W październiku 2005 r. spółka z o.o. wyemitowała imienne obligacje pieniężne dla osób fizycznych w celu pozyskania środków finansowych na bieżącą działalność. Wpłaty za te obligacje wpłynęły w listopadzie 2005 r. Wykup obligacji przez spółkę jest planowany na listopad 2007 r. Czy i kiedy otrzymane przez spółkę środki finansowe za te obligacje stanowią jej przychód?
RADA
Organy podatkowe traktują obligacje jak kredyt czy pożyczkę. Środki finansowe pozyskane od nabywców obligacji wyemitowanych przez spółkę nie są dla tej spółki przychodem, podobnie jak nie są dla niej kosztem wydatki na wykup obligacji. Kosztem dla spółki są jednak odsetki wypłacone obligatariuszom lub kwota dyskonta. Natomiast dla obligatariuszy przychodem są faktycznie otrzymane przez nich, w momencie wykupu obligacji przez emitenta, kwoty odsetek lub dyskonto.
UZASADNIENIE
Definicję obligacji oraz zasady emisji, zbywania, nabywania i wykupu obligacji znajdziemy w ustawie z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Obligacja jest papierem wartościowym o charakterze dłużnym, którym emitent potwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, np. pieniężnego (obligacje pieniężne).
Obligacje mogą emitować, oprócz Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, m.in. również mające osobowość prawną podmioty prowadzące działalność gospodarczą, a także spółki komandytowo-akcyjne. Stosunek prawny wynikający z emisji i nabycia obligacji pieniężnych zbliżony jest swym charakterem do kredytu. W obu tych relacjach mamy do czynienia z pozyskaniem środków finansowych w zamian za określone wynagrodzenie (odsetki).
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawierają precyzyjnej regulacji wskazującej wprost, czym są kwoty pozyskane od nabywców obligacji, a czym kwoty przeznaczone na wykup obligacji. Organy podatkowe, w kontekście podatku dochodowego, traktują jednak obligacje jak kredyt czy pożyczkę i stosują do przepływów finansowych w ramach emisji i wykupu obligacji przepisy updop odnoszące się właśnie do tych umów (patrz np. informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego Naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego z 12 lipca 2004 r., sygn.II-2/423/191/JB/86/04, czy pismo PO 4/MS-722-608/95 Dyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich i Opłat Ministerstwa Finansów z 2 października 1995 r. do wiadomości izb skarbowych – publik. w „Biuletynie Skarbowym” 1996/4/18).
(+) Dlatego też podobnie jak nie zalicza się do przychodów otrzymanych (także zwróconych) pożyczek i kredytów, tak i środki pozyskane w wyniku emisji obligacji nie są przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Aby zachować symetrię przychodowo-kosztową, nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodu emitenta wydatków poniesionych na wykup obligacji, podobnie jak środków przeznaczonych na spłatę pożyczek.
(+) Kosztem podatkowym emitenta są kwoty wypłaconych obligatariuszom odsetek, w tym również odsetek skapitalizowanych. Kosztem emitenta obligacji jest również kwota dyskonta – wyjątkowo w tym przypadku ustawa o podatku dochodowym wprost reguluje tę kwestię w art. 16 ust. 1 pkt 23.
Dyskontem jest różnica między ceną emisyjną obligacji (niższą) a ceną nominalną – ceną wykupu (wyższą). Różnica ta stanowi wynagrodzenie za udostępnienie kapitału przez obligatariuszy, którzy kupują obligacje za cenę niższą od ceny nominalnej, a podczas wykupu obligacji otrzymują kwotę stanowiącą równowartość ceny nominalnej.
Zarówno odsetki, jak i dyskonto stają się kosztami podatkowymi emitenta w momencie wykupu przez niego obligacji, o ile oczywiście pozyskane w wyniku emisji obligacji środki zostały wydatkowane w celu osiągnięcia przychodu.
(-) Warto zauważyć, że przy emisji obligacji skierowanej do wspólników spółki mają zastosowanie ograniczenia zaliczania do kosztów podatkowych spółki odsetek od tych obligacji, takie jak w przypadku pożyczek. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 7b updop przez pożyczkę, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 i w ust. 7 updop, rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym (czyli również obligacje).
Dla nabywców obligacji odsetki i dyskonto są z kolei podlegającymi opodatkowaniu przychodami powstającymi w chwili zaistnienia przysporzenia, tj. wykupu obligacji przez emitenta.
Przykład
Midas spółka z o.o. wyemitowała w sierpniu 2005 r. obligacje na łączną kwotę nominalną 2 000 000 zł, które w tym samym miesiącu kontrahenci tej spółki nabyli z 10% dyskontem. Otrzymana przez spółkę od nabywców obligacji kwota 1 800 000 zł nie jest dla spółki przychodem. Wykup obligacji przez spółkę po cenie nominalnej nastąpi we wrześniu 2010 r. i w tym też miesiącu spółka poniesie koszt uzyskania przychodu w wysokości 200 000 zł (łączna kwota dyskonta), ponieważ otrzymane z emisji środki przeznaczyła na zakup towarów handlowych, z których sprzedaży osiągnęła przychód.
• art. 4 ustawy z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach – j.t. Dz.U. Nr 120, poz. 1300; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 184, poz. 1539
• art. 12 ust. 4 pkt 1 i 2, art. 16 ust. 1 pkt 10a, pkt 23 oraz ust. 7b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
Paweł Huczko
konsultant podatkowy