Jak zaewidencjonować koszty odnowienia budynku (malowanie itd.). Co oznacza ewentualny wynajem tej części budynku z punktu widzenia ewidencji?
RADA
Jeżeli spółka po dokonaniu odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości decyduje się na ponowne wykorzystanie starych budynków - na potrzeby własne lub na wynajem - oznacza to, że okoliczności powodujące obniżenie ich wartości ustały. W takim przypadku dokonany uprzednio odpis aktualizujący należy odwrócić w całości lub częściowo. Koszty przystosowania do ponownego użytkowania stanowią koszty remontu, które zalicza się do kosztów w momencie ich poniesienia.
UZASADNIENIE
W ramach wyceny bilansowej jednostki gospodarcze powinny ocenić, czy istnieją jakiekolwiek przesłanki wskazujące na to, że mogła nastąpić utrata wartości któregoś ze składników aktywów.
Kiedy i do jakiej wysokości dokonać odpisów aktualizujących
W przypadku zmiany technologii produkcji, przeznaczenia do likwidacji, wycofania z używania lub innych przyczyn powodujących trwałą utratę wartości środka trwałego należy dokonać odpisu aktualizującego jego wartość. Ustawa o rachunkowości wyraźnie wskazuje, że odpis aktualizujący powinien doprowadzić wartość składnika aktywów do takiej wartości, która możliwa jest do uzyskania.
W przypadku gdy spółka przeznacza nieprzydatne do swojej działalności gospodarczej budynki na sprzedaż, wartość odzyskiwalną stanowi cena sprzedaży netto. Dlatego dokonanie 100% odpisu było błędem. Budynki przecież całkowicie nie straciły swojej wartości. Przy wycenie wartości budynków spółka powinna była uwzględnić cenę, za którą budynki te mogłyby być sprzedane.
W rozumieniu definicji MSR nr 36 ("Utrata wartości") utrata wartości środka trwałego zachodzi wtedy, kiedy wartość bilansowa środka trwałego jest wyższa od jego wartości odzyskiwalnej. Wśród przesłanek wewnętrznych wskazujących na utratę wartości środka trwałego MSR nr 36 wymienia sytuację, gdy:
MSR
(...) w ciągu okresu nastąpiły lub też prawdopodobne jest, że w niedalekiej przyszłości nastąpią, znaczące i niekorzystne dla jednostki gospodarczej zmiany dotyczące zakresu lub sposobu, w jaki dany składnik aktywów jest aktualnie użytkowany lub, zgodnie z oczekiwaniami, będzie użytkowany.Do takich zmian zalicza się niewykorzystywanie składnika aktywów, plany zaniechania działalności lub restrukturyzacji działalności, do której dany składnik należy lub plany zbycia tego składnika aktywów przed uprzednio przewidzianym terminem oraz zmiana oceny czasu użytkowania danego składnika aktywów z nieokreślonego na okres określony.
W przypadku przeznaczenia środka trwałego do sprzedaży odpis aktualizujący należy dokonać doprowadzając wartość budynków do ceny sprzedaży. Cena sprzedaży stanowi wartość odzyskiwalną w rozumieniu MSR nr 36.
Przykład 1
Spółka podjęła decyzję o sprzedaży nieprzydatnych, starych budynków. Wartość początkowa tych budynków wynosi 250 000 zł. Dotychczasowe umorzenie: 75 000 zł. Przewidywaną cenę sprzedaży netto na podstawie aktualnych cen rynkowych ustalono w kwocie 150 000 zł.
1. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości:
Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 25 000
Ma "Odpisy aktualizujące" 25 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wartość bilansowa środka trwałego wynosi 150 000 zł.
Weryfikacja dokonanych odpisów aktualizujących
Przesłanki świadczące o utracie wartości mogą ulec zmianie, dlatego przy następnej wycenie bilansowej należy weryfikować słuszność uprzednio dokonanych odpisów aktualizujących. W przypadku ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego wartość aktywów, równowartość całości lub odpowiedniej części odpisu należy odwrócić, zwiększając wartość danego składnika aktywów.
Jeżeli spółka po dokonaniu odpisu aktualizującego decyduje się na ponowne wykorzystanie budynków oznacza to, iż przesłanki utraty wartości - co najmniej częściowo - przestały istnieć. Należy więc ustalić aktualną wartość odzyskiwalną. Jeżeli wartość ta przekracza uprzednio ustaloną wartość bilansową, odpisy aktualizujące podlegają zmniejszeniu.
