Zaliczyłem wierzytelność nieściągalną do kosztów uzyskania przychodów w 2002 r. w kwocie 500 000 zł. W styczniu 2005 r. dłużnik uzyskał zatwierdzenie układu z wierzycielami z redukcją długu wynoszącą 40 proc., czyli tracimy 200 000 zł, a 300 000 zł podlega wpłacie. Czy z punktu widzenia rachunkowości oraz z punktu widzenia podatku dochodowego muszę dokonać przeksięgowania wierzytelności zaliczonej w 2002 r. do kosztów uzyskania przychodów? Czy zwrot wierzytelności stanowi przychód podatkowy?
Tak. Wartość zwróconych wierzytelności stanowić będzie przychód podatkowy. W związku z tym należy dokonać odpowiednich księgowań.
Małgorzata Frątczak-Długosz, główny specjalista Spółki Doradztwa Podatkowego Graczyk i Wspólnicy z Wodzisławia Śl.
Przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; dalej ustawa o PIT) stanowią, że za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Zgodnie natomiast z art. 14 ustawy o PIT przychodem jest również wartość zwróconych wierzytelności, które zostały odpisane jako nieściągalne, albo na które utworzono rezerwy zaliczone uprzednio do kosztów uzyskania przychodów.
Wierzytelności nieściągalne, o których mowa w zapytaniu, mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w 2002 r. na mocy art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy o PIT lub tzw. premii podatkowej, z której mogli skorzystać przedsiębiorcy na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz.U. nr 155, poz. 1287 z późn. zm.). Premia ta była prawem przedsiębiorcy do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów, w roku podatkowym wierzytelności odpisanych jako nieściągalne lub rezerw utworzonych na pokrycie wierzytelności, które spełniały trzy warunki. Po pierwsze, były należne od przedsiębiorców. Po drugie, nie zostały uregulowane przez dłużników przez okres co najmniej 90 dni od dnia powstania należności, oraz stanowiły przychód należny przedsiębiorcy przed dniem 1 lipca 2002 r. Po trzecie, zostały zgłoszone do właściwego urzędu skarbowego w terminie i zakresie określonym w ustawie.
Do premii stosuje się przepisy ustawy o PIT dotyczące zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności nieściągalnych lub rezerw na wierzytelności, z wyłączeniem przepisów określających zasady uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, albo na pokrycie których utworzono rezerwy.
Tak więc, niezależnie od tego, czy wierzytelności zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na mocy art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy o PIT, czy też na mocy ustawy o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców wartość zwróconych wierzytelności stanowić będzie przychód podatkowy w miesiącu wpływu na rachunek bankowy. Jeżeli natomiast chodzi o przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.). ewidencja księgowa wymienionego w pytaniu zdarzenia powinna wyglądać następująco:
1. Odpis aktualizujący z tytułu należności nieściągalnej w wysokości 500 000 zł
Wn „Pozostałe koszty operacyjne”
Ma „Odpisy aktualizujące wartość należności”
2. Bezwarunkowe umorzenie 40 proc. należności głównej, tj. 200 000 zł
Wn „Odpisy aktualizujące wartość należności”
Ma „Rozrachunki z odbiorcami”
3. Wpływ na rachunek bankowy bieżącej kwoty należnej od dłużnika w wysokości 300 000 zł
Wn „Rachunek bankowy”
Ma „Rozrachunki z odbiorcami”
4. Rozliczenie zbędnego odpisu aktualizującego w związku ze spłatą dłużnika, tj. 300 000 zł
Wn „Odpisy aktualizujące wartość należności”
Ma „Pozostałe przychody operacyjne”.
Not. EM