Czy organy podatkowe mają obowiązek stosowania wykładni przepisów podatkowych przyjętej w orzeczeniach NSA i WSA oraz weryfikowania ostatecznych decyzji podatkowych, w trybie wznowienia postępowania, zakończonego ostateczną decyzją podatkową lub stwierdzeniem ich nieważności - zgodnie z wykładnią przyjętą przez sąd?
Postępowanie podatkowe: Nie ma podstaw prawnych do weryfikacji ostatecznych decyzji podatkowych w trybie wznowienia postępowania lub stwierdzenia ich nieważności nawet wówczas, gdy ich rozstrzygnięcia różnią się od oceny prawnej wyrażonej przez sąd w orzeczeniach czy uchwałach.
Przed 1 stycznia 2004 r. obowiązywał przepis art. 30 ustawy z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), zgodnie z którym ocena prawna wyrażona w orzeczeniu sądu wiązała w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność były przedmiotem zaskarżenia. Podobnie, zgodnie z treścią art. 49 ust. 5 ww. ustawy, uchwała sądu wyjaśniająca wątpliwość prawną wiązała w danej sprawie.
Z kolei w obowiązującej po 1 stycznia 2004 r. ustawie z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) określono podobne zasady. Zgodnie z art. 171 tej ustawy prawomocny wyrok ma powagę rzeczy osądzonej tylko odnośnie do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia.
Nie ma zatem podstaw prawnych do weryfikacji ostatecznych decyzji podatkowych w trybie wznowienia postępowania lub stwierdzenia ich nieważności nawet wówczas, gdy ich rozstrzygnięcia różnią się od oceny prawnej wyrażonej przez sąd w orzeczeniach czy uchwałach.
Instytucja wznowienia postępowania zakończonego ostateczną decyzją dotyczy tylko takich przypadków, gdy postępowanie, w którym taka decyzja zapadła, było dotknięte jedną z kwalifikowanych wad wymienionych w art. 240 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.). Wyroki, postanowienia czy uchwały sądu wydane wobec określonego podatnika nie mieszczą się w przesłankach do wznowienia postępowania zakończonego ostateczną decyzją organu podatkowego wydaną dla innego podatnika.
Wyroki, postanowienia czy uchwały sądu wydane wobec określonego podatnika nie mieszczą się w przesłankach do wznowienia postępowania zakończonego ostateczną decyzją organu podatkowego wydaną dla innego podatnika.
Natomiast co do instytucji stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji, to dotyczy ona tylko takich przypadków, gdy sama decyzja została dotknięta jedną z kwalifikowanych wad prawnych wymienionych w art. 247 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa. Jeżeli zastosowane w decyzji ostatecznej postanowienia norm prawnych nie są na tyle jednoznaczne, aby nie budziły wątpliwości co do ich rzeczywistej treści w odniesieniu do konkretnej sytuacji faktycznej i prawnej podatnika, to nie można mówić o ich rażącym naruszeniu. Skoro zatem istnienie poważnych wątpliwości interpretacyjnych i rozbieżności w orzecznictwie, występujących zarówno w orzecznictwie administracyjnym (organów podatkowych), jak i w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, potwierdzają wydane przez ten sąd w określonych sprawach orzeczenia i uchwały, to brak jest przesłanek do wycofania z obrotu prawnego decyzji opartej na takich niejasnych i nieprecyzyjnych przepisach. Przepisu, którego treść nie jest oczywista, nie można bowiem rażąco naruszyć.
Autorytet sądu nie może być traktowany jak swoista klauzula generalna umożliwiająca organowi podatkowemu odstąpienie od już zastosowanego – w ostatecznej decyzji podatkowej – własnego rozumienia materialnoprawnej normy prawa podatkowego i w konsekwencji zweryfikowanie w ten sposób zakresu określonych decyzją ostateczną praw i obowiązków podatkowych.
Patrycja Nowak
Podstawy prawne
• ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. Nr 153, poz. 1270
• ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – Dz.U. Nr 137, poz. 926; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1808