RADA
Wpłaty i zwroty otrzymanego wadium ujmuje się na koncie „Pozostałe rozrachunki” w korespondencji z kontem „Rachunek bankowy”. Otrzymane wadium, które w efekcie uległo przepadkowi, w spółce rozpisującej przetarg ewidencjonuje się na koncie „Pozostałe przychody operacyjne”, natomiast w spółce biorącej udział w przetargu - na koncie „Pozostałe koszty operacyjne”. Jeżeli na skutek wyroku sądowego organizator przetargu będzie zobowiązany do zwrotu wadium, należy jego wartość przeksięgować w ciężar „Pozostałych kosztów operacyjnych”.
UZASADNIENIE
Wadium jest to określona suma pieniędzy składana na poczet zabezpieczenia dotrzymania warunków danej umowy. Wadium wpłacane jest zazwyczaj przy przetargach na rzecz organu organizującego przetarg, gdy oferent składa swoją propozycję cenową.
Instytucja wadium została uregulowana w art. 704 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że w warunkach aukcji albo przetargu można zastrzec, że przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty (wadium). Jeżeli uczestnik aukcji albo przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla się od zawarcia umowy, której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu może pobraną sumę zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia.
W pozostałych wypadkach zapłacone wadium należy niezwłocznie zwrócić, a ustanowione zabezpieczenie wygasa. Jeżeli organizator aukcji albo przetargu uchyla się od zawarcia umowy, uczestnik, którego oferta została wybrana, może żądać zapłaty podwójnego wadium albo naprawienia szkody.
Ewidencja w księgach rachunkowych
Do ewidencji rozrachunków z tytułu wpłaconego i otrzymywanego wadium służy konto „Pozostałe rozrachunki”. Konto to wykazuje saldo do chwili rozliczenia wadium. Jeżeli spółka wpłacająca wadium wygra przetarg, wówczas przekazana kwota może zostać zaliczona na poczet przyszłej zapłaty i przeniesiona na konto „Rozrachunki z dostawcami”.
U organizatora następuje przeniesienie na konto „Rozrachunki z odbiorcami”.
Jeśli mimo wygranego przetargu spółka wycofa się z umowy, wpłacone wadium ulega przepadkowi na rzecz spółki rozpisującej przetarg. W takiej sytuacji organizator przetargu uzyskuje przychód, który wykazuje na koncie „Pozostałe przychody operacyjne”, a niedoszły kontrahent ponosi koszt wykazywany na koncie „Pozostałe koszty operacyjne”.
UWAGA!
Utracone wadium stanowi koszt uzyskania przychodu, jeżeli odstąpienie od zawarcia umowy miało gospodarcze uzasadnienie.
Jeśli zwycięzca przetargu, który wycofał się z umowy, w związku z utratą wadium złoży skargę do sądu, a wyrok sądowy będzie niekorzystny dla organizatora przetargu i nastąpi zwrot wadium, wówczas pod datą uprawomocnienia się wyroku sądowego w księgach organizatora powinno nastąpić przeksięgowanie wadium na konto „Pozostałe koszty operacyjne” w korespondencji z kontem „Pozostałe rozrachunki”.
Ewidencja w spółce rozpisującej przetarg
1. Otrzymanie wadium:
Wn „Rachunek bankowy”
Ma „Pozostałe rozrachunki”
2. Zwrot wadium oferentom:
Wn „Pozostałe rozrachunki”
Ma „Rachunek bankowy”
3. Przepadek wadium na rzecz organizatora przetargu:
Wn „Pozostałe rozrachunki”
Ma „Pozostałe przychody operacyjne”
Ewidencja w spółce przystępującej do przetargu
1. Wpłata wadium:
Wn „Pozostałe rozrachunki”
Ma „Rachunek bankowy”
2. Zwrot wadium:
Wn „Rachunek bankowy”
Ma „Pozostałe rozrachunki”
3. Przepadek wadium na rzecz organizatora przetargu:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne”
Ma „Pozostałe rozrachunki”
Przykład 1
Spółka X ogłosiła przetarg publiczny na wybudowanie obiektu sportowego. Spółki Y i Z złożyły ofertę cenową i wpłaciły wymagane wadium w kwocie 100 000 zł. Przetarg wygrała spółka Y, jednak odmówiła podpisania umowy, ponieważ podała zbyt niską cenę ofertową. Wynikało to z faktu, że przyjęto zbyt niskie koszty pracy i ceny materiałów, które wzrosły w okresie między złożeniem oferty a podpisaniem umowy.
