Za pośrednictwem banku prowadzącego nasze rachunki walutowe zakupiliśmy z posiadanych środków pieniężnych wyrażonych w USD inną walutę, tj. euro, przeznaczoną na zakup materiałów. Jak prawidłowo wycenić tę operację? Czy w jej wyniku powstaną różnice kursowe i jak je prawidłowo wyliczyć pod względem podatkowym?
RADA
Sama zamiana posiadanych środków pieniężnych w dolarach amerykańskich na euro nie powoduje powstania różnic kursowych (ani w myśl ustawy o rachunkowości, ani według ustaw o podatku dochodowym). Różnice kursowe powstaną natomiast w momencie zapłaty za materiały.
UZASADNIENIE
Prawo podatkowe zalicza różnice kursowe do przychodów lub kosztów uzyskania przychodu według zasady kasowej. Oznacza to, że różnice kursowe, które nie są zrealizowane (czyli nie wynikają z rzeczywistego ruchu pieniądza), nie mają znaczenia dla ustalenia podstawy opodatkowania. W przedstawionej przez Państwa sytuacji należałoby sądzić, że tak właśnie się stało – nastąpiło przewalutowanie środków pieniężnych z USD na euro. Konwersja waluty USD na euro nie jest w zamierzeniu ani odsprzedażą dolarów amerykańskich bankowi, ani zakupem euro w tym banku (a więc nie można uznać, że nastąpił rzeczywisty ruch pieniądza). Jest po prostu zamianą jednej waluty na drugą, która to zamiana nie powoduje powstania różnic kursowych ani pod względem rachunkowym, ani pod względem podatkowym. Jest zamianą waluty USD o określonej wartości na taką samą wartość środków pieniężnych w walucie euro.
Pośrednim potwierdzeniem, że różnice kursowe nie powstają przy przewalutowaniu jednej waluty na drugą, jest informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego Urzędu Skarbowego w Cieszynie z 2 marca 2004 r. (sygnatura PDI/1- -415-19/04), gdzie w przypadku przeszacowania kredytu w walucie obcej stwierdza się, że:
Zaciągnięcie kredytu w walucie obcej i jego spłata w walucie obcej może rodzić skutek w postaci różnic kursowych. Jeżeli wydatki na spłatę kredytu przekroczą (lub są mniejsze) jego wartość określoną w złotych na dzień otrzymania kredytu, a spowodowane to zostanie różnymi kursami walut z dnia zaciągnięcia i spłaty kredytu, to powstałe w ten sposób różnice mają bezpośredni wpływ na podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym. Natomiast sama operacja przewalutowania nie wywiera skutków podatkowych, gdyż sprowadza się jedynie do przeliczenia kwoty kredytu zaciągniętego w dewizach na złote. Jeżeli nawet przewalutowanie spowoduje zwiększenie lub zmniejszenie zarachowanej kwoty, to powstałe różnice wiążą się z wyceną kredytu i, jako niezrealizowane, nie mogą wywierać skutków podatkowych. Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 22 ust. 1 ww. ustawy różnice kursowe w rozumieniu podatkowym występują wtedy, gdy pomiędzy dniem zarachowania kosztu a dniem zapłaty występują różne kursy walut. Przewalutowanie kredytu dewizowego na kredyt złotowy skutkuje tym, że od tego momentu podatnik spłaca kredyt w złotych, czyli nie dochodzi do realizacji różnic z tytułu różnych kursów walut na dzień zaciągnięcia i spłaty kredytu. Zatem, jeżeli nawet w wyniku przewalutowania kwota kredytu wzrosła w stosunku do wcześniej zarachowanej, to zapłata przewalutowanej części kredytu stanowi nadal spłatę kredytu, która, co do zasady, nie jest zaliczana do kosztów uzyskania przychodów.
Różnice kursowe powstaną natomiast w momencie zapłaty za materiały.
Przykład
Spółka A posiada w banku rachunek walutowy, na którym zgromadzono 1300 USD (pochodzące w całości z uregulowania przez kontrahenta amerykańskiego należności za zakupiony towar). Załóżmy dodatkowo, że spółka A zakupiła materiały u dostawcy z Francji o wartości 800 euro.
