rada
Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie zakazuje zmiany przeznaczenia zakładowych obiektów socjalnych, jest więc ona możliwa. Przychody z działalności prowadzonej po zmianie przeznaczenia obiektu będą stanowić przychody operacyjne przedsiębiorstwa, a środki z tego tytułu nie będą przekazywane na rachunek funduszu socjalnego, lecz pozostaną do dyspozycji jednostki. Dalsze szczegóły wraz z ewidencją - w uzasadnieniu.
uzasadnienie
Tak zwane zakładowe obiekty socjalne (ośrodki wczasowe i kolonijne, domy wypoczynkowe, sanatoria, ogrody działkowe, obiekty sportowo-rekreacyjne, żłobki i przedszkola oraz obiekty służące działalności kulturalnej) były budowane przez zakłady pracy ze środków tych zakładów, gromadzonych na specjalnych funduszach przeznaczonych na inwestycje, niekiedy zasilanych wprost z dotacji budżetowych, nigdy z zakładowych funduszy socjalnych. Jeszcze w niedalekiej przeszłości środki funduszu socjalnego mogły być przeznaczane na utrzymanie obiektów socjalnych. Obecnie jednak mogą być przeznaczane jedynie na dofinansowanie ich utrzymania. Tak więc zakład pracy ponosi koszty utrzymania tych obiektów, dofinansowując je ewentualnie w części ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Należy jednak pamiętać, że regulamin określający przeznaczenie środków funduszu powinien również określić wysokość dofinansowania do utrzymania obiektów socjalnych ze środków funduszu.
Ważne! Koszty utrzymania obiektów socjalnych mogą być jedynie w części pokrywane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Uzasadniona gospodarczo i ekonomicznie zmiana przeznaczenia obiektów, które do tej pory służyły działalności socjalnej, jest możliwa. Jak się wydaje, powinna jednak zostać uzgodniona z przedstawicielami związków zawodowych (załogi). Kwestia uzgodnienia wynika z tego, że działalność socjalna przedsiębiorstw jest prowadzona dla dobra pracowników (niejako ubocznie, przy okazji prowadzenia działalności gospodarczej). Normują ją wewnętrzne przepisy przedsiębiorstwa w postaci regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, tworzonego i uzgodnionego przez kierownictwo wspólnie z załogą, reprezentowaną przez związki zawodowe lub, jeśli takie nie działają na terenie przedsiębiorstwa, innych przedstawicieli. Dlatego zmiana przeznaczenia obiektów może w konsekwencji prowadzić do zmian regulaminu zakładowego funduszu socjalnego.
Przychody z tytułu dzierżawy środków trwałych służących działalności socjalnej, w części nieprzeznaczonej na utrzymanie lub odtworzenie zakładowych obiektów socjalnych, zwiększają środki funduszu. Przychody z działalności prowadzonej po zmianie przeznaczenia obiektu będą stanowić przychody przedsiębiorstwa z działalności gospodarczej.
Na ten temat wypowiedział się Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 17 lutego 2000 r., nr I PKN 538/99, OSNP 2001/14/462:
"Przepisy ustawy (...) nie normują kwestii dotyczących decyzji pracodawcy o przeznaczeniu poszczególnych „obiektów” („zakładowych obiektów socjalnych”, „środków trwałych służących działalności socjalnej”). Wynika stąd, że decyzje podejmowane w kwestiach dotyczących tych „obiektów” należą do pracodawcy i dokonywane są w trybie, który zasadniczo nie jest uregulowany w ustawie z 4 marca 1994 r. Wyjątek stanowi tu regulacja, w myśl której zasady przeznaczenia środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej (art. 8 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r., art. 27 ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) ustala pracodawca w regulaminie (uzgodnionym z zakładowymi organizacjami związkowymi), z czego wynika (w związku z unormowaniem art. 1 tej ustawy), że ustalenia te mogą dotyczyć także „dofinansowania zakładowych obiektów socjalnych”. W szczególności ustawa z 4 marca 1994 r. nie nakłada na pracodawcę obowiązku tworzenia i utrzymywania „zakładowych obiektów socjalnych” („środków trwałych służących działalności socjalnej”), ani też nie zakazuje mu zmiany ich przeznaczenia."
