Czy w przypadku odpłatnego zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć także opodatkowany zysk występującego wspólnika pozostawiony w spółce?
Nie Zbycie ogółu praw i obowiązków wspólnika handlowej spółki osobowej na zasadzie art. 10 k.s.h. stanowi szczególny tryb zmiany składu osobowego spółki. Jeżeli następuje ono odpłatnie, to faktycznie uzyskana przez występującego wspólnika cena sprzedaży stanowi dla niego przychód z praw majątkowych (art. 18 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o p.d.o.f.).
Dochodem do opodatkowania będzie wówczas, zgodnie z zasadą określoną w art. 9 ust. 2 ustawy o p.d.o.f., nadwyżka przychodu nad kosztami jego uzyskania.
W zakresie kwalifikacji wydatków do kosztów uzyskania przychodu należy kierować się przepisem art. 22 ust. 1 ustawy o p.d.o.f. Umożliwia on pomniejszenie przychodu o wszelkie koszty poniesione w celu jego osiągnięcia, o ile nie figurują one na liście „negatywnej”, zawartej w art. 23 ustawy o p.d.o.f.
W praktyce niełatwo jest dokonać poprawnej oceny związku kosztu z przychodem. U podatników naturalną tendencją będzie możliwie elastyczna wykładnia art. 22 ust. 1 ustawy o p.d.o.f., nie wolno jednak tracić z pola widzenia specyfiki przedmiotu danej czynności prawnej.
W przypadku odpłatnego przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, kosztami podatkowymi przyjętymi bez sprzeciwu przez organy podatkowe będą z pewnością wydatki pozostające w bezpośrednim związku z przygotowaniem i przeprowadzeniem samej transakcji (np. koszty sporządzenia umowy przez fachowca, sprawdzenia wiarygodności kontrahenta itp.). Wartość tych wydatków jest jednak zazwyczaj nikła w porównaniu z wysokością przychodu, rodzi się więc pytanie: czy do kosztów można zaliczyć także majątkowe nakłady poniesione przez wspólnika w związku z zawiązaniem i działalnością spółki? Moim zdaniem, pozytywna odpowiedź dotyczy jedynie wartości wkładu wniesionego do spółki.
Stosownie do art. 25 pkt 2 k.s.h. jednym z obligatoryjnych elementów umowy spółki jawnej jest określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość. Oprócz postaci pieniężnej, wkład może przybrać także formę przeniesienia lub obciążenia własności rzeczy lub innych praw, bądź dokonania innych świadczeń na rzecz spółki (art. 48 k.s.h.). Wniesienie wkładu jest zatem obowiązkowe i warunkuje nabycie ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej. Jednocześnie, w myśl art. 50 k.s.h., wspólnik nie jest uprawniony ani zobowiązany do podwyższenia umówionego wkładu, a jego udział kapitałowy odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu. W świetle powyższego należy stwierdzić, iż wkład jest koniecznym i jednocześnie wystarczającym świadczeniem wspólnika wobec spółki. Wszystkie wymienione wyżej cechy wkładu sprawiają, iż – moim zdaniem – możliwe jest uznanie go za koszt uzyskania przychodu przy sprzedaży tzw. udziału w spółce jawnej, spełnia on bowiem kryterium „celowości” wyznaczone treścią art. 22 ust. 1 ustawy o p.d.o.f. Co się jednak tyczy zysku pozostawionego przez wspólnika występującego w spółce, to jego wartość nie może – moim zdaniem – pomniejszyć przychodu uzyskanego ze sprzedaży „udziału” w spółce jawnej.
Podstawą przeznaczenia zysku na działalność bieżącą spółki jest zazwyczaj jakiś rodzaj umowy nazwanej lub nienazwanej (bez względu na jej formę), z której wynika prawo żądania zwrotu tego nakładu przez wspólnika. Zbycie „udziału” w spółce nie powoduje zaś przeniesienia na nabywcę tego właśnie prawa, ponieważ nie należy ono do praw przysługujących wyłącznie wspólnikowi, o których mowa w art. 10 k.s.h. (w omawianym przypadku wspólnik występuje wobec spółki w takim samym charakterze, jak każdy inny podmiot, z którym spółka zawarła umowę pożyczki, bądź inną – z której wynika obowiązek zwrotu przedmiotu umowy).
Zbywając swój „udział” w spółce jawnej wspólnik nie pozbawia się więc roszczenia o zwrot świadczonej kwoty, chyba że swoją wierzytelność z tego tytułu, mocą odrębnej umowy, przeleje na nowego wspólnika wstępującego do spółki.
Małgorzata Rymarz
Podstawa prawna:
• art. 10, art. 25 pkt 2, art. 48 i 50 ustawy z 15 września 2000 r.– Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.),
• art. 9 ust. 2, art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 18, art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.).