W ostatnich miesiącach roku zawsze odnawiamy prenumeraty czasopism na rok następny. Dokonujemy przedpłat bądź płatności za całość prenumeraty. Jak prawidłowo należy ująć koszty prenumerat w księgach rachunkowych i w bilansie?
RADA
Poniesione na koniec roku wydatki w związku z prenumeratą czasopism będą dotyczyły przyszłego okresu sprawozdawczego; dla zachowania zasady współmierności przychodów i kosztów powinny zostać ujęte w bilansie po stronie aktywów jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów.
UZASADNIENIE
Ustawa o rachunkowości określa nadrzędne zasady wyceny poszczególnych grup aktywów i pasywów oraz sposób ustalania wielkości czynników wpływających na wynik finansowy jednostki.
W odniesieniu do prenumerat, czyli klasycznych kosztów rozliczanych w czasie, szczególnie znaczenie mają:
• zasada memoriału – nakazująca ująć w księgach rachunkowych jednostki wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami, dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty,
• zasada współmierności – polegająca na tym, że dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego należy zaliczyć koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.
Koszty prenumerat nieraz uznaje się za mające pośredni związek z prowadzoną działalnością i zalicza do kosztów okresu, w którym zostały poniesione. Jednak korzystanie z wydawnictw (na które zakupiono prenumeratę) odbywać się będzie w roku następnym. Ponieważ w momencie wydatkowania środków istnieje potencjalna możliwość realizacji korzyści w przyszłości, uzasadnia to ujęcie prenumerat na koncie „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów”.
Aktywowanie kosztów prenumeraty na dzień bilansowy i ujęcie ich w księgach rachunkowych jednostki dokonuje się najczęściej na podstawie faktury VAT wystawionej przez danego wydawcę po otrzymaniu przez niego stosownej wpłaty. Zazwyczaj czas prenumeraty obejmuje okres nie dłuższy niż jeden rok. Dlatego odpisywanie ich w ciężar kosztów jednostki będzie następowało najczęściej w miesięcznych ratach, stanowiących odpowiednią część wykupywanej prenumeraty (np.: 1/12 w przypadku prenumeraty rocznej).
UWAGA!
Długość okresu przyjętego do całkowitego odpisania poniesionych wydatków powinna odpowiadać okresowi korzystania z prenumeraty.
Przykład
29 listopada 2006 r. firma ABC dokonała z własnego rachunku bieżącego przelewu środków pieniężnych tytułem zapłaty 100% ceny za prenumeratę na 2007 r. w kwocie 1540,80 zł (kwota brutto, w tym 7% VAT). 7 grudnia 2006 r. firma ABC otrzymała fakturę VAT od wydawcy na wartość wpłaconej kwoty:
– wartość netto – 1440,00 zł,
– VAT naliczony – 100,80 zł,
– wartość brutto – 1540,80 zł.
Ewidencja księgowa w 2006 r.
1. Wyciąg bankowy z listopada 2006 r. potwierdzający dokonanie zapłaty:
Wn „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” 1 540,80
Ma „Rachunek bieżący” 1 540,80
2. Faktura VAT z 7 grudnia 2006 r. od dostawcy dokumentująca wartość wpłaconej kwoty:
Wn „Rozliczenie zakupu” 1 440,00
Wn „VAT naliczony” 100,80
Ma „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” 1 540,80
3. Obciążenie kosztów operacyjnych wartością prenumeraty:
Wn „Pozostałe koszty” 1 440,00
Ma „Rozliczenie zakupu” 1 440,00
4. Zarachowanie kosztów rodzajowych do rozliczenia w czasie:
Wn „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” 1 440,00
Ma „Rozliczenie kosztów” 1 440,00
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Ewidencje miesięczne w 2007 r.
1. Rata kosztów prenumeraty rozliczanych w czasie za miesiąc – 1440 zł : 12 = 120 zł:
Wn „Koszty zarządu” 120,00
Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” 120,00
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Analizując problematykę prenumerat warto zwrócić uwagę, że zasada współmierności kosztów i przychodów obowiązuje zarówno w prawie bilansowym, jak i podatkowym. Zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 22 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych koszty uzyskania przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą.
Wśród praktyków przeważa opinia, że koszty poniesione na zakup prenumerat realizowanych w następnych okresach należy zaliczyć do kosztów tych okresów. Są one bowiem pośrednio związane z przychodami okresów następnych.
Zakup prenumeraty na konkretny okres będzie wpływał korzystanie na wiedzę i fachowość pracowników właśnie w tym okresie. Stąd też związek z przychodem, chociaż niebezpośredni, występuje w określonym czasie. Potwierdza to chociażby wyrok NSA z 15 stycznia 1997 r. (sygn. akt I SA/Łd 573/1996) oraz wyrok NSA z 4 lutego 1999 r. (sygn. akt I SA/Wr 226/1998), w których orzeczono, że:
NSA
(...) wydatki poniesione na przedpłatę prenumeraty czasopism na następny rok nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodów roku podatkowego, w którym spełnienie tego świadczenia nie nastąpiło, jak również nie doszło do sprzedaży rzeczy.
Na podstawie tych orzeczeń można więc stwierdzić, że dla celów bilansowych, jak i podatkowych koszty te będą wpływały na wynik finansowy według tych samych zasad.
Na zakończenie trzeba podkreślić, że zgodnie z art. 86 ust. 1 i 2 ustawy o podatku VAT nabywca ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary lub usługi są wykorzystywane do wykonania czynności opodatkowanych. Zaś kwotę podatku naliczonego stanowi w tym wypadku suma kwot podatku określona w fakturach potwierdzających dokonanie przedpłaty, jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego.
Dlatego też obniżenie podatku należnego nie może u prenumeratora nastąpić wcześniej niż w miesiącu otrzymania przez niego faktury potwierdzającej dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty) podlegającej opodatkowaniu. Zgodnie z art. 86 ust. 11 ustawy o VAT, jeżeli nabywca nie dokonał obniżenia podatku należnego w wyżej wymienionym terminie, może to uczynić za następny okres rozliczeniowy.
• art. 6 ust. 1–2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
• art. 15 ust. 4 ustawy z 15 lutego1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
• art. 22 ust. 5 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
• art. 86 ust. 1–2, art. 86 ust. 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
Marek Ossowski
konsultant