Przychód z tytułu wynajmu (dzierżawy) obiektów socjalnych księgowany jest jako pozostały przychód operacyjny (konto 760). Z chwilą przekazania uzyskanych tą drogą środków pieniężnych, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 7, na rachunek bankowy funduszu należy również zaksięgować powiększenie tego funduszu (konto 850) wraz z obciążeniem pozostałych kosztów operacyjnych (konto 765). Natomiast przychody z działalności prowadzonej po zmianie przeznaczenia obiektu stanowić będą przychody operacyjne przedsiębiorstwa, a środki z tego tytułu nie będą przekazywane na rachunek funduszu socjalnego, lecz pozostaną do dyspozycji jednostki.
Należy również uwzględnić w księgach podatkowy aspekt działalności socjalnej. Według art. 12 ust. 4 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych:
"Do przychodów nie zalicza się (...) przychodów, które w rozumieniu przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych zwiększają ten fundusz."
Analogicznie - ustalone równolegle w kwocie równoważnej zwiększeniom funduszu pozostałe koszty operacyjne, jako koszty księgowane jedynie dla potrzeb ewidencji związanej z działalnością socjalną, również nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
PRZYKŁAD
Spółka z o.o. zakupiła od Skarbu Państwa przedsiębiorstwo państwowe. W zakres nabytego majątku weszła świetlica zakładowa, w której odbywały się imprezy kulturalne i okolicznościowe z udziałem pracowników. Świetlica była również sporadycznie odpłatnie wynajmowana. Później właściciel obiektów socjalnych powziął decyzję o zmianie przeznaczenia świetlicy zakładowej i jej przebudowie. W wyniku tej przebudowy powstaną pomieszczenia biurowe oraz nieduża sala konferencyjna, wykorzystywane na własne potrzeby przedsiębiorstwa.
Księgowania:
1. Przychód z wynajmu świetlicy, w kwocie 1000 zł plus VAT
a) zapłata do kasy
Wn konto 100 „Kasa” 1 220 zł
Ma konto 760 „Pozostałe przychody operacyjne” 1 000 zł
Ma konto 222 „Rozliczenie podatku VAT należnego” 220 zł
b) przekazanie pozyskanych środków na fundusz socjalny
Wn konto 135 „Rachunek bankowy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych” 1 000 zł
Ma konto 131 „Bieżący rachunek bankowy” 1 000 zł
c) ewidencja przekazania pozyskanych środków na fundusz
Wn konto 765 „Pozostałe koszty operacyjne” 1 000 zł
Ma konto 850 „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych” 1 000 zł
d) księgowanie pozabilansowe, jednostronne:
Wn kontopozabilansowe993 „Korekta kosztów dla podatku” 1 000 zł
e) księgowanie pozabilansowe, jednostronne:
Ma konto pozabilansowe 994 „Korekta przychodów dla podatku” 1 000 zł
2. Przebudowa i remont pomieszczeń świetlicy, na kwotę ogółem 25 000 zł, powiększa wartość nieruchomości, w której się mieści. Finansowana jest ze środków obrotowych przedsiębiorstwa.
a) koszty przebudowy i remontów
Wn konto 080 „Środki trwałe w budowie” 25 000 zł
Ma konto 202 „Rozrachunki z dostawcami” 25 000 zł
b) zakończenie przebudowy
Wn konto 012 „Środki trwałe”, w analityce Budynek administracyjny” 25 000 zł
Ma konto 080 „Środki trwałe w budowie” 25 000 zł
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Podstawa prawna:
- art. 12 ust. 4 pkt 5 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 217, poz. 1589
- art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 249, poz. 2104
Ewa Szczepankiewicz
główna księgowa w spółce z o.o.