Przedsiębiorcy korzystający z usług firm ubezpieczających samochody firmowe w przypadku powstania szkody często korzystają z bezgotówkowej formy rozliczenia. Oznacza to, że warsztat wystawia fakturę za wykonaną usługę, wskazując jako odbiorcę firmę przedsiębiorcy, jednak należność z tej faktury jest opłacana przez firmę ubezpieczeniową. Z technicznego punktu widzenia nie dochodzi do przelania środków pieniężnych między przedsiębiorcą a warsztatem, a stan środków finansowych przedsiębiorcy nie ulega zmniejszeniu. W takiej sytuacji przedsiębiorcy mają czasem wątpliwości w jaki sposób rozliczyć fakturę otrzymaną z warsztatu, w szczególności nurtują ich pytania czy mogą odliczyć VAT naliczony z tej faktury i czy można zakwalifikować wydatek jako koszt uzyskania przychodu.
Rozliczenie podatku VAT
Prawo do odliczenia przysługuje w zakresie w jakim towary i usługi nabywane przez podatników wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych (zob. art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Nabycie prawa do odliczenia jest niezależne od sposobu finansowania dokonywanych zakupów. Kluczową kwestią w przypadku tzw. „bezgotówkowych” finansowanych przez ubezpieczycieli jest fakt, że szkoda powstała po stronie przedsiębiorcy i to przedsiębiorca jest w tej sytuacji zlecającym wykonanie usługi przez warsztat, to w majątku przedsiębiorcy powstała szkoda, a zakład ubezpieczeń jedynie zwraca jej wartość zgodnie z umową ubezpieczenia, a zatem wypłaca odszkodowanie. Dokonanie rozliczenia bezgotówkowo jest jedynie technicznym sposobem wypłaty odszkodowania, nie zmienia to faktu, że ponoszącym koszt naprawy w tym przypadku jest podatnik, co ma decydujące znaczenie dla rozliczeń zarówno VAT, jak i podatku dochodowego.
W konsekwencji prawo do odliczenia przysługiwać może również w przypadku nabywania usług naprawy samochodów, które są finansowane – częściowo lub w całości – przez zakłady ubezpieczeń. Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 11 kwietnia 2014 r. (IBPP2/443-50/14/KO). W interpretacji tej – wydanej na wniosek podatnika, który otrzymał fakturę za naprawę powypadkową samochodu opłaconą w całości przez zakład ubezpieczeń – czytamy, że „zainteresowany będzie miał prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturze naprawy powypadkowej opisanego samochodu, stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 88 ustawy". Z kolei w wyroku WSA we Wrocławiu z 17 września 2013 r. (I SA/Wr 722/13) czytamy, że "jak zasadnie stwierdził organ podatkowy, w opisanym przez Spółkę we wniosku stanie faktycznym zostały spełnione wszystkie warunki do przyznania Spółce prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z otrzymanej faktury VAT. Spółka jest bowiem czynnym podatnikiem VAT, jest nabywcą usługi naprawy samochodu, a naprawiony samochód wykorzystywany jest do celów działalności gospodarczej Spółki, a więc do wykonywania czynności opodatkowanych. Nie można zgodzić się z wnioskodawcą, że nabywcą usługi naprawy samochodu jest ubezpieczyciel, ponieważ to Spółka zleca naprawę i naprawie podlega samochód należący do Spółki. Nie jest istotne, że część kosztów naprawy (w kwocie netto) pokrywa ubezpieczyciel".
W przypadkach kiedy samochód osobowy w przedsiębiorstwie wykorzystywany jest w sposób mieszany (zarówno do celów związanych z działalnością gospodarczą jak i innych), kwota podatku naliczonego z otrzymanej faktury za naprawę samochodów ograniczona jest do 50 proc. (zob. art. 86a ust. 1 ustawy o VAT). W takich sytuacjach, również w przypadku, kiedy naprawa jest rozliczana bezgotówkowo (przez zapłatę należności za naprawę bezpośrednio warsztatowi), można zatem odliczyć jedynie połowę VAT. Stanowisko takie zostało potwierdzone w interpretacji KIS z 28.12.2017 (0115-KDIT1-2.4012.798.2017.1.AW):
"(…) samochód osobowy wykorzystuje dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej, to przysługuje Panu prawo do odliczenia 50% kwoty podatku naliczonego wynikającej z faktur dokumentujących naprawę tego samochodu – z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 88 ustawy – niezależnie od faktu, iż zapłaty części należności za ww. faktury dokonał ubezpieczyciel".
Pozostała część należności – tj. 50 proc. kwoty VAT z tej faktury, które nie może być rozliczone jako podatek VAT naliczony, jest finansowane ze środków własnych podatnika.
Rozliczenie podatku dochodowego
Zgodnie z przepisami ustaw o podatkach dochodowych koszt wykonania naprawy samochodu co do zasady stanowi koszt uzyskania przychodu, jednak z pewnym wyjątkiem – zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 50 CIT (odpowiednio art. 21 ust. 1 pkt 23 PIT) nie można zaliczać do kosztów uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeśli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym. Jest to przepis, który ma zachęcić przedsiębiorców do korzystania z ubezpieczenia AutoCasco. A zatem w przypadku, gdy przedsiębiorca posiada wykupione ubezpieczenie AC i koszt naprawy jest finansowany przez ubezpieczyciela z wykorzystaniem bezgotówkowego modelu rozliczenia naprawy, do kosztów uzyskania przychodu można zaliczyć kwotę netto z faktury (oraz niepodlegający odliczeniu VAT w przypadku prawa do jego częściowego rozliczenia). Stanowisko takie zostało potwierdzone m.in. w interpretacji Dyrektora KIS dnia 19 kwietnia 2019 r. sygn. 0111-KDIB2-1.4010.58.2019.2.BJ.
Polecamy: PODATKI 2020 – Komplet
Jednocześnie wartość przyznanego przez ubezpieczyciela odszkodowania stanowi w tym przypadku przychód podatkowy. Dla rozpoznania tego przychodu podatkowego również nie ma znaczenia, czy odszkodowanie jest wypłacane na rachunek przedsiębiorcy, czy na rachunek warsztatu jako zapłata za wykonaną usługę.
Przedstawiony w niniejszym tekście sposób rozliczenia kosztów napraw samochodów firmowych finansowanych przez ubezpieczycieli na dzień dzisiejszy nie budzi większych wątpliwości, jednak w każdym przypadku należy zwrócić uwagę na to, czy rozliczenia są właściwie udokumentowane, aby uniknąć ryzyka ich zakwestionowania przez organy podatkowe.
Russell Bedford
Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford