W ramach nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 9 marca 2023 r. do ustawy o podatku od towarów i usług wprowadzony został czasowy obowiązek rozliczania VAT w mechanizmie odwrotnego obciążenia dla dostaw gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych.
Odwrotne obciążenie VAT dla transakcji giełdowych - do lutego 2025 r.
W okresie od 01.04.2023 r. do 28.02.2025 r. status podatnika podatku VAT uzyskają osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące nabywcą gazu w systemie gazowym, energii w systemie elektroenergetycznym lub usługobiorcą uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1) w przypadku dostawy tego gazu lub tej energii – nabywcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT, którego główna działalność w odniesieniu do nabywania gazu lub energii elektrycznej polega na ich odprzedaży i którego własne zużycie tych towarów jest nieznaczne;
2) w przypadku świadczenia tych usług – usługobiorcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT;
3) dostawa tych towarów lub świadczenie tych usług są dokonywane w ramach transakcji zawartej bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na:
a) giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych,
b) rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
4) dostawcą lub usługodawcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.
W przypadku powyższych czynności dostawca lub usługodawca nie rozlicza podatku należnego.
Obowiązek zastosowania obligatoryjnego odwrotnego obciążenia powstanie zatem po stronie podmiotu będącego czynnym podatnikiem VAT:
- w przypadku dokonania dostawy energii lub gazu na rzecz nabywcą będącego czynnym podatnikiem VAT, którego działalność w głównej mierze opiera się na odsprzedaży tych towarów;
- w przypadku świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, których nabywcą będzie podatnik VAT czynny.
- jednakże tylko w przypadku, gdy dostawa lub świadczenie usług odbywa się w ramach transakcji zawartej bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych lub podmiotu na rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
Dla transakcji zawieranych poza giełdą towarową/rynkiem regulowanym lub OTF nie będzie miał zastosowania mechanizm odwrotnego obciążenia – ich rozliczenie odbywać będzie się tak jak do tej pory, na zasadach ogólnych.
Obowiązek zastosowania odwrotnego obciążenia powstanie zatem, jeżeli dojdzie do odsprzedaży nabytej wcześniej energii lub gazu za pośrednictwem upoważnionego podmiotu na giełdzie rynku regulowanym lub OTF na rzecz podatnika spełniającego określone wymagania (rejestracja zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT oraz główny przedmiot działalności polegający na odsprzedaży energii a także minimalne zużycie własne).
Powyższe będzie przy tym miało zastosowanie tylko i wyłącznie w stosunku do transakcji odbywającej się na giełdzie towarowej/rynku regulowanym lub OTF.
W pozostałych przypadkach transakcja odbywać będzie się na zasadach ogólnych.
Rozliczenia podatku należnego będzie trzeba natomiast dokonać, jeżeli dojdzie do nabycia gazu lub energii za pośrednictwem lub bezpośrednio od uprawnionego podmiotu na giełdzie towarowej, rynku regulowanym lub OTF. Ta sytuacja będzie miała miejsce np. w przypadku transakcji realizowanych na giełdzie za pośrednictwem domu maklerskiego. Sytuacja ta nie wystąpi jednak w przypadku transakcji zawieranych bezpośrednio z dystrybutorem.
Karolina Mnich, starszy konsultant podatkowy w TAXEO Komorniczak i Wspólnicy sp.k.