Czy zgodnie z polskim prawem bilansowym wolno aktywować na rozliczeniach międzyokresowych czynnych kosztów, wydatki na szkolenia pracowników, koszty związane z targami, oraz wydatki na obsługę prawną? A jeśli tak, to kiedy i jakie warunki muszą zostać spełnione?
NIE
Co do zasady wydatki takie nie spełniają ustawowej definicji aktywa. Nie mogą zatem być ujmowane w czynnych rozliczeniach międzyokresowych kosztów.
Analizując definicję aktywów zaprezentowaną w ustawie o rachunkowości (art. 3 ust. 1 pkt 12) czytamy, że ilekroć w ustawie jest mowa o aktywach, rozumie się przez to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. W myśl powyższego przepisu, aktywa to zasoby majątkowe spełniające jednocześnie następujące warunki: są kontrolowane przez jednostkę, ich wartość jest wiarygodnie określona, powstały w wyniku przeszłych zdarzeń, spowodują wpływ korzyści ekonomicznych.
Koszty szkoleń, ponoszone celem podniesienia kwalifikacji pracowników, nie są związane z zasobem majątkowym kontrolowanym przez jednostkę, gdyż nie można powiedzieć, że jednostka jest w stanie w pełni kontrolować swoich pracowników. Mogą oni w zasadzie w każdej chwili opuścić zakład pracy rozwiązując umowę o pracę. Z tej samej przyczyny wydatki na szkolenia nie dają również pewności, czy jednostka uzyska dzięki nim w przyszłości jakiekolwiek korzyści ekonomiczne. Po odejściu od obecnego pracodawcy przeszkoleni pracownicy będą świadczyć swoje usługi innej jednostce, i to ona skorzysta ze zdobytej przez nich w poprzednim zakładzie pracy wiedzy. Nieistotne jest przy tym to, z jakiego zakresu są to szkolenia, wysokość poniesionych na nie nakładów, stopień powiązania z prowadzoną przez jednostkę działalnością czy charakter prawny umowy zawartej pomiędzy oddelegowanym na szkolenie a pracodawcą. Nie ma znaczenia również fakt, że do przeprowadzenia niektórych szkoleń pracodawca jest zobligowany (np. szkolenie BHP).
W przypadku targów, problem polega na tym, że trudno jest przypisać do nich wymagane przez ustawę korzyści ekonomiczne. Wyjątek mogłaby stanowić sytuacja, w której na danych targach zostałaby podpisana umowa handlowa, generująca dla jednostki określone przychody. Wtedy aktywowane koszty moglibyśmy odpisywać w rachunek zysków i strat, przez okres wpływu korzyści ekonomicznych, np. z podpisanej umowy wynika, iż kontrahent będzie się u nas zaopatrywał przez jeden kwartał, a ewentualnie dopiero w przypadku zadowalającej współpracy umowa zostanie przedłużona. W takim przypadku aktywowane koszty targów będziemy odpisywać w rachunek zysków i strat przez trzy miesiące, po 1/3 ich wartości w każdym miesiącu.
Również aktywowanie kosztów obsługi prawnej należy do wyjątków. Możliwe jest ono tylko wtedy, gdy będą spełnione wszystkie przesłanki ustawowe. Można sobie wyobrazić sytuację, w której usługi prawnicze związane są np. z przyszłym upublicznieniem. Jednostka pozyska środki z rynku dzięki dopuszczeniu do obrotu, które to z kolei wymagało poniesienia wcześniejszych nakładów związanych z usługami świadczonymi przez prawnika.
Pamiętajmy, że rozliczenia międzyokresowe kosztów stanowią składnik aktywów, stąd za każdym razem ich zasadność powinna być analizowana w oparciu o ich ustawową definicję. Definicja ta natomiast jasno określa warunki, jakie powinny spełniać wszelkie aktywowane zasoby. Warunki te powinny być spełnione jednocześnie.
Katarzyna Pytlakowska
dział audytu i doradztwa rachunkowego firmy konsultingowej BDO