Dla części podatników metodę ustalania preproporcji wybrał Minister Finansów. Ostateczna wersja rozporządzenia różni się od pierwotnego projektu. Zrezygnowano z wyboru metody ustalania preproporcji dla części podatników, a na to miejsce wskazano nowych. Zmiany przedstawia tabela.
Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm
Wykaz podmiotów, dla których określono metodę ustalania preproporcji
|
Dla jakich podmiotów proponowano wstępne określenie metody ustalania preproporcji |
Dla jakich podmiotów określono ostatecznie metodę ustalania preproporcji w 2016 r. |
|
Jednostki organizacyjne utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego (dalej JST), tj.: a) obsługujące JST urzędy działające w formie samorządowej jednostki budżetowej, b) pozostałe samorządowe jednostki budżetowe, c) samorządowe zakłady budżetowe |
Jednostki samorządu terytorialnego: a) urzędy obsługujące JST, b) jednostki budżetowe, c) zakłady budżetowe |
|
Państwowe jednostki budżetowe |
Nie jest określona |
|
Uczelnie publiczne |
Uczelnie publiczne |
|
Instytuty badawcze |
Instytuty badawcze |
|
Nie była określona |
Samorządowe instytucje kultury |
|
Nie była określona |
Państwowe instytucje kultury |
Jak z tego wynika, zrezygnowano z ustalania preproporcji dla państwowych jednostek budżetowych. W uzasadnieniu tłumaczone jest to w następujący sposób:
U tych jednostek mogą co prawda wystąpić sporadycznie czynności opodatkowane VAT-em (np. wynajem powierzchni na kiosk czy bufet), jednakże zasadniczo nie korzystają one z prawa do odliczania VAT. Ciężary administracyjne ewentualnej obsługi odliczania VAT nie zajdują zatem tutaj uzasadnienia w świetle nałożonego na te jednostki obowiązku odprowadzania wszelkich dochodów do budżetu państwa. W przypadku samorządowych jednostek budżetowych zakres działalności objętej VAT-em jest nieporównywalnie większy, zatem zasadne jest ich objęcie projektowanym rozporządzeniem.
Podatki 2016 cz.1 – VAT 2016 (książka)
Utrzymano zasadę, że w przypadku jednostek samorządu terytorialnego (gmin) obowiązywać będzie kilka preproporcji. Dla każdej jednostki oraz urzędu będą ustalane odrębne preproporcje.
W uzasadnieniu do ostatecznego projektu rozporządzenia czytamy:
W przypadku JST sposób określenia proporcji, uznany za najbardziej odpowiadający specyfice wykonywanej przez nią działalności i dokonywanych przez nią nabyć, proponuje się ustalać odrębnie dla urzędu obsługującego JST oraz każdej z utworzonych przez JST jednostek organizacyjnych realizujących jej zadania. Oznacza to, że w przypadku JST nie będzie ustalany jeden „całościowy” sposób określenia proporcji dla tej jednostki jako osoby prawnej, tylko będą ustalane odrębnie sposoby określenia proporcji dla jej poszczególnych jednostek organizacyjnych.
W konsekwencji odrębnie będzie ustalany sposób wyliczania proporcji obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego jako osobę prawną urzędu działającego w formie samorządowej JB (tj. urzędu gminy, urzędu miasta, starostwa powiatowego oraz urzędu marszałkowskiego), odrębnie dla pozostałych samorządowych JB oraz odrębnie dla samorządowych ZB.
Zasada ta znajdzie zastosowanie niezależnie od rozstrzygnięcia, jakie zapadło w sprawie C-276/14 Gmina Wrocław, gdzie TSUE nie uznał odrębności na gruncie VAT gminnej jednostki budżetowej, z uwagi na brak spełnienia kryterium samodzielności.
Preproporcja będzie ustalana odrębnie dla urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego, dla jednostek budżetowych oraz zakładów budżetowych. W ramach jednej jednostki będzie obowiązywać kilka preproporcji, nawet gdy nastąpiła już centralizacja rozliczeń VAT.
Należy pamiętać że korzystanie z metod wskazanych przez MF nie jest konieczne. Na podstawie art. 86 ust. 2h ustawy o VAT nawet podatnicy, dla których MF ustali metody określania preproporcji, będą mogli wybrać inne sposoby. Będą mogli tak postąpić, jeżeli uznają, że sposób wskazany przez Ministra Finansów nie odpowiada najbardziej specyfice wykonywanej przez nich działalności.
500 pytań o VAT odpowiedzi na trudne pytania z interpretacjami Ministerstwa Finansów (PDF)
Metody ustalania preproporcji według MF
Do obliczenia preproporcji podmioty wymienione w pkt 1–7 mogą przyjąć dane za rok podatkowy poprzedzający poprzedni rok podatkowy (w 2016 r. za rok 2014).
W rozporządzeniu szczegółowo zdefiniowano pojęcia, którymi posługuje się ustawodawca.
W związku ze zmianami w ostatecznej wersji rozporządzenia w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w porównaniu z pierwotnym projektem do numeru 1/2016 Biuletynu VAT zostanie dołączony zaktualizowany dodatek „Zmiany w odliczaniu VAT od 1 stycznia 2016 r. – jak stosować preproporcję” .
Joanna Dmowska, redaktor naczelna „Biuletynu VAT”