Zasada neutralności wyrażona jest w art. 1 ust. 2 Dyrektywy VAT 2006/112/WE, zgodnie, z którym zasada wspólnego systemu VAT polega na zastosowaniu do towarów i usług ogólnego podatku konsumpcyjnego dokładnie proporcjonalnego do ceny towarów i usług, niezależnie od liczby transakcji, które mają miejsce w procesie produkcji i dystrybucji poprzedzającym etap obciążenia tym podatkiem. VAT, obliczony od ceny towaru lub usługi według stawki, która ma zastosowanie do takiego towaru lub usługi, jest wymagalny od każdej transakcji, po odjęciu kwoty podatku poniesionego bezpośrednio w różnych składnikach kosztów. Wspólny system VAT stosuje się aż do etapu sprzedaży detalicznej włącznie. Zasada ta znajduje odzwierciedlenie w art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług.
Neutralność podatku VAT zarezerwowana jest dla podatników, którzy nabywają towary i usługi wykorzystywane do celów działalności opodatkowanej. Przejawia się w możliwości obniżenia podatku należnego od sprzedaży towarów i usług o podatek naliczony przy zakupach oraz możliwości uzyskania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Prawo do odliczenia od podatku należnego podatku naliczonego w poprzednich fazach obrotu stanowi jeden z podstawowych elementów konstrukcyjnych podatku VAT odróżniających go od innych podatków obrotowych.
W praktyce zasadę neutralności można przedstawić na następującym przykładzie:
Podatnik prowadzi działalność handlową – sprzedaż materiałów budowlanych,opodatkowaną co do zasady stawką podstawową 23% VAT. Przyjmijmy, że miesiącu lipcu jego obrót netto wyniósł 100 000 zł. W związku z tym, podatek należny od sprzedaży wyniesie 23 000 zł. Jednocześnie w miesiącu lipcu podatnik dokonał zakupu towarów na magazyn na 80 000 zł netto plus podatek VAT naliczony 23% w wysokości 18 400 zł, co oznacza że łącznie za dostawy zapłacił swoim kontrahentom 98 400 zł brutto.
W lipcowej deklaracji VAT składanej do 25 sierpnia podatnik wykaże:
-
23 000 zł podatku należnego (wykazana w pozycji 20 deklaracji VAT-7)
-
18 400 zł podatku naliczonego (wykazana w pozycji 46 deklaracji VAT-7)
Wpłacie od urzędu skarbowego będzie podlegała różnica pomiędzy podatkiem należnym a naliczonym w wysokości: 23 000zł -18 400zł = 4 600 zł (wykazana w pozycji 54 deklaracji VAT-7).
Z zaprezentowanego przykładu wynika, że większa cześć podatku należnego została skompensowana z podatkiem naliczonym, a więc nie obciążyła bezpośrednio przedsiębiorcy. W sytuacji, w której wartość zakupów byłaby większa niż wartość sprzedaży (sytuacja odwrotna sprzedaż 80 000 zł, zakup 100 000 zł) podatnik byłby całkowicie uwolniony od obowiązku podatku, jednocześnie ze względu na to, że podatek naliczony przewyższyłby podatek należny pojawiłaby się nadwyżka (4 600 zł), którą podatnik mógłby przenieść na kolejny okres rozliczeniowy, lub o której zwrot mógłby wystąpić do organów podatkowych.
Polecamy: Jak stosować split payment
Końcowo warto zauważyć, że zasada neutralności podatkowej była wielokrotnie przedmiotem orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dawniej: Europejski Trybunał Sprawiedliwości – ETS). Z orzecznictwa tego wynika, że wszelkie ograniczenia tego prawa, które ze swej natury niweczą neutralność, mają charakter wyjątkowy i muszą mieć wyraźne oparcie w przepisach art. 167-192 Dyrektywy VAT 2006/112/WE.
Zasada neutralności jest fundamentem konstrukcji podatku VAT. W związku z powyższym prawa do odliczenia nie można traktować jako formy ulgi czy przywileju podatnika.
Źródło: Russell Bedford
Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford