Spółka kupowała u kontrahenta towary. Jednak na skutek trudności finansowych nie mogła uregulować należności za nie. W związku z zawartą z wierzycielem ugodą spółce umorzono 40% wierzytelności. Czy do przychodów spółki należy zaliczyć 40% wierzytelności netto czy brutto, tj. z podatkiem VAT?
Umorzenie wierzytelności: Przychód z tytułu częściowego umorzenia wierzytelności należy obliczać od kwoty brutto, czyli z podatkiem od towarów i usług.
Według ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychodem jest w szczególności wartość umorzonych zobowiązań (art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a).
Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 8 updop do przychodów wynikających z umorzenia zobowiązań nie zalicza się jedynie kwot stanowiących równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także z tytułu pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z:
a) bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków lub
b) postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego, lub
c) realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw.
Można postawić pytanie: czy zobowiązanie dłużnika należy liczyć z VAT, skoro podatek ten, przynajmniej teoretycznie, nie obciąża przedsiębiorcy, lecz ostatecznego odbiorcę?
Należy przyjąć, że ustawodawca, używając sformułowania „wartość umorzonych zobowiązań”, określił, że przychodem dłużnika jest całe jego zobowiązanie. W związku z nabyciem towarów powstało bowiem zobowiązanie dłużnika do zapłaty za towary obejmujące nie tylko kwotę netto, ale także podatek od towarów i usług. Pośrednio wynika to również z zasad prawa cywilnego, które traktuje świadczenie jako całość.
Podatek VAT spółka odliczyła jako podatek naliczony. Nie zmienia to jednak faktu, że zobowiązanie wobec wierzyciela opiewało na kwotę brutto do zapłaty. W związku z tym przychód z tytułu częściowego umorzenia wierzytelności należy, niestety, obliczać od kwoty brutto, a nie od kwoty netto.
Przykład
Spółka z o.o. nie zapłaciła za dostarczone jej towary zobowiązania w wysokości netto 10 000 zł plus podatek VAT w wysokości 2200 zł.
Razem kwota brutto zobowiązania wynosiła 12 200 zł.
Na podstawie ugody umorzono 40% tej wierzytelności. Wobec tego spółka powinna wykazać przychód z tego tytułu w wysokości 12 200 zł × 40% = 4880 zł.
Krzysztof Wieluński
Podstawa prawna
• ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1199