Czy w przypadku gdy nasza spółka dokonuje transakcji ze spółką powiązaną kapitałowo, świadcząc na jej rzecz usługi oraz sprzedając również towary, ma obowiązek sporządzania dokumentacji po przekroczeniu 30 000 euro czy 50 000 euro?
Obowiązek sporządzenia dokumentacji transakcji podatkowej z podmiotem powiązanym zależy od takich czynników, jak wysokość kapitału zakładowego podatnika i rodzaj transakcji. Znaczenie ma także miejsce zamieszkania, siedziby lub zarządu podmiotu, któremu wypłacana jest należność wynikająca z transakcji. Szczegóły w uzasadnieniu.
To, czy dana firma ma obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej danej transakcji, nastręcza w praktyce wielu problemów. Zaczynają się one już na etapie konieczności stwierdzenia, czy między stronami transakcji istnieją powiązania, o których mówi ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. Jeżeli jednak, jak w przypadku Czytelnika, mamy już pewność, że strony są podmiotami powiązanymi, kolejnym krokiem powinno być ustalenie wysokości transakcji. Ustawodawca przewidział bowiem cztery progi, po których przekroczeniu konieczne staje się posiadanie dokumentacji:
• 100 000 euro – jeżeli wartość transakcji nie przekracza 20% kapitału zakładowego,
• 30 000 euro – w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych,
• 20 000 euro – dla transakcji, w związku z którą zapłata należności wynikająca z takiej transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową,
• 50 000 euro – w pozostałych przypadkach.
Warto tu podkreślić, że przez wysokość transakcji należy rozumieć „łączną kwotę (lub jej równowartość) wynikającą z umowy lub rzeczywiście zapłaconą w roku podatkowym wymagalnych w roku podatkowym świadczeń” (art. 9a ust. 2 updop). Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi tu o pojedynczą transakcję, czy o większą ich ilość. Z przepisu wynika także, że ocena powstania tego obowiązku powinna nastąpić z wykorzystaniem metody memoriałowej (a więc w oparciu o zarachowaną, a nie rzeczywiście zapłaconą w ciągu roku wysokość świadczeń).
WAŻNE!
Jeżeli transakcja obejmuje wiele dostaw lub umowa stanowiąca jej podstawę zawarta jest na kilka lat, podatnik sporządza tylko jedną dokumentację, nie zaś dokumentację każdej dostawy czy za każdy rok.
Zasadniczą wartość, od której wymagane jest posiadanie dokumentacji, jest 50 000 euro. Pozostałe wartości stanowią wyjątki. Ustawa przewiduje obniżone progi dla dwóch rodzajów transakcji. Pierwszy z nich obejmuje transakcje, których przedmiot stanowią usługi, sprzedaży lub udostępnienie wartości niematerialnych i prawnych. Przez wartości te należy rozumieć między innymi autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, licencje, prawa do: wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych, oraz wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how) – art. 16b ust. 1 updop. Tego rodzaju transakcje stanowią przedmiot szczególnej troski władzy skarbowej, jako że przy ich zawarciu najczęściej dochodzi do transferu zysku za granicę i tym samym „wyprowadzania” dochodu spółki z Polski. Wartości niematerialne i prawne są z jednej strony szczególnie trudne do oszacowania, z drugiej strony często nie mają miejsca. Z tych powodów ich udokumentowanie ma szczególne znaczenie. Dlatego też Czytelnik w przypadku zawarcia kilku umów z podmiotem powiązanym powinien podzielić je na: umowy, których przedmiotem są te wartości, umowy, z których płatności trafiają do krajów prowadzących szkodliwą konkurencję podatkową, oraz pozostałe umowy.
Przykład
Spółka X z o.o., utworzona przez spółkę Y GmbH z siedzibą w Hanowerze (spółka matka), zawarła z nią umowę licencyjną, na podstawie której ma płacić 12 000 euro rocznie z tytułu korzystania z licencji. Kolejne 20 000 euro przekazywane jest do spółki matki na podstawie umowy know-how. Dodatkowo w ciągu roku spółka X nabywa od spółki Y GmbH surowce i półprodukty o łącznej wartości 15 000 euro. Ponieważ łączna kwota transakcji, których przedmiotem są wartości niematerialne i prawne (licencja i umowa know-how), przekracza 30 000 euro, to transakcje pomiędzy stronami powinny być udokumentowane zgodnie z art. 9a updop.
Drugą kategorią transakcji, do których w jeszcze większym stopniu stosowana jest zasada ograniczonego zaufania, są transakcje, z których płatność trafia do powiązanego podmiotu z siedzibą w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. raju podatkowego). Są to kraje, w których stosuje się szczególnie niskie stawki podatku. Lista tych krajów publikowana jest w rozporządzeniu Ministra Finansów. Czytelnik powinien zatem sprawdzić, czy płatność transakcji nie jest dokonywana (bezpośrednio lub pośrednio!) do kraju występującego na tej liście. Przydatny może tu być certyfikat rezydencji podatkowej kontrahenta.
Ostatni wyjątek dotyczy podmiotów o znacznym kapitale zakładowym. Jeżeli spółka zawarła transakcje do wartości 100 000 euro, a nie przekracza ona 20% jej kapitału zakładowego, to nie powstanie obowiązek jej udokumentowania.
• art. 9a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 78, poz. 684
• rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2000 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową – Dz.U. Nr 115, poz. 1203 (Uwaga! rozporządzenie Ministra Finansów z 16 maja 2005 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych zostało przekazane do publikacji)
Sławomir Biliński
specjalista w zakresie podatku dochodowego, prawnik