Przyjęcie Rozporządzenia Wykonawczego dowodzi, że Unia Europejska coraz bardziej interesuje się transakcjami wewnątrzwspólnotowymi i chce je monitorować, co może być podstawą dla krajowych organów kontroli do wzmożenia działań w tym zakresie. Nowe przepisy mają na celu w szczególności zwalczanie przestępczości i karuzel podatkowych z wykorzystaniem transakcji wewnątrzwspólnotowych. Istotne z tej perspektywy jest stanowisko fiskusa w zakresie implementacji przepisów Rozporządzenia do polskiego porządku prawnego, a zwłaszcza relacji dotychczasowych przepisów ustawy o VAT i nowego Rozporządzenia.
Zakres rozporządzenia
Rozporządzenie Wykonawcze wprowadza domniemanie, że towary zostały wysłane lub przetransportowane do innego państwa członkowskiego w ramach realizacji transakcji wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Przepisy Rozporządzenia wprowadzają jednak surowy reżim w zakresie dokumentacji potwierdzającej wywóz.
Jednym z warunków zastosowania stawki 0% jest posiadanie dwóch niesprzecznych dowodów, wydanych przez dwie różne strony, potwierdzających, że towary opuściły terytorium Polski i dotarły na terytorium innego państwa członkowskiego. W zakresie tego Rozporządzenia dopuszczalne dowody można podzielić na dwie grupy:
Pierwsza grupa: podpisany CMR, konosament, faktura za towarowy przewóz lotniczy, faktura od przewoźnika towarów;
Druga grupa: polisa ubezpieczeniowa, potwierdzenie zapłaty za transport, dokument urzędowy wydany przez organ władzy publicznej (np. notariusz), poświadczenie odbioru przez magazyn w kraju przeznaczenia, potwierdzający składowanie tych towarów.
Dla zastosowania stawki 0% Sprzedawca, który przetransportował towary, lub zostały one przetransportowane przez niego lub na jego rzecz, powinien w dokumentacji posiadać dwa dowody z grupy pierwszej, wydane przez dwie różne niezależne od siebie i od sprzedawcy/nabywcy strony, albo jeden dowód z grupy pierwszej i jeden dowód z grupy drugiej, wydane jak wyżej.
Ponadto, jeżeli transport organizuje nabywca lub przewoźnik nabywcy, dodatkowo Sprzedawca powinien posiadać pisemne oświadczenie nabywcy, że towary zostały przetransportowane wraz ze wskazaniem kraju przeznaczenia.
Powyższe przepisy Rozporządzenia są bardzo restrykcyjne i wprowadzają nieznany dotąd polskim podatnikom reżim, jeżeli chodzi o konieczną dokumentację do zastosowania stawki 0%. W szczególności podatnicy mają problem z określeniem dwóch dokumentów wydanych przez dwie niezależne strony, niebędące sprzedawcą oraz nabywcą, potwierdzające dodatkowo, że wywóz miał miejsce. Takie wymagania generują dodatkowe koszty administracyjne związane z koniecznością uzyskiwania potwierdzeń, prowadzą do zwiększenia biurokracji w zakresie transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz mogą generować ryzyko, nawet dla przedsiębiorców działających uczciwie.
Stanowisko Ministerstwa Finansów
Wydaje się, że Ministerstwo Finansów dostrzegło problem i w komunikacie z 23 grudnia 2019 r. w sprawie implementacji dyrektywy 2018/1910, tzw. pakiet Quick Fixes, wskazało, że co prawda nowe Rozporządzenie przewiduje szereg wymagań dotyczących potwierdzenia wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, jednak w sytuacji, gdy podatnik nie będzie w posiadaniu odpowiedniej dokumentacji, zobowiązany będzie udowodnić na podstawie innych dostępnych materiałów, że transakcja miała miejsce i stawka 0% została prawidłowo zastosowana.
Stanowisko to potwierdza fiskus w interpretacjach podatkowych. Przykładowo w interpretacji z dnia 28 lutego 2020 r., sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.799.2019.2.KW, Dyrektor Krajowej Informacji Podatkowej wskazał, że niespełnienie kryteriów wprowadzonych rozporządzeniem nie oznacza, że stawka 0% nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji to dostawca będzie musiał udowodnić zgodnie z przepisami ustawy o VAT, że warunki dla stawki 0% zostały spełnione. Podobne stanowisko zostało wyrażone w interpretacji z dnia 9 marca 2020 r., sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.747.2019.2.JS.
Polecamy: Nowy JPK_VAT z deklaracją i ewidencją. Poradnik Gazety Prawnej 4/2020
Powyższe nie zwalnia jednak z obowiązku wykazania, że wywóz nastąpił. Między innymi dlatego podatnicy powinni w szczególności zadbać o jakość otrzymywanych dokumentów CMR oraz oświadczeń nabywcy oraz o odpowiednie gromadzenie i archiwizowanie dodatkowej dokumentacji takiej jak korespondencja, potwierdzenie zapłaty, ubezpieczenia transportu oraz innych dowodów potwierdzających transakcje. Warto także zainwestować czas i stworzyć wewnętrzną procedurę w firmie regulującą te kwestie oraz zakresy odpowiedzialności poszczególnych osób/działów.
Jednocześnie należy pamiętać, że wydane interpretacje dotyczą określonych stanów faktycznych i nie gwarantują pozostałym podatnikom ochrony wynikającej z interpretacji indywidualnej.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec