Import towarów - błędy w dokumentacji, brak oclenia a VAT
W przypadku zakupu towarów spoza UE, a więc ich importu, zdarzają się sytuacje, gdy po dokonaniu formalności celnych zauważamy pomyłkę w dokumentacji, np. wskazano błędną wartość towaru (pomylono fakturę lub symbol waluty). Czasami zdarza się również, że kurier dostarcza nam zamówioną przesyłkę, która nie została oclona.
W przypadku zarówno błędów w odprawie importowej, jak i braku jej dokonania, aby móc skorygować wysokość VAT importowego w deklaracjach podatkowych, musimy najpierw "odwiedzić" urząd celno-skarbowy (dalej UCS).
1. Dlaczego w celu skorygowania VAT od importu należy zwrócić się do UCS?
Naczelnik UCS jest m.in. organem celnym i to do niego jako organu należy się zwrócić w celu załatwienia spraw związanych z cłem (czy to bezpośrednio w oddziałach celnych czy w komórkach orzeczniczych). Nie każdy wiąże naczelnika UCS z VAT. Niektórzy sądzą, że sprawy VAT załatwia się tylko i wyłącznie w swoim urzędzie skarbowym (dalej US), w którym rozliczają się z tego podatku. Z treści przepisów działu VII ustawy o VAT - Zasady wymiaru i poboru podatku z tytułu importu towarów (art. 33-40) - wynika jednak, że wszystkie sprawy związane z VAT z tytułu importu załatwia się, co do zasady, u naczelnika UCS. Dotyczy to zarówno pierwotnego naliczenia VAT w zgłoszeniu celnym (w momencie "oclenia"), jak i dokonywania wszelkich korekt tego podatku w związku z błędami w zgłoszeniach celnych lub brakiem tych zgłoszeń.
Jedynymi sprawami w zakresie VAT importowego, w przypadku których nie może decydować naczelnik UCS, są ulgi w spłacie tego podatku. Może je przyznać wyłącznie właściwy dla podatnika naczelnik US (art. 39 ustawy o VAT).
Ważne!
Naczelnik UCS decyduje o wszelkich sprawach związanych z VAT od importu, oprócz tych dotyczących ulg w spłacie tego podatku, które należą do właściwości naczelnika US.
W praktyce, jeżeli naczelnik UCS określi w decyzji "zbyt duży" podatek i podatnik będzie musiał go zapłacić (bo się nie odwołał od tej decyzji lub dyrektor Izby Administracji Skarbowej nie zgodził się z odwołaniem), to o ewentualne rozłożenie podatku na raty lub jego umorzenie możemy się zwrócić wyłącznie do US, a nie do UCS.
Na marginesie - identyczna konstrukcja istnieje w akcyzie - tam też wszelkie sprawy związane z akcyzą importową (poza jej płaceniem, w tym ratami i innymi ulgami) załatwiamy u naczelnika UCS (art. 14 ust. 1b oraz art. 27-29a ustawy o podatku akcyzowym).
Jeżeli zatem stwierdzimy pomyłkę w dokumentach importowych lub ich brak, to musimy złożyć wniosek do naczelnika UCS, aby wydał decyzję celną, którą albo poprawi te pomyłki i ich skutki dla VAT (i ewentualnie akcyzy), albo ureguluje status celny tych towarów (dokona ich "oclenia") wraz z jednoczesnym określeniem podatków importowych we właściwej wysokości. Co ważne, wszystkie te elementy, tj. cło, akcyza i VAT oraz ewentualnie opłata paliwowa i opłata emisyjna, zostaną określone w jednej decyzji (art. 73d Prawa celnego).
Ważne!
Naczelnik UCS prowadzi jedno postępowanie w sprawie należności celnych przywozowych, VAT, podatku akcyzowego, a także opłaty paliwowej i opłaty emisyjnej, z tytułu importu towarów.
Pamiętać przy tym należy, że postępowania celne (w tym wspólne postępowania celno-podatkowe) toczą się przed naczelnikiem UCS w oparciu o przepisy Unijnego Kodeksu Celnego, a ustawa - Ordynacja podatkowa jest stosowana w bardzo ograniczonym zakresie (art. 73 Prawa celnego). W związku z tym przebieg samego postępowania bywa w wielu aspektach inny niż przebieg "typowego" postępowania podatkowego przed naczelnikiem US.
