W październiku w naszej spółce z o.o. dokonano zakupu notebooka o wartości netto 6000 zł. Dla celów podatkowych zastosowaliśmy jednorazowy 30-proc. odpis amortyzacyjny przysługujący z tytułu nabycia fabrycznie nowych środków trwałych. W jaki sposób należy ująć taki odpis dla celów rachunkowych?
Możliwość dokonania preferencyjnego odpisu amortyzacyjnego w wysokości 30 proc. wartości początkowej (a w pewnych sytuacjach nawet wyższego) wynika z art. 16k ust. 4–6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z tymi przepisami w pierwszym roku podatkowym, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji, można dokonywać odpisów amortyzacyjnych w wysokości 30 proc. ich wartości początkowej. Jednak dotyczy to tylko fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grup 3–6 Klasyfikacji (a więc m.in. komputerów).
Podatnicy, którzy zdecydują się na skorzystanie z opisanej możliwości przyspieszenia amortyzacji, dokonują odpisów:
• jednorazowo, nie wcześniej niż w miesiącu, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji, lub
• w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał (odpowiednio dzieląc wysokość rocznego odpisu amortyzacyjnego).
W następnych latach podatnicy dokonują amortyzacji bądź metodą liniową, bądź degresywną.
Jednak powyższe zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych nie powinny mieć wpływu na amortyzację dokonywaną na potrzeby bilansu. Przepisy podatkowe nie mogą mieć bowiem żadnego wpływu na wynik brutto jednostki. Przede wszystkim wynika to z art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości, zobowiązującego jednostki do stosowania określonych ustawą zasad rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.
Także szczegółowe przepisy o amortyzacji zawarte w ustawie o rachunkowości nie zawierają już żadnych odniesień do przepisów podatkowych. Do końca 2001 r. ustawa o rachunkowości przewidywała możliwość stosowania stawek podatkowych. Obecnie stawki podatkowe mogą być stosowane dla celów bilansowych, tylko jeśli jest to ekonomicznie uzasadnione, tzn. jeśli w wyniku wyliczeń dokonanych na podstawie polityki rachunkowości jednostki (opracowanych na podstawie ustawy o rachunkowości) zostaną ustalone stawki amortyzacyjne identyczne z podatkowymi. Praktyka pokazuje, że jednostki zbyt często stosują stawki podatkowe dla celów rachunkowych (chcąc w ten sposób ograniczyć rozbieżności między wynikiem bilansowym a podstawą opodatkowania i tym samym ułatwić sobie wypełnienie deklaracji CIT).
W opisanej w pytaniu sytuacji z pewnością nie ma podstaw do zastosowania 30-proc. odpisu amortyzacyjnego dla celów rachunkowości. Dla celów amortyzacji bilansowej należy przyjąć ogólne zasady stosowane dla sprzętu komputerowego (wynikające z przyjętej przez zarząd polityki rachunkowości). W przypadku komputerów zwykle stosuje 2–4-letni okres amortyzacji dokonywanej metodą liniową (krótszy okres – jeśli ich zastosowanie wymusza konieczność stosowania najnowszych technologii, np. w przypadku tworzenia grafiki komputerowej, dłuższy – jeśli wykonywane zadania nie wymagają dużych mocy obliczeniowych, np. do obsługi aplikacji biurowych).
Podsumowując, w sytuacji opisanej w pytaniu należy dokonywać dwóch odrębnych amortyzacji – przyspieszonej dla celów podatkowych (spełniającej funkcję ulgi podatkowej) oraz bilansowej (wynikającej z przyjętej w spółce polityki rachunkowości).
Konrad Piłat
Podstawa prawna:
• art. 16k ust. 4–6 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.),
• art. 4 ust. 1, art. 32 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.).