Sprzedaż przez podatnika udziału w samochodzie bez uprzedniego wycofania go na cele osobiste będzie podlegać opodatkowaniu VAT. Nie oznacza to, że konieczne będzie wystawienie faktury. Podatnik może uniknąć opodatkowania VAT lub ograniczyć kwotę VAT, wycofując przed sprzedażą samochód na cele osobiste.
Odpowiedź należy rozpocząć od wyjaśnienia, że przedmiotem opodatkowania VAT może być również udział we własności rzeczy.
Dostawa towarów
Czynności, których przedmiotem są udziały we własności rzeczy, uważane są za dostawy towarów. Jak bowiem czytamy w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 października 2011 r. (sygn. akt I FPS 2/11):
(...) sprzedaż udziału w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziału we współwłasności budynków stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (...) w związku z art. 2 pkt 6 tej ustawy.
Uchwała ta ma odpowiednie zastosowanie w przypadku innych czynności, których przedmiotem są udziały we własności rzeczy ruchomych, w tym samochodów.
W przedstawionej sytuacji podatnik sprzedaje udział we współwłasności samochodu, który stanowi składnik majątku prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. W konsekwencji ponieważ sprzedaje ten udział razem z drugim współwłaścicielem, w rezultacie sprzedaje samochód. Skoro tak, sprzedaż tego udziału stanowić będzie z punktu widzenia VAT podlegającą opodatkowaniu VAT według stawki 23% dostawę samochodu.
Kompendium wiedzy na temat rozliczeń podatkowych samochodów firmowych: Samochód w firmie 2015 – multipakiet
Podstawa opodatkowania
Podstawą opodatkowania tej dostawy będzie wszystko, co stanowi zapłatę, którą podatnik otrzyma z tytułu tej sprzedaży od nabywcy (art. 29a ust. 1 ustawy o VAT). Na zapłatę tę składa się cena sprzedaży samochodu przypadająca na posiadany przez podatnika udział we współwłasności samochodu i tylko ta część podlega opodatkowaniu VAT według stawki 23%. W pozostałej bowiem części cena sprzedaży samochodu stanowi wynagrodzenie drugiego ze współwłaścicieli. Jeżeli udziały były równe, to opodatkowaniu podlega tylko 50% ceny.
Dokumentowanie
Nie oznacza to, że konieczne jest udokumentowanie tej sprzedaży fakturą. Należy bowiem zauważyć, że sprzedaż na rzecz osób prywatnych musi być dokumentowana fakturami tylko na ich żądanie (art. 106b ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT). W konsekwencji jeżeli nabywca samochodu nie zażąda wystawienia faktury, podatnik nie będzie musiał jej wystawiać. Wystarczy sporządzenie umowy sprzedaży. Należy jednak podkreślić, że brak faktury nie wyłączy konieczności opodatkowania VAT sprzedaży części udziału do samochodu przypadającej na podatnika.
Sprzedaż na rzecz osób prywatnych musi być dokumentowana fakturami tylko na ich żądanie.
Przekazanie samochodu na cele osobiste
Opodatkowanie VAT może nie być konieczne lub istotnie ograniczone, jeżeli przed sprzedażą podatnik wycofa samochód na cele osobiste. Ponieważ z treści pytania taka informacja nie wynika, zakładamy, że z tytułu nabycia samochodu podatnik nie odliczył VAT. W takim przypadku wycofanie samochodu na cele osobiste:
• nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT, jeżeli w skład samochodu nie wchodzą części składowe, przy których nabyciu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia;
• będzie podlegało opodatkowaniu VAT, jeżeli w skład samochodu wchodzą części składowe, przy których nabyciu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia (art. 7 ust. 2, art. 29a ust. 2 ustawy o VAT oraz wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 17 maja 2001 r. w połączonych sprawach C-322/99 i C-323/99).
Podstawą opodatkowania w tym wypadku będzie tylko aktualna wartość rynkowa części składowych, przy których nabyciu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia (lub część tej wartości, jeżeli zakupów tych części podatnik dokonywał wspólnie z ojcem i tylko w części odliczał od nich VAT).
500 pytań o VAT - odpowiedzi z interpretacjami MF
Natomiast sprzedaż samochodu po wycofaniu go z działalności nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT, niezależnie od tego, czy wycofanie samochodu na cele osobiste będzie, czy nie będzie, podlegało opodatkowaniu tym podatkiem. Umowa sprzedaży samochodu w całości będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W przypadku sprzedaży bez wycofania samochodu na cele osobiste podatkiem od czynności cywilnoprawnych opodatkowana byłaby tylko umowa sprzedaży udziału podatnika.
Podstawa prawna:
• art. 7 ust. 2, art. 29a ust. 1, art. 29a ust. 2 oraz art. 106b ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 211
Tomasz Krywan, doradca podatkowy