2. Otrzymanie towaru, który nie został oclony - skutki w VAT
Jeżeli otrzymamy (np. za pośrednictwem kuriera) zamówiony przez nas poza UE towar, który nie został oclony, musimy sami zgłosić ten fakt naczelnikowi UCS i zawnioskować o wydanie decyzji dopuszczającej taki towar do obrotu ("oclić" go). Wydana decyzja celna, poza ustaleniem kwoty należnego cła, będzie również określać wysokość podatków należnych z tytułu importu, tj. wysokość VAT oraz ew. akcyzy, jeżeli będzie to towar akcyzowy. Dodatkowo, gdyby sprawa dotyczyła niektórych paliw, naczelnik UCS określi nam w tej decyzji również wysokość opłaty paliwowej i opłaty emisyjnej.
W odróżnieniu od typowych decyzji podatkowych, którymi naczelnik US określa wysokość podatków krajowych, płatność podatków określonych w decyzji celnej odbywa się w trochę innych terminach i trochę inaczej nalicza się odsetki od tych kwot.
2.1.Termin płatności cła i podatków
Cło i podatki określone w decyzjach celnych płaci się w ciągu 10 dni od dnia doręczenia decyzji (art. 65 ust. 1 - Prawa celnego, art. 37 ust. 1 ustawy VAT i art. 27 ust. 7 ustawy o podatku akcyzowym).
W przypadku VAT i akcyzy płaci się zarówno odsetki, jak i odsetki za zwłokę, ale nie jednocześnie (zob. pkt 2.1.1).
W tym miejscu należy wspomnieć o pewnej rozbieżności w płaceniu cła i podatków importowych, po złożeniu odwołania od decyzji. O ile podatków importowych nie trzeba płacić do momentu wydania decyzji odwoławczej (następuje wstrzymanie wykonania decyzji w tej części), o tyle cło musimy zapłacić w 10-dniowym terminie, nawet jeśli złożymy odwołanie, gdyż kwestię tę regulują tak przepisy unijne.
Ważne!
W przypadku złożenia odwołania od decyzji podatków importowych nie trzeba płacić do momentu wydania decyzji odwoławczej, gdyż następuje wstrzymanie wykonania decyzji w tej części.
2.2. Odsetki od należności celnych i podatków
Odsetki naliczane są za okres od dnia następującego po dniu powstania obowiązku podatkowego do dnia powiadomienia o wysokości należności podatkowych (czyli od dnia następnego po imporcie do dnia doręczenia decyzji). Natomiast "normalne" odsetki od zaległości płaci się (jak w innych podatkach) od kwot podatków niezapłaconych w terminie, czyli nalicza się je po upływie 10 dni od dnia doręczenia decyzji celnej.
Wracając do odsetek naliczanych za okres od importu do dnia doręczenia decyzji celnej, należy stwierdzić, że stanowią one mechanizm dyscyplinowania importerów do szybkiego składania wniosków o oclenie towarów (lub o szybką korektę błędnych odpraw), gdyż wysokość tych odsetek została specyficznie określona w art. 37 ustawy o VAT i art. 27 ustawy o akcyzie.
W przypadku niektórych korekt, które zostaną dokonane w ciągu 6 miesięcy i w przypadku których wpłaci się "brakujące" podatki w terminie 10 dni od otrzymania decyzji celnej, można skorzystać z "bonusu" w postaci odsetek naliczanych w wysokości 50% "standardowych" odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych.
W większości pozostałych przypadków, w szczególności gdy decyzja celna wydawana jest z urzędu i dotyczy stosunkowo dużej różnicy podatku (tj. zaniżenie kwoty podatku w wysokości przekraczającej 25% kwoty należnej i wyższej niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę), odsetki te nalicza się w wysokości 150% "standardowych" odsetek za zwłokę.
Mając na uwadze fakt, że w ostatnim czasie odsetki od zaległości podatkowych rosną w niebotycznym tempie, wskazane jest, aby jak najszybciej składać wnioski do UCS.
3. Pomyłki w zgłoszeniach celnych
Czasami okazuje się, że w zgłoszeniu celnym podane zostały błędne dane, np. wpisano:
- błędną walutę faktury,
- fakturę od innego transportu (a więc inną wartość),
- błędną kwotę (np. czeski błąd),
czy otrzymano korektę faktury, bo błąd popełnił sprzedawca.
W takich sytuacjach również musimy niezwłocznie zwrócić się do naczelnika UCS, tym razem o wydanie decyzji korygującej pierwotne zgłoszenie. Naczelnik UCS także w tym przypadku wyda jedną decyzję celną, która będzie dotyczyć łącznie cła i podatków, przy czym zapisy odnoszące się do podatków będą trochę inne niż w razie braku oclenia.