Ustawa o rachunkowości nie zawiera wskazówek ustalenia aktualnej wartości użytkowej. MSR nr 36 zaleca oszacowanie tej wartości na podstawie przede wszystkim szacunkowych prognoz przyszłych przepływów pieniężnych, które jednostka zgodnie z oczekiwaniami może uzyskać z danego składnika aktywów. Przy oszacowaniu należy również uwzględnić wszelkiego rodzaju ryzyka wynikające z ewentualnych zmian w szacunkach.
W przypadku ponownego wykorzystywania budynku jego wartość użytkowa powinna być oszacowana na podstawie przyszłych przepływów pieniężnych, tj. wartości bieżącej przyszłych przychodów ze sprzedaży produktów.
Jeżeli spółka rozważa wynajem części budynku, przyszłe przepływy pieniężne ustala się na podstawie czynszu. Niewątpliwie będzie to bardziej wiarygodna wartość szacunkowa niż wartość ustalona na podstawie oszacowań przyszłych przychodów ze sprzedaży, ponieważ wysokość czynszu jest przewidziana i określona w umowie najmu. Określenie wartości przyszłych przychodów ze sprzedaży wymaga wielu założeń subiektywnych, które zawierają ryzyko zmian.
Przykład 2
Spółka podjęła decyzję o sprzedaży nieprzydatnych, starych budynków. Wartość początkowa tych budynków wynosi 250 000 zł, dotychczasowe umorzenie 75 000 zł, a dokonywany odpis - 25 000 zł. Przewidywaną cenę sprzedaży netto na podstawie aktualnych cen rynkowych ustalono w kwocie 150 000 zł. Jednak spółka nie znalazła odpowiedniego kupca, więc wynajęła część budynku na pół roku za 1000 zł miesięczne. Przed wynajmem budynek odnowiono ponosząc koszty w wysokości 3000 zł.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Z kalkulacji wynika, że spółka powinna odwrócić część odpisu aktualizującego, ponieważ wartość użytkowa budynków przekracza wartość bilansową:
153 000 zł - 150 000 zł = 3000 zł.
Ewidencja księgowa
1. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości:
Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 25 000
Ma "Odpisy aktualizujące" 25 000
2. Odwrócenie odpisu aktualizującego w 2006 r.:
Wn "Odpisy aktualizujące" 3 000
Ma "Pozostałe przychody operacyjne" 3 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Uwaga !
Nawet jeżeli spółka będzie uzyskiwała z wynajmu budynków korzyści ekonomiczne nie może ich zaliczać do inwestycji niefinansowych. Ustawa o rachunkowości - w przeciwieństwie do MSR nr 40 - "Inwestycje" - nie zezwala na przekwalifikowanie środków trwałych.
Jak rozliczyć koszty odnowienia budynku
Jeżeli koszty będą poniesione tylko na odnowienie przeznaczonych do ponownego wykorzystania budynków, to należy je traktować jako koszty remontu i zaliczyć do kosztów okresu.
Gdyby spółka koszty te ponosiła, aby zmienić przeznaczenie budynków, koszty te stanowiłyby ich ulepszenie i zwiększałyby ich wartość. W takiej sytuacji należy odwrócić odpis aktualizujący w całości i ustalić wartość początkową budynków po ulepszeniu.
Przykład 3
Spółka podjęła decyzję o sprzedaży nieprzydatnych, starych budynków. Wartość początkowa tych budynków wynosi 250 000 zł, dotychczasowe umorzenie 75 000 zł, a odpis aktualizujący - 25 000 zł. Przewidywaną cenę sprzedaży netto na podstawie aktualnych cen rynkowych ustalono w kwocie 150 000 zł.
W następnym roku obrotowym spółka zdecydowała się na zmianę przeznaczenia budynków, anulując decyzję o ich sprzedaży. Dokonała ulepszenia budynków w wartości 15 000 zł.
Ewidencja księgowa
1. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości w 2005 r.:
Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 25 000
Ma "Odpisy aktualizujące" 25 000
2. Odwrócenie odpisu aktualizującego w 2006 r.:
Wn "Odpis aktualizujący" 25 000
Ma "Pozostałe przychody operacyjne" 25 000
3. Ulepszenie środka trwałego:
Wn "Środki trwałe" 15 000
Ma "Środki trwałe w budowie" 15 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
- art. 32 ust. 4, art. 28 ust. 7, art. 35c ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
- § 9-12, § 30-33, § 117-123 MSR nr 36 - "Utrata wartości aktywów"
Gyöngyvér Takáts
ekspert ds. rachunkowości, pracownik redakcji