Czym jest cash pooling?
Cash pooling (zarządzanie płynnością finansową) to forma zarządzania finansami stworzona z myślą o podmiotach działających w ramach rozbudowanych struktur organizacyjnych. Uczestnictwo umożliwia zarządzanie finansami przedsiębiorstw powiązanych ekonomicznie lub gospodarczo. Z uwagi na mechanizm działania umowa ta alternatywnie określana jest mianem konsolidacji rachunków bankowych lub sald. Umożliwia zaspokojenie zapotrzebowania na kapitał zewnętrzny poprzez koncentracje środków finansowych na wspólnym rachunku grupy kapitałowej. Niedobory finansowe poszczególnych podmiotów rekompensowane są przez wypracowane nadwyżki pozostałych uczestników grupy kapitałowej. Umowa cash pollingu pozwala zatem na obniżenie kosztów finansowania działalności, które wynikałyby z kredytowania zewnętrznego.
Polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. W obrocie występuje jako umowa nienazwana. Nie wyczerpuje również znamion uregulowanej w prawie polskim pożyczki ze względu na brak zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na wskazany w umowie podmiot. Kwestią, która budzi wątpliwości jest zatem konieczność opodatkowania podatkiem VAT świadczenia usług finansowych z tytułu zawartej umowy cash poolingu.
Cash pooling a VAT – tylko bank świadczy usługi
W strukturze cash poolingu usługodawcą jest podmiot organizujący operacje przepływu środków pieniężnych. W sytuacji, gdy jedynym podmiotem świadczącym usługi na rzecz pozostałych uczestników cash poolingu jest bank pozostali uczestnicy udostępniają jedynie swoje rachunki bankowe na potrzeby realizacji umowy. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, usługą jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Ponadto opodatkowanie czynności zależy od wykonania jej przez podmiot działający jako podatnik podatku VAT.
Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu cash poolingu w roli usługodawcy jako podatnik VAT, z zasady, występuje zatem jedynie bank wykonujący na rzecz uczestników usługę zarządzania płynnością finansową. Uczestnicy porozumienia nie świadczą usług, są jedynie ich odbiorcami. Operacje związane z realizacją umowy faktycznie realizowane są przez bank, zaś uczestnicy dokonują czynności tylko umożliwiających usługodawcy dokonanie transferu środków.
Powyższe stanowisko potwierdzają interpretacje indywidualne wydawane w obowiązującym stanie prawnym m.in.: interpretacja indywidualna z 24.03.2021 r., wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak: 0114-KDIP4-3.4012.740.2020.3.KM, interpretacja indywidualna z 19.03.2021 r., wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak: 0112-KDIL1-2.4012.633.2020.3.PM, interpretacja indywidualna z 15.03.2021 r., wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak: 0114-KDIP4-3.4012.682.2020.3.RK czy też interpretacja podatkowa z 11.03.2021 r., wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak: 0112-KDIL1-2.4012.630.2020.4.NF.
Jak wskazuje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 20.02.2020 r. (znak: 0114-KDIP4-1.4012.82.2019.3.AK): Wnioskodawca uczestnicząc w systemie cash poolingu organizowanym przez Bank, nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz będzie jedynie wykonywać elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, w ramach opisanej struktury cash poolingu Wnioskodawca, jako uczestnik tej struktury, nie będzie zawierał odrębnych transakcji z innymi uczestnikami, jak też nie będzie świadczył na rzecz pozostałych uczestników, w tym na rzecz Koordynatora, innych usług (a w konsekwencji nie będzie otrzymywał z tego tytułu wynagrodzenia). Rola Wnioskodawcy jako Uczestnika w opisanym systemie jest bierna.
Usługi cash poolingu jako usługi pośrednictwa finansowego są zwolnione z VAT
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż działania banku jako usługodawcy zajmującego się rozliczeniami również nie będą opodatkowane podatkiem VAT. Świadczone usługi pośrednictwa finansowe będą korzystać ze zwolnień przewidzianych w art. 43 ust. 1 pkt 38 i 40 ustawy o VAT.
W szczególności ustawodawca wymienia jako zwolnione od podatku VAT:
- usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;
- usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.
Wątpliwości w zakresie klasyfikacji czynności jako podlegających zwolnieniu rozstrzygnęły wydane interpretacje podatkowe, które jednolicie wskazują, że usługi cash poolingu korzystają ze zwolnienia od podatku VAT na mocy wskazanego wyżej przepisu. Takie stanowisko przedstawił m.in.: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 15.09.2020 r., znak: 0111-KDIB3-1.4012.485.2020.4.ABU oraz w interpretacji indywidualnej z 8.06.2020 r., znak: 0114-KDIP4-3.4012.163.2020.2.IG.
Kamila Gancarz, konsultant podatkowy, ECDP TAX Komorniczak i Wspólnicy sp. k.