Jestem rolnikiem ryczałtowym i rezygnuję ze zwolnienia. Jaką ewidencję jestem zobowiązany prowadzić i jakie elementy powinna ona zawierać? Czy przed rezygnacją ze zwolnienia jestem zobowiązany prowadzić pełną ewidencję?
RADA
Jeżeli zamierza Pan zrezygnować ze zwolnienia w VAT, to zobowiązany jest Pan do prowadzenia ewidencji uproszczonej VAT przez okres co najmniej 3 kolejnych miesięcy poprzedzających miesiąc, od którego nastąpi rezygnacja. Pełną ewidencję VAT będzie Pan musiał prowadzić od dnia rezygnacji ze zwolnienia. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Działalność rolnicza w ustawie o VAT podlega odrębnym uregulowaniom od zasad odnoszących się do działalności gospodarczej ze względu na jej charakter (nie zalicza się ona do działalności gospodarczej). Za rolnika ryczałtowego uznaje się rolnika, który dokonuje dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczy usługi rolnicze. Posiadanie tego statusu uprawnia Pana do zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT (z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych). W związku z tym jest Pan również zwolniony z obowiązku:
l wystawiania faktur dokumentujących dostawę towarów i świadczenie usług,
l prowadzenia ewidencji dostaw oraz nabyć towarów i usług,
l składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej,
l dokonania zgłoszenia rejestracyjnego na potrzeby VAT.
Posiadanie statusu rolnika ryczałtowego nie jest obligatoryjne. Może Pan z tego statusu oraz zwolnienia z VAT zrezygnować i rozliczać się z własnej działalności rolniczej na zasadach ogólnych jako czynny podatnik VAT. Może Pan być równocześnie czynnym podatnikiem VAT w stosunku do pozarolniczej działalności gospodarczej (np. świadczenia usług najmu, usług transportowych itp.) oraz zwolnionym z VAT rolnikiem ryczałtowym w stosunku do działalności rolniczej.
Przepis art. 43 ust. 3 ustawy o VAT dopuszcza możliwość rezygnacji ze zwolnienie z VAT przez rolnika ryczałtowego, ale aby rezygnacja ta była skuteczna, wymaga spełnienia następujących warunków:
l dokonania w poprzednim roku podatkowym dostawy produktów rolnych oraz świadczenia usług rolniczych o wartości wyższej niż 20 000 zł;
l dokonania zgłoszenia rejestracyjnego na potrzeby VAT (zgodnie z art. 96 ust. 1 i 2) na druku VAT-R. Zgłoszenie powinno być złożone przez jedną z osób (prowadzących wspólnie gospodarstwo rolne), która będzie wystawiała faktury VAT. Należy je złożyć przed początkiem miesiąca, od którego następuje rezygnacja ze zwolnienia. Jeżeli rolnik złożył już takie zgłoszenie i jest czynnym podatnikiem VAT z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, powinien złożyć zgłoszenie aktualizacyjne na druku VAT-R, zakreślając w nim: kwadrat 2 w polu 4 i kwadrat 7 w polu 28 części C. 1 tego druku;
l prowadzenia ewidencji na potrzeby VAT określonej przepisem art. 109 ust. 3 ustawy, czyli pełnej ewidencji na potrzeby tego podatku. Do prowadzenia jej zobowiązany jest każdy czynny podatnik VAT.
Przedstawione obowiązki (z wyjątkiem pierwszego) nałożone są na wszystkie podmioty, które chcą funkcjonować w obrocie gospodarczym jako czynni podatnicy VAT. Jest ona niezbędna do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej, do której złożenia zobowiązani są czynni podatnicy VAT. Z przepisu nie wynika, aby ewidencja ta miała być prowadzona przed dokonaniem rejestracji. Obowiązek jej prowadzenia powstaje zatem dopiero w chwili uzyskania statusu czynnego podatnika VAT, czyli po złożeniu zgłoszenia rejestracyjnego, które z kolei rolnik może złożyć wówczas, gdy jego obrót w poprzednim roku podatkowym był wyższy niż 20 000 zł.
Wymóg określony przepisem art. 43 ust. 4 jest dodatkowym warunkiem rezygnacji ze statusu rolnika ryczałtowego. Na jego podstawie jest wymagane prowadzenie ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 1 ustawy, przez okres co najmniej 3 miesięcy przed miesiącem, od którego chce on zrezygnować ze zwolnienia z VAT. W tym przypadku chodzi o tzw. ewidencję uproszczoną VAT.
Po spełnieniu tych warunków rolnicy ryczałtowi stają się czynnymi podatnikami VAT i rozliczają podatek na zasadach ogólnych.
Rodzaje ewidencji
Ewidencja uproszczona polega na rejestrowaniu wartości dokonanej sprzedaży za dany dzień i sumowaniu jej narastająco od dnia rozpoczęcia prowadzenia ewidencji.
Pełna ewidencja na potrzeby VAT powinna natomiast zawierać informacje niezbędne do określenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu za dany okres rozliczeniowy oraz kwoty podatku należnego od dokonanej w nim sprzedaży towarów i usług. Przepisy nie określają formy tej ewidencji. W praktyce są one prowadzone odrębnie w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, np. rejestr sprzedaży krajowej, sprzedaży eksportowej, WDT itp. czy punktu sprzedaży (w każdym z nich odrębnie). Odnośnie do zakupów jest to np. rejestr zakupu towarów i usług uprawniających do odliczenia VAT, rejestr zakupu środków trwałych itp.
Podstawowym rejestrem jest rejestr zakupów i sprzedaży.
Ewidencja sprzedaży jest prowadzona w celu określenia kwoty należnego VAT od wykonanych czynności w danym okresie rozliczeniowym. Powinna ona zawierać następujące informacje:
l numer kolejny,
l data sprzedaży,
l data wystawienia faktury,
l numer faktury,
l dane dotyczące nabywcy,
l stawka opodatkowania VAT,
l wartość sprzedaży zwolnionej z opodatkowania,
l wartość netto sprzedaży,
l kwota VAT,
l wartość brutto sprzedaży.
Celem ewidencji zakupu jest określenie wysokości podatku naliczonego podlegającego odliczeniu w danym okresie rozliczeniowym. Powinna ona zawierać te zakupy, od których podatnik, w całości lub części, odlicza podatek naliczony. Powinna ona zawierać:
l numer kolejny w ewidencji,
l datę wpływu faktury,
l nazwę i adres sprzedawcy oraz jego NIP,
l wartość nabycia brutto,
l kwotę podatku naliczonego podlegająca odliczeniu,
l wartość zakupów nieopodatkowanych,
l wartość zakupów, od których VAT nie podlega odliczeniu.
Prowadzenie ewidencji zakupów nie jest obowiązkowe. Jeżeli podatnik rezygnuje z odliczania VAT lub odliczenie to mu nie przysługuje, nie musi prowadzić tej ewidencji. Podobnie jest z ewidencjonowaniem zakupów zwolnionych z VAT, zakupów dokonywanych od podmiotów korzystających ze zwolnienia oraz innych zakupów, od których prawo do odliczenia VAT nie przysługuje.
Podstaw prawna:
l art. 2 pkt 15, 19, art. 43 ust. 1 pkt 3 i ust. 3, art. 109 ust. 1 i 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
Anna Potocka
ekspert w zakresie VAT