Umowa sprzedaży udziału w prawie własności nieruchomości została sporządzona w formie aktu notarialnego 31 grudnia 2005 r. Zapłata nastąpi 31 marca 2006 r. - i w tym dniu nastąpi przekazanie nieruchomości na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego. Kiedy należy opodatkować podatkiem VAT tę sprzedaż - w chwili sporządzenia aktu notarialnego czy w momencie przekazania nieruchomości protokołem?
RADA
Sporządzenie umowy sprzedaży przedmiotowej nieruchomości w formie aktu notarialnego nie spowodowało powstania obowiązku podatkowego w VAT. Skutki w VAT nastąpią dopiero z chwilą przekazania (wydania) przedmiotowej nieruchomości. Niestety, właściwy dla podatnika organ podatkowy może reprezentować odmienne stanowisko. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają, między innymi, odpłatne dostawy towarów (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy), a więc sytuacje, w których dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy). W przypadku gdy:
• przedmiotem dostawy są lokale lub budynki – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wydania (art. 19 ust. 10 ustawy); przypomnieć przy tym należy, że w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu (art. 29 ust. 5 ustawy),
• w pozostałych przypadkach (a więc gdy przedmiotem dostawy są grunty oraz budowle) – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania nieruchomości, a jeśli dostawa nieruchomości ma być potwierdzona fakturą – z chwilą wystawienia tej faktury, nie później niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania nieruchomości (art. 19 ust. 1 oraz art. 19 ust. 4 ustawy); jeśli przed wydaniem nieruchomości zostanie otrzymana część należności – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części (art. 19 ust. 11 ustawy).
WAŻNE!
Mając na uwadze powyższe przepisy, wyjaśnić należy przede wszystkim, że nie należy utożsamiać przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel z przeniesieniem prawa własności. Potwierdza to orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, z którego wynika, że przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel należy oceniać z punktu widzenia skutków ekonomicznych, a nie cywilnoprawnych (por. przykładowo orzeczenie w sprawie C-320/88 pomiędzy Staatssecretaris van Financien a Shipping and Forwarding Enterprise Safe BV).
Potwierdzają to również organy podatkowe w udzielanych przez siebie wyjaśnieniach – w postanowieniu Naczelnika Pomorskiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku z 22 lipca 2005 r. (nr PV/443-196/IV/2005/JW, publ. http://sip.mf.gov.pl/) czytamy, że pojęcie „prawo do rozporządzania towarami jak właściciel” należy interpretować znacznie szerzej, gdyż obejmuje ono rzeczywiste władztwo nad rzeczą, nawet jeżeli nabywca nie jest właścicielem rzeczy. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, lecz przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Mowa jest o takim rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nią jak właściciel. Należy przy tym uznać, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym.
W konsekwencji, mimo przeniesienia własności nieruchomości 31 grudnia 2005 r., nie dochodzi w tym dniu do dostawy towarów. Prawo do rozporządzania przedmiotową nieruchomością jak właściciel zostanie przeniesione dopiero w dniu przekazania nieruchomości. Jednocześnie obowiązek podatkowy w omawianej sytuacji powstanie:
• w przypadku gdy przedmiotem transakcji, o której mowa w pytaniu, jest lokal lub budynek (wraz z gruntem, na którym jest położony) w dniu zapłaty, tj. 31 marca 2006 r.,
• w pozostałych przypadkach – w dniu przekazania (wydania) nieruchomości (tj. w dniu 31 marca 2006 r.), względnie w dniu wystawienia faktury dokumentującej dostawę tej nieruchomości (najpóźniej jednak 7 kwietnia 2006 r.); najlepiej, aby faktura taka została wystawiona w tym samym dniu co przekazanie nieruchomości.
Zagrożenie (-)
Niestety, istnieje ryzyko, iż właściwy dla podatnika naczelnik urzędu skarbowego zajmie odmienne stanowisko. Z udzielanych przez organy podatkowe wyjaśnień wynika, że przynajmniej część z nich utożsamia wydanie towaru (w rozumieniu przepisów art. 19 ustawy) ze sporządzeniem umowy sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego.
Stanowisko takie nie znajduje oparcia w przepisach ustawy, niemniej jednak, decydując się na przyjęcie zaprezentowanego powyżej stanowiska, podatnik musi się liczyć z ewentualnym sporem z organem podatkowym. Dlatego warto rozważyć zwrócenie się do właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego o wydanie wiążącej interpretacji przepisów.
• art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 oraz art. 19 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1484
Tomasz Krywan
konsultant podatkowy