rada
Niestety, nie można wskazać tylko jednego i jedynego rozwiązania. Ujęcie w sprawozdaniu finansowym dopłat będzie zależeć od specyfiki i potrzeb danej jednostki. W przypadku jednostek, w których dopłaty bezpośrednie do gruntów stanowią znaczącą pozycję, wskazane jest, by (na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy o rachunkowości) wydzielić dla dopłat w sprawozdaniu finansowym oddzielne pozycje. W przypadku gdy nie ma potrzeby ani gdy specyfika jednostki nie wymaga wykazywania informacji o dopłatach bezpośrednich ze szczegółowością większą niż wskazana w załączniku do ustawy o rachunkowości, to w gestii kierownika jednostki należy decyzja, czy wykazać je w pozycji:
- B.II.2.b bilansu, czyli „Należności krótkoterminowe z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń”, oraz
- D.II rachunku zysków i strat (sporządzanego metodą porównawczą), czyli „Pozostałe przychody operacyjne - Dotacje”,
czy też ewentualnie w pozycji:
- B.II.2.c bilansu, czyli „Należności krótkoterminowe - inne”, oraz
- D.III rachunku zysków i strat (sporządzanego metodą porównawczą), czyli „Pozostałe przychody operacyjne - Inne przychody operacyjne”.
Dotychczasowa praktyka wskazuje, że większość jednostek wybierało kombinację B.II.2.b bilansu i D.II rachunku zysków i strat (w przypadku wersji porównawczej).
uzasadnienie
Ustawa o rachunkowości (art. 50 ust. 1) wprost wskazuje, że:
informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym mogą być wykazywane ze szczegółowością większą niż określona w załącznikach do ustawy, jeżeli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki.
W wielu przypadkach dopłaty bezpośrednie do gruntów są znaczącą pozycją jednostek (np. dla gospodarstw rolnych). Wówczas wskazane byłoby „poszerzenie” sprawozdania finansowego o nowe pozycje, np.:
- w bilansie pozycja B.II.2.e „Należności krótkoterminowe - Należności z tytułu dopłat bezpośrednich do gruntów”,
- zaś w rachunku zysków i strat (wariant porównawczy) D.IV. „Pozostałe przychody operacyjne - Dopłaty bezpośrednie do gruntów”.
Takie rozwiązanie jest także sugerowane przez międzynarodowe standardy rachunkowości, a dokładnie w MSR 20 „Dotacje”, gdzie mówi się o możliwości ich prezentowania jako przychód w oddzielnej pozycji rachunku zysków i strat lub w ogólnej pozycji zatytułowanej „Pozostałe przychody”.
W przypadku gdy nie ma potrzeby, ani specyfika jednostki nie wymaga wykazywania informacji o dopłatach bezpośrednich ze szczegółowością większą niż wskazana w załączniku do ustawy o rachunkowości, to w gestii kierownika jednostki jest decyzja, czy wykazać je w pozycji:
- B.II.2.b bilansu - czyli „Należności krótkoterminowe z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń”, oraz
- D.II rachunku zysków i strat (wariant porównawczy), czyli „Pozostałe przychody operacyjne - Dotacje”,
czy też ewentualnie w pozycji:
- B.II.2.c bilansu, czyli „Należności krótkoterminowe - inne” oraz
- D.III rachunku zysków i strat (wariant porównawczy), czyli „Pozostałe przychody operacyjne - Inne przychody operacyjne”.
Należy przy okazji wskazać na możliwość powstania pewnych wątpliwości związanych z kwalifikacją dopłat bezpośrednich do gruntu do segmentu pozostałych przychodów operacyjnych. Choć taka praktyka wynika bezpośrednio z art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości, gdzie wskazuje się, że kategorię taką (tj. pozostałych przychodów operacyjnych) tworzą między innymi otrzymane nieodpłatnie środki pieniężne, to zapomina się o pierwszym członie tej definicji, gdzie wprost wskazuje się, że muszą być to przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki. Można by było zatem rozważać, czy w jednostkach prowadzących głównie działalność rolniczą dopłaty stanowią pośrednie przychody operacyjne, czy też mogłyby być kwalifikowane do podstawowej działalności operacyjnej.
Pewnym potwierdzeniem takiego kierunku może być wypowiedź Ministra Finansów z 13 stycznia 2005 r. na zapytanie poselskie, w której odniósł się do zgłaszanych wątpliwości dotyczących dopłat bezpośrednich do powierzchni użytków rolnych w kontekście podatku dochodowego od osób prawnych. W odpowiedzi tej znajdujemy zdanie, że:
przyjmując (...) działalność (rolniczą) za źródło przychodów, uzasadnione jest uznanie wszystkich przychodów z tego źródła, a więc również z dopłat bezpośrednich, za ich integralną część.
Wobec powyższego przychody pochodzące ze środków budżetu Unii Europejskiej wraz z niezbędnym współfinansowaniem krajowym kierowane do gospodarstw rolnych stanowią przychody z działalności rolniczej gospodarstw rolnych.
Zdanie to wskazuje, że dopłaty do gruntów są integralną częścią przychodów z działalności rolniczej (a więc podstawowej sfery działalności gospodarstw rolnych).
Niezależnie jednak, z którego sposobu wykazania dopłat bezpośrednich do gruntów jednostka skorzysta, ważniejsze jest, by przyjęte rozwiązanie zapewniło rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej, finansowej oraz wyniku finansowego jednostki (art. 4 ustawy o rachunkowości).
Podstawa prawna:
- art. 4, art. 50 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
Paweł Muż
ekonomista, księgowy