Jakie są obowiązki ubezpieczeniowe biur rachunkowych i doradców podatkowych
Rada
Osoby usługowo prowadzące księgi rachunkowe mają obowiązek ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej związanej z wykonywanymi czynnościami. Zasady ich odpowiedzialności oraz kwestie ubezpieczenia normują odpowiednie przepisy. Szczegóły oraz omówienie kosztów ubezpieczenia - w uzasadnieniu.
Uzasadnienie
Jeżeli podmiot (lub osoba) wykonuje usługi polegające na świadczeniu czynności doradztwa podatkowego lub inne czynności określone w art. 31 ust. 2-4 ustawy o doradztwie podatkowym, to ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.
Dlatego też doradca podatkowy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej (OC) za szkody wyrządzone przy wykonywaniu swojego zawodu (czynności określone w art. 2 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym). Przepisy te stosuje się również do adwokatów, radców prawnych i biegłych rewidentów, jeżeli zatrudniają oni doradców podatkowych i nie ubezpieczyli się od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu tych zawodów.
Uprawnienia kontrolne w zakresie zawarcia przez doradcę umowy ubezpieczenia posiada minister właściwy do spraw finansów publicznych oraz Krajowa Rada Doradców Podatkowych. Stanowi o tym art. 46a ustawy o doradztwie podatkowym.
Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC uważa się za zawarty na podstawie polisy lub innego dokumentu ubezpieczenia potwierdzającego zawarcie umowy tego ubezpieczenia. Dokument taki powinien być wystawiony przez towarzystwo ubezpieczeniowe, w którym doradca wykupił polisę.
Ważne! Doradca, który wykonuje zawód i nie zawarł umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem czynności doradztwa podatkowego, zostanie skreślony przez Krajową Radę Doradców Podatkowych (z urzędu lub na wniosek właściwego ministra) z listy doradców.
Również podmioty uprawnione do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych są zobowiązane do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.
Obejmuje ona swoim zakresem:
- prowadzenie ksiąg rachunkowych,
- wykonywanie czynności doradztwa podatkowego, do których wykonywania podmioty są uprawnione zgodnie z odrębnymi przepisami.
Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna podmiotów uprawnionych do wykonywania usługowej działalności w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej w związku z prowadzoną działalnością.
W ustawie o rachunkowości nie znajdziemy jednak regulacji określających, kto jest uprawniony do kontroli w zakresie zawarcia umowy ubezpieczenia. Wskazuje się jedynie (art. 79), że wykonywanie usług prowadzenia ksiąg rachunkowych bez zawarcia umowy ubezpieczenia podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Przedsiębiorca lub osoba fizyczna, która chce skorzystać z usług biura rachunkowego, powinna jednak sprawdzić, czy posiada ono odpowiednią polisę ubezpieczeniową OC. W przypadku braku takiego ubezpieczenia, jeżeli biuro rachunkowe udzieli złej porady (np. w sprawie zeznania podatkowego), ewentualnego odszkodowania będzie można dochodzić jedynie na drodze procesu cywilnego.
18 kwietnia 2005 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z 13 kwietnia 2005 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Ubezpieczeniem tym objęta jest odpowiedzialność cywilna następujących podmiotów:
- uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych,
- wykonujących czynności doradztwa podatkowego.
Nie obejmuje ono jednak wszystkich wyrządzonych przez te podmioty szkód. Nie są nim objęte m.in. szkody wyrządzone po utracie uprawnień do wykonywania działalności usługowej, chyba że szkoda jest następstwem wykonywania działalności przed utratą uprawnień (§ 2 ust. 2 pkt 2).
Ważne! Obowiązek wykupienia ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym wykonywanie działalności usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych lub doradztwa podatkowego (§ 3).
Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności. Określone są następujące minimalne kwoty (§ 4 pkt 1):
- 15 000 euro - jeżeli przedmiotem działalności jest wykonywanie działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych i czynności doradztwa podatkowego,
- 10 000 euro - jeżeli przedmiotem działalności jest wyłącznie wykonywanie działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych,
- 5000 euro - jeżeli przedmiotem działalności jest wyłącznie wykonywanie czynności doradztwa podatkowego.
Kwoty te są ustalane z zastosowaniem kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta.
Należy również pamiętać o tym, że aby móc ubiegać się o odszkodowanie, w przypadku gdy księgowy lub doradca popełnił błąd, konieczne jest przedstawienie dowodu wykonania usługi, czyli faktury. Niestety, klienci biur rachunkowych lub doradców podatkowych rzadko domagają się wystawienia takiego dokumentu. Poza tym istotne jest, że to podatnik ponosi odpowiedzialność za wypełnienie zeznania podatkowego.
Składka ubezpieczeniowa jest uzależniona od sumy gwarancyjnej, przychodów firmy oraz ewentualnej szkodowości.
PRZYKŁAD
(na podstawie danych jednego z towarzystw ubezpieczeniowych)
Biuro rachunkowe zajmujące się wykonywaniem działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz doradztwa podatkowego (suma ubezpieczenia, zgodnie z rozporządzeniem, 15 000 euro), z przychodami rocznymi w wysokości 100 000 zł oraz bezszkodowym przebiegiem ubezpieczenia w latach ubiegłych, zapłaci składkę (za roczny okres ubezpieczenia) w wysokości 1,5% sumy gwarancyjnej. Jest to zatem kwota 225 euro.
Składka ulega podwyższeniu, gdy biuro przekroczy przychody roczne w wysokości 500 000 zł. Zwyżka wyniesie 15% składki. Natomiast przy przychodach powyżej 1,5 mln zł podwyżka wyniesie 25%.
Towarzystwo ubezpieczeniowe przewiduje również obniżkę składki:
- 10% za każdy nieprzerwany 3-letni bezszkodowy okres ubezpieczenia, nie więcej jednak niż 30%,
- 5% za kontynuację ubezpieczenia.
Przytoczone wartości wynikają z taryfy składek przyjętej w jednym z towarzystw ubezpieczeniowych. Wiele jednak zależy od indywidualnych negocjacji z ubezpieczycielem.
PRZYKŁAD
(na podstawie danych jednego z towarzystw ubezpieczeniowych)
Biuro rachunkowe zajmujące się wykonywaniem działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz czynności doradztwa podatkowego jest od 4 lat klientem towarzystwa ubezpieczeniowego. W tym okresie nie miały miejsca żadne zdarzenia ubezpieczeniowe (wypłaty odszkodowania). Biuro to ma obroty roczne na poziomie 2 mln zł. Zapłaci ono roczną składkę w wysokości około 240 euro.
Podstawa prawna:
- art. 2 ust. 1, art. 31 ust. 2-4, art. 46a ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym - Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 86; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66
- § 2 ust. 2 pkt 2, § 3, § 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 13 kwietnia 2005 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych - Dz.U. Nr 61, poz. 537
Robert Sierant
ekspert w dziedzinie finansów i bankowości