Spółka ma wątpliwości w jaki sposób w obecnie obowiązującym stanie prawnym (od 1 kwietnia 2011 r.) powinna dokumentować dokonywane dostawy krajowe.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej ustawa o VAT), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Stosownie do art. 7 ww. ustawy, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.
W dalszej kolejności należy wskazać, iż zgodnie z brzmieniem art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary, jeżeli dokonującym ich dostawy na terytorium kraju jest podatnik nieposiadający siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju.
Przy czym w stanie prawnym obowiązującym do końca marca 2011 r., w myśl art. 17 ust. 2 ww. ustawy, przywołany przepis nie znajdował zastosowania w przypadku dostawy towarów, od których podatek należny został rozliczony przez dokonującego dostawy towarów na terytorium kraju dostawy gazu w systemie gazowym lub energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, dla których w każdym przypadku podatnikiem jest nabywca towarów.
W konsekwencji, w sytuacji gdy Spółka dotychczas rozliczała podatek VAT z tytułu dostaw dokonanych na terytorium kraju, obowiązek ten nie mógł zostać scedowany na ostatecznego nabywcę (co wynikało z cyt. art. 17 ust. 2 ustawy o VAT).
Jak jest od 1 kwietnia 2011 r.?
Jednakże art. 17 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług został znowelizowany z dniem 1 kwietnia 2011 r. Z powołanego przepisu, w nowym brzmieniu, wynika, iż w przypadkach nabycia towarów od podmiotu nie posiadającego na terytorium Polski siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności dokonujący dostawy towarów nie rozlicza VAT należnego.
Tym samym obecnie każdy podmiot zagraniczny, który nie posiada w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności nie jest podmiotem zobowiązanym do rozliczenia podatku w Polsce (nawet w sytuacji, gdy jest zarejestrowany na potrzeby tego podatku).
Obowiązek ten zgodnie z brzmieniem art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 w zw. z ust. 2 spoczywa jedynie na nabywcy tych towarów.
Sprzedawca dokonując tego typu sprzedaży, zgodnie z dyspozycją art. 106 ust. 1a ustawy o VAT, zobowiązany jest do wystawienia faktury bez stawki i kwoty podatku.
Jak wynika bowiem z ww. przepisu prawa podatkowego, w przypadkach, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, w fakturze nie wykazuje się danych dotyczących stawki i kwoty podatku.
W wystawionej fakturze zobowiązany jest, na mocy brzmienia § 5 ust. 15 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, do podania:
1. adnotacji, że podatek rozlicza nabywca lub
2. wskazania właściwego przepisu ustawy lub dyrektywy, wskazującego, że podatek rozlicza nabywca, lub
3. oznaczenie ”odwrotne obciążenie”.
Spółka A nabywa od Spółki B z siedzibą w Czechach, która nie posiada na terytorium Polski stałego miejsca prowadzenia działalności, części do produkcji maszyn. Części te w chwili nabycia znajdują się na terytorium Polski. Zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT z tytułu transakcji od 1.4.2011 r. jest Spółka A.
Jak tego dokonuje? Poprzez wystawienie faktury wewnętrznej, z której wynikała będzie kwota podatku należnego z tytułu danej transakcji. Kwota ta będzie jednocześnie stanowiła kwotę podatku naliczonego (86 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług).
Nabywcy towarów na terytorium Polski od kontrahentów z zagranicy powinni zatem zwracać szczególną uwagę na otrzymywane od sprzedawców faktury.
Jak już wskazano na fakturach takich nie powinno się wykazywać stawki i kwoty podatku należnego z tytułu dostawy. Co więcej, jeżeli po zmianie przepisów sprzedawca omyłkowo wykaże na wystawionej przez siebie fakturze kwotę podatku VAT, nabywca nie będzie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z takiej faktury. Zasada ta wynika z dodanego do ustawy art. 88 ust. 3a pkt 7.
Niezwykle istotne jest zatem, aby podatnicy w przypadkach wątpliwych weryfikowali, czy podmioty, od których nabywają towary mają na terytorium Polski siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności. Przy czym przepisy ustawy o VAT nie określają w jaki sposób Podatnik powinien dokonać takiej weryfikacji. W ocenie Autorów możliwe jest w takim przypadku odebranie od dostawców towarów stosownego oświadczenia.
Stałe miejsce prowadzenia działalności
Problematyczną kwestią jest jednakże zdefiniowanie pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności. Ustawa o VAT oraz Dyrektywa 2006/112/WE w sprawie wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej nie zawierają takiej definicji.
W celu doprecyzowania znaczenia tego pojęcia warto więc odwołać się do rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 281/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, które stosuje się począwszy od 1 lipca 2011 r.
W rozporządzeniu tym czytamy, że „stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej” to dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
Ponadto, z przepisów rozporządzenia wynika, iż fakt posiadania numeru identyfikacyjnego VAT sam w sobie nie jest wystarczający, by uznać, że podatnik posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.
Przede wszystkim należy więc zwrócić uwagę na fakt, iż okoliczność rejestracji na potrzeby podatku VAT w Polsce, nie przesądza, iż dany podmiot ma na terytorium kraju stałe miejsce prowadzenia działalności.
Polecamy: Jak wybrać formę opodatkowania firmy
O stałym miejscu prowadzenia działalności można mówić dopiero w przypadku, gdy dany podmiot faktycznie prowadzi działalność w danym kraju (posiada zaplecze personalne i techniczne), czyli, w szczególności, posiada w Polsce biuro, zatrudnia pracowników, posiada niezbędną bazę, która umożliwia mu wykonywanie działalności gospodarczej.
W tym kontekście z cała pewnością można za stałe miejsce prowadzenia działalności uznać oddział (jednakże pojęć tych nie należy utożsamiać).
Potwierdzenie powyższego odnaleźć można w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Przykładowo, w wyrokach w sprawach C-168/84 (Gunter Berkholz) C-190/95 (ARO Lease), C-260/95 (DFDS A/S), gdzie ETS uznał, między innymi, iż ze stałym miejscem prowadzenia działalności (innym niż miejsce siedziby podatnika) mamy do czynienia w przypadku, gdy w miejscu tym są stale obecne minimalne zasoby ludzkie i techniczne, które pozwalają wykonać dane usługi w sposób niezależny.