Spółka akcyjna po wejściu na giełdę przeznaczyła pewna część akcji dla swoich pracowników. Została podjęta uchwała, w efekcie której - w ramach prawa poboru - pracownicy nabyli nieodpłatnie akcje opłacone z kapitału zapasowego spółki, pochodzącego z zysku wypracowanego w ubiegłych latach.
Pracownicy nie ponieśli żadnych wydatków związanych z ich nabyciem. Czy nieodpłatne nabycie akcji przez pracowników, w ramach prawa poboru, zgodnie z przyjętą uchwałą skutkuje zapłatą VAT? Czy należy tę czynność potraktować jako dostawę towarów i opodatkować należnym VAT w wysokości 22%?
RADA
Nie. Emisja akcji nie mieści się w zakresie przedmiotowym ustawy o VAT. Nie stanowi ona dostawy towarów. Nie jest bowiem spełniony podstawowy warunek do uznania jej za dostawę, a mianowicie nie dochodzi w niej do przeniesienia prawa rozporządzania towarem jak właściciel. Nieodpłatne nabycie akcji jest zatem czynnością niepodlegającą opodatkowaniu VAT. Nabycie akcji nie spełnia również definicji usługi. Tak więc, dokonując czynności nieodpłatnego przekazania pracownikom akcji, nie należy naliczać VAT, tym bardziej w wysokości 22%.
UZASADNIENIE
Aby stwierdzić, czy dana czynności podlega opodatkowaniu VAT lub ogóle regulacjom ustawy o VAT, należy najpierw określić, czy wykonana czynność jest dostawą towarów bądź świadczeniem usług.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają bowiem:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług,
- eksport towarów,
- import towarów,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, jest świadczeniem usług. Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w Państwa przypadku. Nie dochodzi bowiem do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, ponieważ akcje nie są towarem.
Ważne! Nieodpłatne przekazanie akcji nie stanowi dostawy towarów, gdyż w przypadku emisji akcji nie następuje przeniesienie prawa do rozporządzania nimi jak właściciel. Akcje nie mieszczą się bowiem w terminie „towar”, są dobrem niematerialnym.
Należy również nadmienić, że jako odpłatne świadczenie usług traktuje się również nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług. Warunkiem jest, aby świadczenie to było związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.
Opodatkowaniu VAT podlega wyłącznie działalność o charakterze gospodarczym. Zdefiniowane w art. 15 pojęcie działalności gospodarczej nie obejmuje działań polegających na emisji akcji. Emisja akcji, nie mieszcząc się w zakresie przedmiotowym ustawy o podatku VAT, jest zatem czynnością niepodlegającą opodatkowaniu tym podatkiem.
Nie stanowi ona dostawy towarów, gdyż w przypadku emisji akcji nie następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Akcje nie są towarem, są dobrem niematerialnym. Spółka, która „wypuszcza” akcje, ma na celu zgromadzenie kapitału, a nie świadczenie tego typu usług. Natomiast osoba, która nabywa akcje (akcjonariusz), traktuje to jako pewną inwestycję czy lokatę kapitału.
Ważne! Emisja akcji nie jest świadczeniem usług, ponieważ jej celem jest - ze strony emitenta - zgromadzenie kapitału, a nie świadczenie usługi, a dla akcjonariusza - inwestycja lub lokata kapitału.
Z podobnym stanowiskiem w nieco innej sprawie, ale z tego zakresu, możemy się spotkać w decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie nr PP2/4407-92/05 z 20 czerwca 2005 r. W uzasadnieniu czytamy, że „zgodnie jednocześnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Emisja akcji nie jest natomiast ani dostawą towarów, ani świadczeniem usług na terytorium kraju w rozumieniu art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Jak wynika z powyższego, emisja akcji nie mieści się w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem VAT, a co za tym idzie, nie daje podatnikowi prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z emisją akcji.
Należy w tym miejscu podkreślić, iż podatek naliczony podlega odliczeniu, gdy towary lub usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych w sposób bezpośredni, a tym samym bezsporny. Przy zakupie przez podatnika wykonującego czynności opodatkowane usług doradczych, audytorskich, usług przygotowywania i przeprowadzenia kampanii medialnej czy też usług doradztwa finansowego w związku z przeprowadzoną przez niego emisją akcji, czyli realizacją czynności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, pomimo tego, że pozyskany z tego tytułu kapitał posłuży czynnościom opodatkowanym, to podatek naliczony z tytułu nabycia tych usług nie podlega odliczeniu, ponieważ usługi te nabyte były w bezpośrednim związku z emisją akcji, a więc czynnością niepodlegającą opodatkowaniu, a tylko w pośrednim z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą podlegającą opodatkowaniu”.
Podstawa prawna:
- art. 5 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 2, art. 15 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
Ewa Michalak
ekspert w zakresie VAT