Po ponownej kalkulacji okazało się, że spółka, realizując tę umowę, poniosłaby stratę znacznie większą niż kwota utraconego wadium. Z ekonomicznego punktu widzenia decyzja o odmowie podpisania umowy była więc całkowicie zasadna i uchroniła spółkę przed znacznie większymi stratami, niż utrata wadium. W związku z odmową podpisania umowy wadium wpłacone przez spółkę Y uległo przepadkowi na rzecz organizatora przetargu.
Ewidencja księgowa - spółka X
1. Otrzymanie wadium od spółki Y - 100 000 zł:
Wn „Rachunek bankowy” 100 000
Ma „Pozostałe rozrachunki” 100 000
- w analityce „Wadium - spółka Y”
2. Otrzymanie wadium od spółki Z - 100 000 zł:
Wn „Rachunek bankowy” 100 000
Ma „Pozostałe rozrachunki” 100 000
- w analityce „Wadium - spółka Z”
3. Zwrot wadium spółce Z:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 100 000
Ma „Rachunek bankowy” 100 000
4. Przepadek wadium wpłaconego przez spółkę Y na rzecz organizatora przetargu:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 100 000
Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 100 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewidencja księgowa - spółka Y
1. Wpłata wadium spółce X:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 100 000
Ma „Rachunek bankowy” 100 000
2. Przepadek wadium wpłaconego przez spółkę Y na rzecz organizatora przetargu:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 100 000
Ma „Pozostałe rozrachunki” 100 000
Spółka Y ma prawo uznać kwotę utraconego wadium za koszt uzyskania przychodu, ponieważ rezygnacja z podpisania kontraktu miała ekonomiczne uzasadnienie.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 2
Spółka X wpłaciła wadium w kwocie 1 220 000 zł na zakup od syndyka masy upadłościowej ruchomości. Firma złożyła ofertę i wygrała przetarg. Syndyk zaliczył kwotę wpłaconego wadium na poczet należności i wystawił fakturę zaliczkową.
Ewidencja w księgach spółki reprezentowanej przez syndyka
1. Wpłata wadium przez spółkę X - 1 220 000 zł:
Wn „Rachunek bankowy” 1 220 000
Ma „Pozostałe rozrachunki” 1 220 000
2. Wygrana w przetargu spółki X - zaliczenie kwoty wpłaconego wadium na poczet należności z tytułu wygranego przetargu:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 1 220 000
Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 1 220 000
- w analityce „Zaliczki otrzymane od odbiorców”
3. Wystawienie faktury zaliczkowej:
wartość netto - 1 000 000 zł
VAT - 220 000 zł
Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 1 220 000
- w analityce „Zaliczki otrzymane od odbiorców”
Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 1 000 000
- w analityce „Środki otrzymane od kontrahentów na poczet przyszłych świadczeń”
Ma „VAT należny” 220 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewidencja w księgach spółki X - zwycięzcy przetargu
1. Wpłata wadium przez spółkę X - 1 220 000 zł:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 1 220 000
Ma „Rachunek bankowy” 1 220 000
2. Wygrana w przetargu spółki X - zaliczenie kwoty wpłaconego wadium na poczet zobowiązania z tytułu wygranego przetargu:
Wn „Rozrachunki z dostawcami” 1 220 000
- w analityce „Zaliczki wpłacone dostawcom”
Ma „Pozostałe rozrachunki” 1 220 000
3. Otrzymanie od syndyka faktury zaliczkowej:
wartość netto - 1 000 000 zł
VAT - 220 000 zł
Wn „Rozliczenie zakupu” 1 000 000
- w analityce „Zaliczki na towary”
Wn „VAT naliczony” 220 000
Ma „Rozrachunki z dostawcami” 1 220 000
- w analityce „Zaliczki wpłacone dostawcom”
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jeżeli wadium wniesiono w pieniądzu, zamawiający zwraca je wraz z odsetkami wynikającymi z umowy rachunku bankowego, na którym było ono przechowywane, pomniejszone o koszty prowadzenia tego rachunku oraz prowizji bankowej za dokonany przelew.
Podstawa prawna:
- art. 704 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1166
- art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847
- art. 41 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
Małgorzata Kawczyńska
główna księgowa, finalistka konkursu Księgowy Roku 2005