problem
Kwoty pieniężne wypłacone tytułem odstępnego mogą Państwo zaliczyć do kosztów podatkowych. Z pewnością wydatki te były pośrednio związane z uzyskiwanymi obecnie przychodami z handlu. Kosztem uzyskania przychodów wydatki tego typu stają się w momencie ich poniesienia.
uzasadnienie
W obrocie gospodarczym przedsiębiorcy często odstępują sobie odpłatnie różnego rodzaju prawa skutkujące przejęciem punktów handlowych, czy nawet nabyciem wyłączności na sprzedawanie określonych produktów na danym rynku. W pytaniu użyto określenia „odstępne”, ale w potocznym znaczeniu tego słowa. „Odstępne” według Kodeksu cywilnego to określona w umowie kwota, której zapłacenie uprawnia stronę umowy do bezwarunkowego odstąpienia od umowy.
Natomiast w pytaniu chodzi o kwotę, którą otrzymuje najemca za ustąpienie miejsca w atrakcyjnym punkcie handlowym, tj. za wstąpienie w jego miejsce osoby trzeciej jako najemcy określonego stosunku najmu. Jest to cena warunkowego zbycia praw i obowiązków najemcy wynikających z konkretnej umowy najmu (warunkiem jest zgoda wynajmującego), potocznie zwana „odstępnym”.
Odstępne za przejęcie najmu atrakcyjnego sklepu
Wydatki na odstępne zostały w przypadku spółki poniesione w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i w celu osiągnięcia przychodów. Pozyskanie sklepów w atrakcyjnych lokalizacjach sprawiło, że spółka ma możliwość zaprezentowania swojej oferty handlowej szerszemu kręgowi potencjalnych klientów. Z możliwości tej spółka już teraz korzysta, a sklepy uzyskują przychody ze sprzedaży towarów. Racjonalnie oceniając, trzeba stwierdzić, że wydatki na odstępne wpłynęły na zwiększenie przychodów spółki, co pozwala uznać je za koszt podatkowy.
WAŻNE!
Organy podatkowe podkreślają, iż tzw. odstępne może być kosztem podatkowym, jeżeli tylko zapłata z tego tytułu zmierza, choćby pośrednio, do powstania przychodu.
Nawet jeżeli któryś z tych pozyskanych sklepów okaże się deficytowy, nie powinno to wpłynąć na kwalifikację wydatku poniesionego na jego pozyskanie. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z orzecznictwem NSA brak skutku w postaci przychodu nie dyskwalifikuje wydatku jako kosztu poniesionego w celu osiągnięcia przychodu.
Kwota odstępnego za odstąpienie atrakcyjnego pod względem handlowym lokalu nie wiąże się bezpośrednio z uzyskaniem przez spółkę przychodu w kolejnych latach wynajmowania lokalu. Bowiem to nie samo wynajmowanie od kogoś lokalu przynosi przychód, lecz sprzedaż towarów lub świadczenie usług w takim lokalu. Dopiero koszty związane z taką działalnością mogą być potrącone z odpowiadającymi im przychodami danego roku. Dlatego odstępne w tym przypadku powinno być zaliczone do kosztów w dacie poniesienia tego wydatku.
Argumentacja taka została zaprezentowana np. przez Naczelnika Świętokrzyskiego Urzędu Skarbowego w interpretacji z 20 lipca 2006 r. (nr RO/423-31/06), Naczelnika Urzędu Skarbowego Kraków Prądnik w interpretacji z 18 kwietnia 2006 r. (nr PB415/48/06/MG), Naczelnika Lubelskiego Urzędu Skarbowego w interpretacji z 6 sierpnia 2004 r. (nr PD.423-60/04) i Naczelnika Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu w interpretacji z 21 stycznia 2005 r. (nr ZD/423-304/04). Interpretacje te zachowują nadal swą aktualność w omawianym zakresie, bowiem organy podatkowe już przed 1 stycznia 2007 r. stosowały rozróżnienie kosztów mających pośredni i bezpośredni związek z uzyskaniem przychodu.
WAŻNE!
Przychód z tytułu prowadzenia działalności handlowej w pozyskanym lokalu nie jest bezpośrednio związany z zapłatą tzw. odstępnego, wobec czego koszt ten powinien być potrącony jednorazowo w momencie, w którym został poniesiony.
Koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia (art. 15 ust. 4d updop). Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.
Odstępne według Kodeksu cywilnego
W przypadku odstępnego, o którym mowa w art. 396 Kodeksu cywilnego, należy zauważyć, że jego celem jest zrekompensowanie drugiej stronie niedojścia umowy do skutku w umówionym zakresie. Odstępne pełni funkcję zbliżoną do odszkodowania i kary umownej. W tym kontekście trzeba zauważyć, że tego typu wydatki, jeśli nie są rodzajowo wymienione w katalogu wydatków niestanowiących kosztów podatkowych - mogą być kosztami podatkowymi na ogólnych zasadach. Wykazanie związku z przychodem w tym przypadku może być jednak trudne.
Przykładowo - w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego Naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego z 20 kwietnia 2005 r. (ŁUS-II-2-423/49/05/AG) stwierdzono, iż:
"zapłata oznaczonej w umowie sumy pieniężnej (odstępnego) nie może być uznana za koszt uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ww. ustawy, ponieważ z tego tytułu nie następuje uzyskanie przychodu. Między odstąpieniem od umowy i zapłatą sumy pieniężnej (odstępnego) a celem w postaci osiągnięcia przychodu nie zachodzi związek przyczynowy. Rozwiązanie umowy najmu i zapłata „odstępnego” skutkować będzie zmniejszeniem kosztów uzyskania przychodu - w związku z wyeliminowaniem opłat za czynsz, wynagrodzeń pracowników czy też kosztów opłat bankowych i prowizji - których wysokość w efekcie będzie miała wpływ na dochód jednostki, nie zaś na zwiększenie przychodów, jak twierdzi wnioskodawca."
W takim przypadku trzeba jednak argumentować, że odstąpienie od niekorzystnej umowy i uiszczone odstępne mają na celu ograniczenie nadmiernych kosztów, co stanowi działanie zmierzające do zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów. Zgodnie z nową definicją kosztów wydatki na takie działania są kosztami podatkowymi.
Podstawa prawna:
- art. 15 ust. 1, ust. 4-4e ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847
Paweł Huczko
konsultant podatkowy