Prowadzę książkę przychodów i rozchodów (kpir). Zdarza się, że faktury zakupowe, np. z maja, otrzymuję w czerwcu. VAT naliczony z tych faktur rozliczam w deklaracji za czerwiec. Czy prawidłowe jest również uwzględnienie tych faktur w strukturze zakupów za czerwiec? Czy faktury z datą wystawienia majową należy zaliczyć do struktury zakupów za maj, a naliczony VAT rozliczyć w dacie otrzymania faktury?
RADA
Otrzymane faktury, dokumentujące nabycie towarów handlowych w maju, powinny być uwzględnione w strukturze zakupu w miesiącu ich otrzymania, a nie w miesiącu wystawienia. Podatek naliczony może być natomiast odliczony w czerwcu lub lipcu.
UZASADNIENIE
Jeżeli mamy do czynienia z obrotem krajowym lub importem towarów, to prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony powstaje generalnie w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym nabywca otrzymał fakturę albo dokument celny (art. 86 ust. 10 ustawy o VAT). Jeżeli natomiast nabywca nie odliczy podatku w rozliczeniu za ten okres rozliczeniowy, to może tego dokonać w rozliczeniu za okres następny. Należy przy tym przestrzegać zasady, iż prawo do tego odliczenia nie może powstać wcześniej niż z chwilą nabycia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel lub z chwilą wykonania usługi. Warunek ten nie ma zastosowania w przypadku faktur dokumentujących czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje na zasadach szczególnych, tj. określonych w art. 19 ust. 13 pkt 1, 2, 4, 7, 9–11 ustawy.
W tym przypadku termin odliczenia podatku u nabywcy wyznacza termin otrzymania faktury albo miesiąc następny. Przepisy przewidują również liczne wyjątki od zasady ogólnej terminu odliczenia VAT. Dotyczy to faktur dokumentujących usługi za media, usługi, dla których obowiązek w VAT powstaje na zasadach szczególnych, oraz obrót wewnątrzwspólnotowy i import usług. Faktury te nie będą przedmiotem rozważań w przedstawionej sytuacji, ponieważ nie są one uwzględniane w strukturze zakupów, stosowanej w celu wyliczenia na jej podstawie kwoty podatku należnego.
Na termin odliczenia podatku u nabywcy nie ma wpływu termin wystawienia faktury przez dostawcę, tylko termin jej otrzymania przez nabywcę, czyli nabycie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Takie sformułowanie przepisu przesądza o tym, że nabycie towaru wiąże się niekoniecznie z fizycznym posiadaniem danej rzeczy, ale z możliwością rozporządzania nią, czyli korzystania z niej bez żadnych ograniczeń, dysponowania nią jak właściciel – w tym też możliwością jej zbycia. Dokumentem dającym to uprawnienie jest faktura VAT. Jej posiadanie (otrzymanie) ma zatem decydujące znaczenie dla uznania momentu nabycia towaru. W przedstawionej sytuacji należy uznać, że nabycie miało miejsce w miesiącu otrzymania faktury, a nie jej wystawienia przez dostawcę – czyli w maju.
Przepis art. 84 ust. 1 ustawy uprawnia podatników świadczących usługi w zakresie handlu do obliczenia kwoty podatku należnego na podstawie struktury zakupu. Prawo to przysługuje w przypadku, gdy podatnicy:
• dokonują sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej od podatku lub opodatkowanej różnymi stawkami VAT,
• nie są zobowiązani do prowadzenia ewidencji obrotów i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Przy wyliczaniu kwoty podatku należnego od dokonanej sprzedaży za dany okres rozliczeniowy należy przyjąć zakupy towarów handlowych udokumentowane fakturą VAT z okresu, w którym dokonano tych zakupów. Przepis nie wiąże obowiązku uwzględnienia faktury w strukturze zakupu w okresie jej wystawienia, tylko z okresem rozliczeniowym, w którym dokonano zakupu.
W przedstawionej sytuacji za okres dokonania zakupów powinna zatem Pani przyjąć miesiąc fizycznego otrzymania faktur, a nie datę ich wystawienia przez dostawcę. Faktury otrzymane w czerwcu z majową datą wystawienia powinna Pani uwzględnić w strukturze zakupów w czerwcu. Podatek naliczony z tych faktur może Pani natomiast uwzględnić w rozliczeniu za czerwiec lub za następny okres rozliczeniowy, czyli lipiec.
• art. 84 ust. 1, art. 86 ust. 10 i 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1484
Mariusz Darecki
ekspert w zakresie VAT