1. 9 października 2005 r. jednostka sprzedała kontrahentowi z USA towary o wartości 1300 USD. Kurs z dnia odprawy celnej wynosił 3,5 zł/USD:
Wn konto 203 „Rozrachunki z odbiorcami zagranicznymi niepowiązanymi” 4550 zł,
Ma konto 730 „Przychody ze sprzedaży towarów” 4550 zł.
2. 15 października spółka otrzymała powiadomienie z banku, że należność została w całości uregulowana. Kurs kupna USD w dniu wpływu należności wynosił 3,4 zł/USD:
Wn konto 135-1 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – USD” 4420 zł,
Ma konto 203 „Rozrachunki z odbiorcami zagranicznymi niepowiązanymi” 4420 zł,
oraz w ewidencji pozabilansowej
Wn konto pozabilansowe 135-1 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – USD”
1300 USD.
Powstała ujemna różnica kursowa:
Wn konto 755 „Koszty finansowe” 130 zł,
Ma konto 203 „Rozrachunki z odbiorcami zagranicznymi niepowiązanymi” 130 zł.
3. 22 października spółka otrzymała materiał od kontrahenta z Francji. Francuska firma wystawiła fakturę 18 października. Wartość transakcji 800 euro. Średni kurs NBP na dzień wystawienia faktury wynosił 4,1 zł/euro. W związku z tym wystawiono fakturę wewnętrzną:
– podstawa opodatkowania
800 x 4,1 zł = 3280 zł,
– podatek VAT
3280 zł x 22% = 721,60 zł.
Ewidencja zobowiązania wobec dostawcy:
Wn konto 300 „Rozliczenie zakupu” 3280 zł,
Ma konto 204 „Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi niepowiązanymi”
3280 zł.
Faktura wewnętrzna:
Wn konto 223 „Rozliczenie podatku VAT naliczonego” 721,60 zł,
Ma konto 222 „Rozliczenie podatku VAT należnego” 721,60 zł.
4. Zapłata zobowiązania za zakupione materiały. Załóżmy, że bank zastosował przelicznik USD na euro = 0,875. W związku z tym 800 euro zostaje przewalutowane z dolarów amerykańskich. W wyniku tego „zdjęta” zostanie z rachunku walutowego w USD kwota 914,29 USD (800 euro/0,875), która jest równowartością 3108,59 zł (914,29 USD x 3,4 zł).
Wn konto 135-2 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – euro” 3108,59 zł,
Ma konto 135-1 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – USD” 3108,59 zł.
W ewidencji pozabilansowej:
Wn konto pozabilansowe 135-2 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – euro” 800 euro,
Ma konto pozabilansowe 135-1 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – USD” 914,29 USD.
oraz
Wn konto 204 „Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi niepowiązanymi”
3108,59 zł,
Ma konto 135-2 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – euro” 3108,59 zł.
W ewidencji pozabilansowej:
Ma konto pozabilansowe 135-2 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – euro” 800 euro.
Załóżmy, że kurs sprzedaży banku w dniu dokonania zapłaty wynosił 4,0 zł za euro. W związku z tym powstanie dodatnia różnica kursowa w kwocie 171,41 zł (3280 zł – 3108,59 zł):
Wn konto 204 „Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi niepowiązanymi”
171,41 zł,
Ma konto 750 „Przychody finansowe”
171,41 zł.
Na zakończenie można wskazać, że w przypadku zapłaty za zakupione materiały (w euro) wprost z rachunku walutowego w USD można pominąć ewidencję poprzez konto 135-2 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – euro”, gdyż i tak w wyniku takiej transakcji konto to się wyzeruje. W takiej sytuacji zapisy w księgach dotyczące regulacji zobowiązania i powstania różnic kursowych mogą być następujące:
Wn konto 204 „Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi niepowiązanymi” 3280 zł,
Ma konto 135-1 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – USD” 3108,59 zł,
Ma konto 750 „Przychody finansowe” 171,41 zł.
W ewidencji pozabilansowej:
Ma konto pozabilansowe 135-1 „Rachunek bankowy środków pieniężnych w walutach obcych – USD” 914,29 USD.
• art. 30 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 184, poz. 1539
• art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 65; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
• art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
Paweł Muż
ekonomista, pracownik redakcji