Według nowych przepisów kontrola kończy się w momencie otrzymania protokołu pokontrolnego. Ile trwała kontrola, jeżeli została rozpoczęta 2 października 2004 r., protokół dostarczono 20 października 2004 r., a na protokole zaznaczono, że kontrola była przeprowadzana w dniach 2, 17, 18 i 19 października. Czy trwała ona 19 czy 4 dni?
Kontrola trwała w tym przypadku 19 dni, liczy się bowiem okres trwania kontroli, rozumiany jako czas między wszczęciem kontroli (doręczenie upoważnienia do jej przeprowadzenia) a jej zakończeniem (doręczeniem protokołu).
Sposób, w jaki liczy się czas kontroli, ma istotne znaczenie z punktu widzenia przedsiębiorcy. Wynika to m.in. z faktu ograniczenia przez przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej czasu trwania kontroli w danym roku. I tak, maksymalny czas trwania kontroli ograniczony jest w ciągu roku do 4 tygodni u małych przedsiębiorców i 8 tygodni u pozo- stałych. Limit ten obowiązuje jednak od 1 stycznia 2005 r. i zakaz prowadzenia kontroli przez czas dłuższy niż określony w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej nie jest bezwzględny.
Kontrola będzie mogła np. zostać przedłużona, w przypadku gdy w czasie kontroli podatkowej przeprowadzonej w przedsiębiorstwie wykazano rażące naruszenie przepisów prawa. Można wówczas przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym w tym samym roku kalendarzowym, a czas jej trwania nie będzie wliczony do czasu, którego organ kontrolny nie może przekroczyć w danym roku kalendarzowym. Przedłużenie czasu trwania kontroli określonego w upoważnieniu wymaga uzasadnienia na piśmie, które doręcza się przedsiębiorcy i wpisuje do książki kontroli przed podjęciem dalszych czynności kontrolnych.
WAŻNE!
Ordynacja podatkowa określa jako moment rozpoczęcia kontroli okazanie przez kontrolujących legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz doręczenie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli działalności przedsiębiorcy.
Warto jeszcze dodać, że upoważnienie musi zawierać wskazanie daty rozpoczęcia kontroli. Moment jej zakończenia natomiast to dzień doręczenia protokołu kontroli (art. 291 § 4 Ordynacji podatkowej). Choć przepisy nie wskazują na to jednoznacznie, za czas trwania kontroli należy uznać okres między tymi dwiema datami, a nie dni faktycznie spędzone przez kontrolujących u przedsiębiorcy. Przemawia za tym cel ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jakim było ograniczenie czasu trwania kontroli u przedsiębiorców. Jeśli uznano by inaczej, to cel ten nie zostałby osiągnięty. Kontrole mogłyby być bardzo rozciągnięte w czasie. Uznanie, że czas kontroli obejmuje jedynie dni spędzone u kontrolowanego, pozwalałoby kontrolującym na dowolne rozłożenie kontroli w czasie (np. kontrola prowadzona w dniach 1 stycznia, 2, 5 lutego i zakończona protokołem 3 marca trwałaby według tego poglądu 4 dni).
Kolejny argument za takim rozumieniem czasu trwania kontroli to brzmienie ustawy o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej. Nałożyła ona na przedsiębiorcę obowiązek prowadzenia książki kontroli. Organ kontroli wpisuje do niej m.in. daty ich podjęcia i zakończenia. Ustawa nie nakazuje natomiast wpisywania „dni przeprowadzenia kontroli”, co dowodzi, że tego rodzaju zapisy na protokole kontrolnym nie mają znaczenia przy ustalaniu czasu trwania kontroli.
Ordynacja podatkowa przewiduje jednak okresy, których nie wlicza się do czasu trwania kontroli. I tak, w przypadku gdy z powodu nieobecności kontrolowanego lub osoby upoważnionej nie jest możliwe prowadzenie czynności kontrolnych, a w szczególności nie jest zapewniony dostęp do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, kontrolę zawiesza się do czasu umożliwienia przeprowadzenia tych czynności.
Przykład
Kontrola podatkowa działalności gospo-darczej Jana K. rozpoczęła się 10 stycz-nia 2005 r. Jednak już 17 stycznia 2005 r. z ważnych przyczyn rodzinnych Jan K. musiał wyjechać poza miasto. Nie pozostawił zastępującej go na czas trwania kontroli osobie kluczy do swego zakładu, w którym była przechowywana dokumentacja księgowa jego działalności. W tej sytuacji kontrolujący podjęli decyzję o zawieszeniu postępowania do powrotu Jana K., co nastąpiło 24 stycznia. 28 stycznia kontrolujący zakończyli kontrolę. Z uwagi na zawieszenie kontroli podatkowej w protokole kontroli określono czas jej trwania na 12 dni.
• art. 284 i 291 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – Dz.U. Nr 137, poz. 926; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1808
• rozdział 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – Dz.U. Nr 173, poz. 1807
Sławomir Biliński
prawnik