Lekarz stomatolog prowadzi działalność opodatkowaną na zasadach ogólnych. Do 31 grudnia 2004 r. zatrudniał pracownika, lekarza stomatologa. Gabinet składa się z 2 pomieszczeń do samodzielnej praktyki - tzn. dwóch foteli, razem z innymi akcesoriami. Od 1 stycznia 2005 r. pracownik zaczął działalność na własną rękę, korzystając z gabinetu właściciela na podstawie umowy użyczenia. Do 31 grudnia 2004 r. właścicielka zaliczała amortyzację w całości do kosztów uzyskania przychodu. Jak należy obecnie prawidłowo naliczać amortyzację po użyczeniu jednego gabinetu wraz z wyposażeniem byłej pracownicy?
Nieodpłatne oddanie części nieruchomości w postaci gabinetu do używania byłej pracownicy nie pozbawia właścicielki prawa do zaliczenia dokonywanych od tej nieruchomości odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów. Nie będą jednak takim kosztem odpisy, dokonywane od wchodzących w skład wyposażenia gabinetu środków trwałych, podlegających amortyzacji – za miesiące, w których te składniki majątku były oddane do nieodpłatnego używania.
Nieruchomości, bądź ich części, stanowią odrębne źródło przychodów na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Za przychody z nieruchomości odstąpionych bezpłatnie w całości lub w części do używania innym osobom fizycznym i prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej uważa się wartość czynszową, stanowiącą równowartość czynszu, jaki przysługiwałby od tych osób w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości.
Nie stanowi przychodu wartość czynszowa lokali lub budynków mieszkalnych, udostępnionych osobom pozostającym z podatnikiem w stosunku pracy, dla których takie udostępnianie stanowi nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 updof.
Wartość czynszowa budynku lub lokalu nie stanowi również przychodu, jeśli właściciel nieruchomości używa jej na własne potrzeby lub potrzeby członków rodziny albo oddał ją bezpłatnie do używania na określone w ustawie cele. Wówczas jednak wydatki związane z tą nieruchomością nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
Ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, oddanych przez podatnika do nieodpłatnego używania – za te miesiące, w których te składniki majątku były oddane do nieodpłatnego używania (art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. c) updof). Wyłączenie to nie dotyczy jednak odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od nieruchomości. Oznacza to, że jeśli odpisy amortyzacyjne są dokonywane od nieruchomości oddanej do nieodpłatnego używania, to stanowią one koszty uzyskania przychodów na zasadach ogólnych.
W praktyce pojawiają się wątpliwości co do zasadności zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od nieruchomości oddanych do nieodpłatnego używania w sytuacji, gdy bezpłatne odstąpienie do używania nie stanowi przychodu.
Z regulacji ustawowej wynika wprost, że wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od oddanych do nieodpłatnego używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nie dotyczy nieruchomości. Zauważyć przy tym należy, że nie zostały tu wprowadzone żadne dodatkowe ograniczenia czy warunki.
Jednak mimo to można spotkać się z poglądem, że odpisy amortyzacyjne od oddanej nieodpłatnie do używania nieruchomości stanowią koszty uzyskania przychodów tylko wówczas, gdy z tego tytułu u właściciela nieruchomości powstaje przychód (por. pismo Izby Skarbowej w Gdańsku z 5 listopada 2003 r. nr BI/005/0335/03).
Z pytania wynika, że przedmiotem użyczenia jest nie tylko gabinet, ale również jego wyposażenie. Jeśli zatem zawiera ono składniki majątku zaliczane do środków trwałych podlegających amortyzacji, to konsekwencją oddania ich do nieodpłatnego używania będzie niemożność zaliczenia przez właściciela dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów.
oprac. Anna Welsyng-Zielony
Podstawy prawne
• ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 25, poz. 202