Tym razem naczelnik UCS nie określi całego podatku importowego, lecz tylko różnicę między kwotą podatku w prawidłowej wysokości a kwotą podatku już określoną, czyli ustali, ile należy "dopłacić" do tego, co już zapłaciliśmy przy ocleniu towaru.
Opisane powyżej odsetki będą należne oczywiście od tej "dopłaty", czyli od podatku określonego w decyzji celnej.
Ważne!
Jeżeli pomyłki skutkują powstaniem nadpłaty w VAT importowym, to naczelnik UCS stwierdzi wyłącznie jej wysokość, a wszelkie kwestie związane z ewentualnym jej zwrotem lub rozliczeniem należy załatwić odrębnie w urzędzie skarbowym.
4. Błędy związane z zakupami w procedurze IOSS
W przypadku importu towarów o małej wartości, tj. o wartości rzeczywistej do 150 euro w przesyłce, które nie są wyrobami akcyzowymi, istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia z VAT importowego. Warunkiem jest jednak, aby sprzedawca był podatnikiem korzystającym z tzw. procedury IOSS (art. 45 ust. 1 pkt 11 ustawy VAT). Procedura ma jednak zastosowanie, gdy nabywcą nie jest podatnik albo jest to podatnik, który nie miałby obowiązku rozliczenia WNT.
Procedura IOSS jest procedurą specjalną, uregulowaną w rozdziale 9 działu XII ustawy o VAT (art. 138a-138h), i dotyczy samego sprzedawcy (czyli podmiotu zagranicznego), a nie bezpośrednio kupujących. Polega na tym, że to sprzedawca rozlicza bezpośrednio w jednym wybranym urzędzie skarbowym w UE VAT od wszystkich takich przesyłek sprzedawanych do UE. Oczywiście aby rozliczyć podatek, najpierw musi go pobrać od kupujących, co dokonywane jest w momencie zakupu.
Aby kupujący mogli skorzystać ze zwolnienia z VAT importowego, muszą w zgłoszeniu celnym podać numer VAT IOSS tego sprzedawcy i tu czasami zaczynają się problemy.
Ważne!
Aby kupujący przy zakupach towarów o małej wartości mogli skorzystać ze zwolnienia z VAT importowego, muszą w zgłoszeniu celnym podać numer VAT IOSS sprzedawcy.
Najczęściej numer ten znajdziemy na fakturze zakupu i towarzyszy mu oczywiście oznaczenie IOSS. Jeżeli jednak sprzedawca nie poda nam tego numeru lub nie wpiszemy go do zgłoszenia celnego albo numeru tego nie pozyska Poczta lub inny operator pocztowy, który dokonuje odpraw celnych tych paczek i też nie wpisze go do zgłoszenia celnego, to musimy zapłacić VAT importowy, nawet jeśli już uiściliśmy go przy zakupie.
Przepisy polskie i unijne są w tym momencie bezlitosne, mimo że w praktyce mamy tu do czynienia z podwójnym opodatkowaniem. W takich sytuacjach nie mamy możliwości skutecznego zwrócenia się do naczelnika UCS o wydanie decyzji korygującej wysokość VAT importowego i wsteczne zastosowanie zwolnienia z VAT, gdyż nie można wstecznie spełnić obowiązkowego warunku, jakim jest przekazanie organowi celnemu numeru VAT IOSS sprzedawcy "w momencie importu towaru".
Nie jest to jednak sytuacja bez wyjścia, ponieważ możemy zwrócić się do sprzedawcy o zwrot pobranego podatku, przedkładając mu odprawę celną, w której naliczono ten podatek. Sprzedawca, po zwrocie nam podatku, będzie musiał oczywiście dokonać stosownych korekt w swojej deklaracji VAT, na co ma maksymalnie 3 lata.
Tym samym w razie otrzymania od kuriera paczki o małej wartości, która nie została oclona, nie tylko musimy udać się do naczelnika UCS, jak opisano to na początku artykułu, ale też musimy pamiętać o numerze VAT IOSS sprzedawcy, jeżeli nabyliśmy towar w tym systemie.
Podstawa prawna:
- art. 14 ust. 1b oraz art. 27-29a ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 143; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1488,
- art. 33-40, art. 45 ust. 1 pkt 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - .jt. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561,
- art. 65, art. 73 -73d ustawy z 19 marca 2004 r. - Prawo celne - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1856; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301.
Dorota Kowalczyk, ekspert w zakresie akcyzy