Spółka z o.o. zawarła umowę cesji wierzytelności z firmą specjalizującą się w ściąganiu długów. Na mocy umowy kupujący zapłaci spółce 90% kwoty głównej, 0 zł za odsetki. Jakie skutki w podatku dochodowym i ewentualnie w innych podatkach spowoduje ta transakcja? Wierzytelność była zaliczona wcześniej do przychodów należnych.
RADA
Kwota uzyskana ze sprzedaży wierzytelności nie stanowi dochodu do opodatkowania. Stratę z tytułu sprzedaży wierzytelności można zaliczyć do kosztów podatkowych. Umowa sprzedaży w tym przypadku nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.
UZASADNIENIE
Aby zbyć wierzytelność, wystarczy zawrzeć umowę sprzedaży, darowizny lub zamiany z nowym wierzycielem. Zgoda dłużnika na taką transakcję jest wymagana tylko w wyjątkowych sytuacjach. Umowa sprzedaży wierzytelności jest jednym ze sposobów zmiany wierzyciela. Przenosi ona na inną osobę wszystkie uprawnienia dotychczasowego wierzyciela. Sprzedawcy nie interesują dalsze losy wierzytelności, np. efekt postępowania windykacyjnego. Od momentu sprzedaży ryzyko związane z egzekucją wierzytelności przejmuje na siebie nowy wierzyciel. Kwota uzyskana ze sprzedaży jest oczywiście niższa od kwoty wierzytelności. Jest to podstawowa wada takich transakcji. Dzięki temu jednak wierzyciel unika przewlekłego, a przede wszystkim kosztownego postępowania windykacyjnego.
WAŻNE!
W momencie zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności wszystkie uprawnienia względem dłużnika przechodzą na nabywcę. Dłużnikowi przysługują wobec nowego wierzyciela wszystkie zarzuty, jakie miał dotychczas.
Kwota uzyskana ze sprzedaży wierzytelności nie stanowi dochodu do opodatkowania w sytuacji opisanej przez Czytelnika. Wcześniej wierzytelność została zaliczona do przychodów należnych. Gdyby odsetki były sprzedawane razem z należnością główną, stanowiłyby przychód podatkowy z chwilą otrzymania za nie zapłaty. Tak też stwierdził Naczelnik Urzędu Skarbowego w Siemianowicach Śląskich w interpretacji podatkowej z 4 maja 2005 r., sygn. USPDI-423/1/4211/P/i/2/05:
(…) Wierzytelność powstała w ramach prowadzonej działalności, była zaliczona do przychodów należnych – stosownie do uregulowań zawartych w art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym dla osób prawnych z dnia 15.02.1992 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 654 z 2000 r. ze zmianami), jak również wyłączono z przychodu kwotę należnego podatku od towarów i usług, zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy. Zgodnie natomiast z art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy do przychodów nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nie otrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów). A zatem, w omawianym stanie faktycznym, odsetki naliczone od należności głównej w umowie przelewu (cesji) będą stanowiły przychód podatkowy z chwilą otrzymania za nie zapłaty. Ponieważ sprzedana wierzytelność wcześniej stanowiła przychód należny, to jej sprzedaż przez wierzyciela nie spowoduje ponownego obowiązku jej opodatkowania.
Stratę ze sprzedaży wierzytelności można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Warunkiem jest uprzednie zaliczenie wierzytelności do przychodów należnych. Sposób prawidłowego ustalania wysokości straty ze sprzedaży wierzytelności własnej przedstawił Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Gdyni w interpretacji podatkowej z 13 października 2005 r., sygn. BP/423-0006/05. Podkreślił też wagę ustalenia właściwej ceny sprzedaży wierzytelności:
Należy jednak zwrócić uwagę na ustalenie prawidłowej wysokości straty, będącej różnicą pomiędzy ceną uzyskaną ze sprzedaży a wartością netto wierzytelności. Art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych obliguje podatnika do określenia w umowie sprzedaży rzeczy i praw majątkowych, ich wartości wyrażonej w cenie rynkowej. W przeciwnym bowiem przypadku, jeśli cena określona w umowie sprzedaży znacznie odbiega od wartości rynkowej, następują sankcje określone w wymienionym przepisie.
PRZYKŁAD
Spółka o.o. sprzedaje wierzytelność zarachowaną wcześniej jako przychód należny o wartości 122 tys. zł (100 tys. zł netto, VAT – 22 tys. zł) za cenę 97 tys. zł. Strata bilansowa ze sprzedaży tej wierzytelności wynosi 25 tys. zł (122 000 zł – 97 000 zł). Strata podatkowa, którą można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, wyniesie 3000 zł (100 000 zł – 97 000 zł).
Sprzedaż wierzytelności w sytuacji opisanej przez Czytelnika nie będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych. W myśl art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
Nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany zwolnionych z podatku od towarów i usług, których przedmiotem są nieruchomości lub ich części albo prawo użytkowania wieczystego.
Aby skorzystać z wyłączenia od opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności musi być zatem opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub być z niego zwolniona. Jak określił w decyzji z 4 stycznia 2006 r., sygn. PBB3-4307/9-4/2005, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach:
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 oraz załącznikiem nr 4 poz. 3 do ustawy z dn. 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) świadczenie usług pośrednictwa finansowego jest zwolnione od tego podatku, z wyjątkiem m.in. usług ściągania długów oraz faktoringu. Usługi skupu wierzytelności celem ich odsprzedaży lub windykacji należą do usług ściągania długów i faktoringu opodatkowanych stawką podatku od towarów i usług w wysokości 22%.
Umowa sprzedaży wierzytelności firmie zajmującej się profesjonalnie ściąganiem długów nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.
• art. 509–518 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 133, poz. 935
• art. 12 ust. 3 i 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 183, poz. 1353
• art. 2 pkt 4 ustawy z 9 września 2004 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych – Dz.U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1199
• art. 41 ustawy z 11 marca 2004 r. podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1199
Grzegorz Błażejczyk
ekspert podatkowy