Posiadamy depozyt w banku, który jest zabezpieczeniem spłaty kredytu udzielonego innej firmie. Obecnie firma ta ogłosiła upadłość i nie spłaciła części kredytu. Bank przeznaczył część naszego depozytu na spłatę zadłużenia. W jaki sposób powinnam dokonać księgowania?
RADA
Uregulowanie przez bank zadłużenia powinno być zaewidencjonowane jako powstanie należności od firmy, której Państwo „zabezpieczyli” kredyt. Otrzymanie informacji o postawieniu dłużnika w stan upadłości powinno skutkować zaliczeniem tych należności do grupy należności zagrożonych i zrobieniem odpisów aktualizujących. Dalsza ewidencja księgowa będzie zależała od tego, jaką drogę upadłości wybrała firma (tj. upadłość z możliwością zawarcia układu lub upadłość, w wyniku której następuje fizyczna likwidacja majątku). Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Wskazana w pytaniu forma zabezpieczania kredytu jest przewidziana przez regulacje Prawa bankowego (art. 102). Przepisy te wskazują, że:
w celu zabezpieczenia wierzytelności banku dłużnik lub osoba trzecia może przenieść określoną kwotę w złotych lub w innej walucie wymienialnej na własność banku. Bank jest zobowiązany do zwrotu tej kwoty po uzyskaniu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją.
Należy zwrócić uwagę, że bank nie ma obowiązku zwrotu części kwoty przejętej na własność, równej niespłaconej sumie zadłużenia wobec banku, odsetek i prowizji oraz innych kosztów poniesionych przez bank w związku z odzyskaniem wierzytelności. Bank może wypłacić osobie trzeciej (gwarantującej własnymi środkami spłatę kredytu) wynagrodzenie za okres korzystania z przejętej kwoty.
PRZYKŁAD
Spółka X posiada depozyt w banku (na wydzielonym i zablokowanym rachunku), który jest zabezpieczeniem spłaty kredytu przez firmę Y. Bank udzielił kredytu firmie Y w kwocie 100 000 zł. Firma Y ogłosiła upadłość i nie spłaciła części kredytu. Bank przeznaczył część depozytu spółki X na spłatę zadłużenia firmy Y (w kwocie 15 000 zł).
1. Przelew środków pieniężnych na wyodrębniony rachunek bankowy stanowiący depozyt zabezpieczający spłatę kredytu firmy Y:
Wn konto 136 „Inne rachunki bankowe”, w analityce „Kaucja zabezpieczająca spłatę kredytu firmy Y” 100 000 zł
Ma konto 131 „Bieżący rachunek bankowy” 100 000 zł
– równoległy zapis
Ma konto pozabilansowe 290 „Zobowiązania warunkowe” 100 000 zł
Za zobowiązanie warunkowe uważa się zobowiązanie, którego powstanie zależy od niepewnych przyszłych zdarzeń.
2. Przeznaczenie przez bank części depozytu na spłatę zadłużenia wynikającego z nieuregulowania przez firmę Y rat kredytu:
Wn konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami”, w analityce „Rozrachunki z firmą Y związane z udzielonym zabezpieczeniem kredytu” 15 000 zł
Ma konto 136 „Inne rachunki bankowe”, w analityce „Kaucja zabezpieczająca spłatę kredytu firmy Y” 15 000 zł
3. Otrzymanie informacji o postawieniu dłużnika w stan upadłości powinno skutkować zaliczeniem tych należności do grupy należności zagrożonych. Ustawa o rachunkowości (art. 35b) wskazuje, by wartość należności aktualizować, uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty, poprzez dokonanie odpisu aktualizującego, w odniesieniu m.in. do należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości – do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym:
Wn konto 765 „Pozostałe koszty operacyjne” 15 000 zł
Ma konto 280 „Odpisy aktualizujące rozrachunki” 15 000 zł
4. Pomimo postawienia spółki w stan upadłości może zdarzyć się sytuacja, w której firma Y ureguluje w całości swoje zobowiązanie wobec firmy X. Zakładając, że spłata należności była objęta odpisem aktualizującym, ewidencja z tym związana będzie następująca:
Wn konto 131 „Bieżący rachunek bankowy” 15 000 zł
Ma konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami”, w analityce „Rozrachunki z firmą Y związane z udzielonym zabezpieczeniem kredytu” 15 000 złoraz
Wn konto 280 „Odpisy aktualizujące rozrachunki” 15 000 zł
Ma konto 760 „Pozostałe przychody operacyjne” 15 000 zł
Najbardziej prawdopodobnym scenariuszem zdarzeń będzie jednak regulacja przez bank kwot dotyczących niespłacanych rat kredytu do wysokości, w jakiej spółka X udzieliła zabezpieczenia (czyli 100 000 zł). Księgowania będą wówczas analogiczne jak w pkt 2 i 3.
Prawo upadłościowe i naprawcze pozwala na wybranie jednej z dwóch dróg postępowania po ogłoszeniu upadłości. Pierwsza, najczęściej dla wszystkich korzystniejsza, polega na tym, że wybiera się upadłość z możliwością zawarcia układu, który pozwoli zaspokoić roszczenia wierzycieli. Druga wiąże się z orzeczeniem upadłości likwidacyjnej, w wyniku której następuje likwidacja majątku przedsiębiorstwa. W przypadku wybrania pierwszej metody upadłości może dojść do umorzenia części wierzytelności (załóżmy, że umorzenie dotyczy kwoty 6000 zł). Księgowania z tym związane będą następujące:
5. Umorzenie należności pod datą oświadczenia wierzyciela o zwolnieniu z długu
– w przypadku gdy jednostka dokonała odpisów aktualizujących:
Wn konto 280 „Odpisy aktualizujące rozrachunki” 6000 zł
Ma konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami”, w analityce „Rozrachunki z firmą Y związane z udzielonym zabezpieczeniem kredytu” 6000 zł
oraz ewentualne „wycofanie” odpisu pozostałej części należności z grupy należności zagrożonych do należności „zwykłych”
Wn konto 280 „Odpisy aktualizujące rozrachunki” 9000 zł
Ma konto 760 „Pozostałe przychody operacyjne” 9000 zł
– w przypadku gdy jednostka nie dokonała odpisów aktualizujących:
Wn konto 765 „Pozostałe koszty operacyjne” 6000 zł
Ma konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami”, w analityce „Rozrachunki z firmą Y związane z udzielonym zabezpieczeniem kredytu” 6000 zł
• art. 102 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
• art. 3 ust. 1 pkt 32 i art. 35b ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
Paweł Muż
ekonomista, księgowy