poniżej);
- pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony – zasadniczo obowiązuje tutaj odliczenie 100% lub 50%, połączone z systemem korekt – omówione poniżej oraz szczegółowo w broszurze „Nowe zasady odliczania podatku VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi”, dostępnej na stronie:
http://www.finanse.mf.gov.pl/documents/766655/1402295/Broszura_samochody_2014.pdf
Podstawa prawna: art. 8 ust. 2 i ust. 5-6, art. 86 ust. 7b,art. 86a, art. 90a i 90b ustawy o VAT
Wydatki na nabycie, w tym na nabycie praw wieczystego użytkowania gruntów, oraz wytworzenie nieruchomości, stanowiącej majątek przedsiębiorstwa
Odliczanie bieżące
W przypadku ponoszenia przez podatnika wydatków na nabycie oraz wytworzenie nieruchomości (w tym na nabycie praw wieczystego użytkowania gruntów), która:
- została włączona do majątku jego przedsiębiorstwa, oraz
- jest wykorzystywana zarówno do celów wykonywanej przez tego podatnika działalności gospodarczej, jak i celów osobistych (prywatnych) a przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe
kwotę podatek naliczonego oblicza się według udziału procentowego, w jakim dana nieruchomość jest wykorzystywana do celów działalności gospodarczej.
Podstawa prawna: art. 86 ust. 7b ustawy o VAT
UWAGA!
Od 1 stycznia 2016 r. zasada ta nie dotyczy sytuacji wykorzystywania nieruchomości zarówno do celów wykonywanej przez tego podatnika działalności gospodarczej, jak i celów pozostających poza działalnością gospodarczą (np. działalność w charakterze organu władzy), innych jednakże niż cele osobiste (prywatne) podatnika lub jego pracowników. Rozliczanie podatku naliczonego (odliczanie bieżące oraz dokonywanie korekt rocznych) w przypadku wykorzystywania nieruchomości do celów pozostających poza działalnością gospodarczą, innych jednak niż cele prywatne odbywać się będzie bowiem od 1 stycznia 2016 r. na zasadach wskazanych w art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT.
Podstawa prawna: art. 86 ust. 2a-2h, art. 86 ust. 7b ustawy o VAT oraz art. 1 pkt 4 lit. a i lit. b ustawy z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 605), zwanej dalej „ustawą nowelizującą”.
Metoda wyliczenia udziału procentowego
Z uwagi na różnorodność i bogactwo życia gospodarczego wybór sposobu, według którego dokonuje się wyliczenia tego proporcjonalnego przypisania, należy do podatnika. Wybrany sposób musi jednak gwarantować jak najbardziej zbliżone do rzeczywistego obliczenie podatku naliczonego związanego wyłącznie z działalnością gospodarczą. Wskazać należy, że po zmianie przepisów od 1 stycznia 2016 r. może być dalej stosowana – o ile jest najbardziej zbliżona do rzeczywistego obliczenia podatku naliczonego – „metoda „powierzchniowa”.
Obliczony przy zastosowaniu wybranej metody podatek naliczony (czyli kwota/część kwoty podatku związana wyłącznie z działalnością gospodarczą):
- będzie podlegał odliczeniu w całości – jeśli będzie związany wyłącznie z czynnościami opodatkowanymi VAT,
- będzie podlegał odliczeniu w części, zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 90 ustawy o VAT – jeżeli będzie związany równocześnie z czynnościami opodatkowanymi VAT i czynnościami zwolnionymi z VAT, a których to przypisanie wyłącznie do którychś z tych czynności nie jest możliwe, albo
- nie będzie podlegał odliczeniu – jeśli będzie związany wyłącznie z czynnościami zwolnionymi z VAT.
Korekta odliczeń (korekta rzeczywista)
Podatnik jest zobowiązany dokonać korekty odliczonego podatku naliczonego, jeśli w ciągu 120 miesięcy (licząc od miesiąca, w którym nieruchomość została oddana do użytkowania) nastąpi zmiana w stopniu wykorzystania tej nieruchomości do celów działalności gospodarczej.
Korekty tej (zwiększającej lub zmniejszającej odliczenie podatku naliczonego) dokonuje się:
- jednorazowo w deklaracji za okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał), w którym nastąpiła zmiana w stopniu wykorzystania,
- w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty,
- z uwzględnieniem proporcji określonej w art. 90 ust. 3-10 ustawy o VAT – jeżeli podatnik wykorzystuje nieruchomość w działalności gospodarczej również do czynności zwolnionych z VAT (bez prawa do odliczenia podatku naliczonego).
Podstawa prawna: art. 90a ust. 1 ustawy o VAT
UWAGA!
W powyższym zakresie zachowuje zasadniczo aktualność broszura „Najważniejsze zmiany w VAT od dnia 1 stycznia 2011 r.” w części zamieszczonej na str. 26-29, zamieszczona na stronie internetowej Ministerstwa Finansów pod linkiem:
UWAGA!
