Rozwiązanie
Rzeczywiście, wartość informacyjna przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej sporządzonych metodą bezpośrednią jest dużo większa niż sporządzonych metodą pośrednią. Wynika to z faktu, że metoda bezpośrednia pokazuje faktyczne wpływy i wydatki, natomiast metoda pośrednia tylko korektę zysk netto o pozycje niepieniężne i dotyczące działalności inwestycyjnej i finansowej.
Dodatkowo zapisy ustawy o rachunkowości nie ułatwiają życia analitykom, gdyż preferują metodę pośrednią. Choć faktycznie każda jednostka ma wybór metody, to jednak jeżeli sporządzi przepływy metodą bezpośrednią, to i tak w dodatkowych informacjach i objaśnieniach musi je zaprezentować metodą pośrednią.
Z punktu widzenia pracy księgowego warto wskazać, że przepływy pieniężne z działalności operacyjnej metodą bezpośrednią są trudniejsze do sporządzenia. Wymagają bowiem prowadzenia dodatkowego rejestru operacji gotówkowych, co z uwagi na ich ilość nie jest łatwe.
Niestety, nie jest możliwe bezpośrednie „przejście” z metody pośredniej na bezpośrednią w oparciu o bilans oraz rachunek zysków i strat. Każda próba oszacowania tych wielkości obarczona jest dużym ryzykiem pomyłki. Z tego też względu najlepiej jest zastosować najprostszą metodę.
Aby oszacować wpływy, należy wielkość przychodów ze sprzedaży powiększyć o średni VAT (zakładając 22% na sprzedaż krajową i 0% na sprzedaż eksportową) oraz skorygować o wzrost/spadek należności z tytułu dostaw i usług (zarówno od jednostek powiązanych jak i pozostałych). Problemem może być średni VAT. Możemy go jednak dość precyzyjnie ustalić na podstawie informacji zawartych w dodatkowych informacjach i objaśnieniach (pkt 2.1). W przypadku braku jakichkolwiek danych pozostaje szacunek.
Przykład
Przychody ze sprzedaży: 2 mln zł
Sprzedaż krajowa: 1,6 mln zł
Sprzedaży eksportowa: 400 tys. zł
Stan należności z tytułu dostaw i usług na początek okresu: 200 tys. zł
Stan należności z tytułu dostaw i usług na koniec okresu: 300 tys. zł
Obliczenia: 2 mln zł × (1,6 mln zł × 0,22 + 0,4 mln zł x 0,00) + 0,2 mln zł - 0,3 mln zł = 2,252 mln zł - co stanowi szacunkową wartość wpływów gotówkowych z działalności operacyjnej.
Ponieważ z rachunku przepływów pieniężnych sporządzonego metodą pośrednią znamy przepływy na działalności operacyjnej, nie stanowi już problemu ustalenie wydatków.
Wady wskazanej metody:
l nie uwzględnia przypadków kompensat, które nie powodują ani wpływu, ani wypływu gotówki (najczęściej występują w transakcjach między jednostkami powiązanymi),
l upraszcza rozliczenia z tytułu VAT, w praktyce poza stawkami 22% i 0% mogą wystąpić również stawki pośrednie 7% i 3%,
l nie uwzględnia pozycji niepieniężnych znajdujących się w należnościach, które mogą stanowić istotną pozycję (np. różnice kursowe z tytułu wyceny bilansowej rozrachunków),
l jest to tylko szacunek, a więc obliczenia mogą podlegać jeszcze innym korektom, typowym dla danej jednostki.
Jednak mimo wskazanych wad zastosowanie powyższych obliczeń daje obraz wielkości wpływów i wydatków z działalności operacyjnej.
Porady udzielił:
Piotr Rybicki
dyrektor generalny w firmie Strategie Rachunkowość Finanse;
Pytania: czytelnicy.controlling@infor.pl