Czy wpływy ze sprzedaży domu niewykorzystywanego do działalności gospodarczej, a nabytego w drodze zasiedzenia, podlegają opodatkowaniu 10% zryczałtowanym podatkiem dochodowym? Sprzedaż przez osobę fizyczną miała miejsce przed upływem 5 lat od zasiedzenia. Jak byłaby opodatkowana sprzedaż nieruchomości, gdyby nabyto ją w drodze zniesienia współwłasności albo spadkobrania (ewentualnie darowizny)?
RADA
Zasiedzenie i zniesienie współwłasności są formą nabycia nieruchomości podobnie jak umowa sprzedaży. Sprzedaż w ciągu 5 lat (licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie) domu w opisanej sytuacji podlega więc 10% zryczałtowanemu podatkowi dochodowemu. Nie płaci się podatku, gdy wpływy ze sprzedaży zostaną wykorzystane na cele mieszkaniowe (w terminie dwóch lat od dnia sprzedaży). Po nabyciu nieruchomości w drodze spadku albo darowizny można ją jednak sprzedać w dowolnym czasie bez konieczności ponownej inwestycji pieniędzy na cele mieszkaniowe i nie zapłaci się 10% zryczałtowanego podatku.
UZASADNIENIE
Przypomnijmy, że zasiedzenie nieruchomości polega na tym, że jej posiadacz (niebędący właścicielem) po upływie 20 lat posiadania, jako tzw. posiadacz samoistny (uważający się błędnie za pełnoprawnego właściciela), nabywa prawo własności. Błąd ten może być np. spowodowany tym, że nabycie nieruchomości nie nastąpiło w formie aktu notarialnego, a taka sprzedaż nieruchomości jest nieważna. Jeżeli posiadacz wiedział, że nie miał prawa własności (tzw. posiadanie w złej wierze), okres zasiedzenia wynosi aż 30 lat.
Sprzedaż nieruchomości przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło zasiedzenie, opodatkowana jest 10% zryczałtowanym podatkiem (w przypadku nieruchomości nabytej).
Podobnie opodatkowana jest sprzedaż nieruchomości nabytej w drodze zniesienia współwłasności. Przykładowo Naczelnik Urzędu Skarbowego w Oświęcimiu 12 maja 2004 r. (sygnatura PDF II/415-20/04) stwierdził, że zniesienie współwłasności jest jedną z form przeniesienia własności nieruchomości, podobnie jak np.: sprzedaż, darowizna, spadek, zasiedzenie. Naczelnik tego urzędu potwierdził, że sprzedaż nieruchomości nabytej w drodze zniesienia współwłasności podlega opodatkowaniu 10% zryczałtowanym podatkiem dochodowym.
Ważne jest, że podatkowi temu nie podlega przychód ze sprzedaży nieruchomości, jeżeli uzyskane środki podatnik ponownie zainwestuje na rynku nieruchomości na tzw. cele mieszkaniowe. Ma na to 2 lata od dnia sprzedaży nieruchomości. Szczegółowe warunki tego zwolnienia zawarte są w art. 21 ust. 1 pkt 32 updof.
WAŻNE!
Całość wpływów uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 updof nie podlega opodatkowaniu, jeżeli ich nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny.
Przykład 1
Anna K. nabyła w 2002 r. 1/4 części udziału we współwłasności nieruchomości w drodze darowizny. Również w 2002 r. nabyła pozostałe 3/4 udziału – tym razem w drodze zniesienia współwłasności. W 2005 r. sprzedała nieruchomość, a środki uzyskane w ten sposób zainwestowała w obligacje. Ze zwolnienia z 10% zryczałtowanego podatku korzysta przychód uzyskany ze sprzedaży tej części nieruchomości, która została nabyta w drodze darowizny (1/4 część), a opodatkowaniu 10% podatkiem podlega przychód ze sprzedaży części nieruchomości nabytej na podstawie umowy o zniesieniu współwłasności (3/4).
Przykład 2
W 1999 r. sąd stwierdził, iż Katarzyna K. wraz z mężem na zasadach wspólności ustawowej nabyli przez zasiedzenie w 1991 r. nieruchomość. Maż Katarzyny K. zmarł – sąd potwierdził nabycie w drodze spadkobrania w 2002 r. pozostałej części domu przez Katarzynę K. (małżonkowie nie mieli dzieci). W odniesieniu do sprzedaży w 2005 r. udziału w 1/2 części nieruchomości nabytej w 1991 r. poprzez zasiedzenie upłynął bieg pięcioletniego terminu przewidziany przez art. 10 ust. 1 pkt 8 updof. Dlatego nie jest to przychód podlegający opodatkowaniu 10% zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Nie zostanie również zapłacony 10% podatek od sprzedaży części domu nabytej w drodze spadku, gdyż w całości jest on zwolniony z podatku dochodowego.
• art. 10 ust. 1 pkt 8, art. 21 ust. 1 pkt 32, art. 28 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1199
Ewa Maj
specjalista w zakresie podatków dochodowych