W przypadku zmiany stopnia wykorzystania nieruchomości do celów działalności gospodarczej (w szczególności w przypadku zmniejszenia tego zakresu) nie znajduje zastosowania obowiązek opodatkowania używania nieruchomości do celów prywatnych podatnika lub jego pracowników (art. 8 ust. 2 ustawy o VAT). Obowiązek ten został bowiem zastąpiony systemem korekt.
Podstawa prawna: art. 90a ust. 2 ustawy o VAT
Wydatki na nabycie pozostałych towarów i usług
W przypadku nabycia:
- dóbr inwestycyjnych czyli towarów zaliczonych przez podatnika do środków trwałych podlegających amortyzacji, których wartość początkowa nie przekracza 15 tys. zł (z wyłączeniem nieruchomości oraz pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony),
- pozostałych towarów i usług,
które podatnik również planuje przeznaczyć (wykorzystać/wykorzystywać) do swoich celów prywatnych lub celów prywatnych swoich pracowników, odliczenie podatku naliczonego z tytułu nabycia tych towarów i usług przysługuje w takiej części, w jakiej nabycie to będzie wykorzystane do opodatkowanej działalności gospodarczej podatnika.
Jedynie w sytuacji gdy podatnik w chwili nabycia towarów i usług nie jest w stanie obiektywnie określić, w jakim zakresie towary i usługi będą wykorzystywane do celów opodatkowanej działalności gospodarczej, a w jakim do celów prywatnych, możliwe jest całkowite odliczenie VAT od tego nabycia, z równoczesnym jednak obowiązkiem opodatkowania VAT wykorzystania prywatnego towarów lub usług.
Podstawa prawna: art. 7 ust. 2, art. 8 ust. 2, art. 86 ust. 1 ustawy o VAT
(...)
Przykład
Podatnik ponosi w 2016 r. wydatki na zakup kserokopiarki. Zostaje ona oddana do użytkowania także w 2016 r. Podatnik ma zamiar wykorzystywać kserokopiarkę do celów działalności nieobjętej systemem VAT oraz do celów działalności gospodarczej opodatkowanej VAT. Ponadto pracownicy podatnika będą mieli możliwość bezpłatnego kserowania dokumentów prywatnych. Kserokopiarka została zaliczona przez podatnika do środków trwałych podlegających amortyzacji. Wartość kserokopiarki przekracza 15 tys. zł. Podatek naliczony z tytułu zakupu kserokopiarki wynosi 5 000 zł.
Podatnik przy wyliczaniu proporcji przyjął metodę „obrotową”.
Podatnik skorzysta z możliwości odliczenia podatku naliczonego związanego z użytkiem prywatnym kopiarki, jednakże będzie zobowiązany do każdorazowego opodatkowania użycia kopiarki do celów prywatnych.
Podatnik w celu wyliczenia kwoty podatku naliczonego związanego z działalnością gospodarczą stosuje metodę „obrotową”, przyjmując dane za rok 2015, w którym osiągnięto:
- roczny obrót z działalności gospodarczej (opodatkowanej VAT) – 200 000 zł,
- otrzymane w tym roku przychody z działalności poza VAT – 600 000 zł.
Wyliczenie proporcji przypadającej na działalność gospodarczą :
200 000 : (200 000 + 600 000) x 100% = 25%
Kwota podatku naliczonego związanego z czynnościami opodatkowanymi VAT wyniesie:
5 000 zł x 25% = 1 250 zł
Z tytułu nabycia kserokopiarki podatnik w 2016 r. będzie mógł odliczyć 1 250 zł.
Podatnik każdorazowo opodatkowuje użycie kserokopiarki do celów prywatnych.
Wyliczona kwota podatku naliczonego będzie podlegała korekcie po zakończeniu 2016 r.
Korekta na podstawie art. 90c ustawy o VAT
Za rok 2016 osiągnięto:
- roczny obrót z działalności gospodarczej (opodatkowanej VAT) – 100 000 zł,
- otrzymane w tym roku przychody z działalności poza VAT – 500 000 zł.
Wyliczenie proporcji przypadającej na działalność gospodarczą :
100 000 : (100 000 + 500 000) x 100% = 16,67% (w zaokrągleniu 17%)
Kwota podatku naliczonego wyliczona zgodnie z tą proporcją wyniesie:
5 000 zł x 17% = 850 zł
Podatnik będzie obowiązany w deklaracji za pierwszy okres rozliczeniowy 2017 r. skorygować podatek do odliczenia, tj. zmniejszyć ten podatek o kwotę 80 zł [(850 zł - 1 250 zł)/5].
Kwota ta będzie podlegała dalszej korekcie na podstawie art. 90c ustawy o VAT w ciągu 5 lat licząc od roku, w którym kserokopiarka została oddana do użytkowania, tj. do 2020 r. i będzie dokonywana w deklaracji składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty.
Źródło: Broszura informacyjna Ministerstwa Finansów z 17 lutego 2016 r. „Zasady odliczania podatku od towarów i usług przez podatników prowadzących działalność o charakterze mieszanym, z uwzględnieniem zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2016 r.”