Moja firma zatrudnia dwie osoby na umowę zlecenia w kwocie 700 zł. Nie są one jednocześnie zatrudnione na umowę o pracę z tym samym pracodawcą. Czy powinnam odprowadzić od tych umów 22-procentowy VAT?
Umowy zlecenia mogą być zawierane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej lub też mogą być wykonywane przez osoby, które takiej działalności nie prowadzą. W pierwszym przypadku podlegają one opodatkowaniu podatkiem VAT na zasadach ogólnych. W drugim – stanowią one przychody osiągane z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W stosunku do umów zlecenia, z których przychody są uznawane za przychody z działalności wykonywanej osobiście, ustawa o VAT przewiduje szczególne uregulowania.
Przychody osoby zatrudnionej na umowę zlecenia (opodatkowanej jako przychody z działalności wykonywanej osobiście) nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli umowa ta ma cechy umowy pracowniczej. Innymi słowy, nie jest samodzielnie wykonywaną działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. Takie umowy, które nie mają cech samodzielnej działalności świadczonej przez zleceniobiorców, nie podlegają opodatkowaniu VAT. Ustawodawca określił w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, że są to umowy, które określają:
• warunki wykonania czynności,
• wynagrodzenie oraz
• odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności (przyjmuje się, że chodzi o przejęcie odpowiedzialności za wykonanie tych czynności w stosunku do osób trzecich).
Takie umowy w ogóle nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.
Umowy, które nie mają cech samodzielnej działalności świadczonej przez zleceniobiorców, nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Jeżeli jednak działalność wykonywana osobiście na podstawie umowy zlecenia nosi cechy samodzielności, to podlega opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych. Oznacza to, że do odprowadzenia podatku należnego będzie obowiązany świadczący usługę zleceniobiorca (a nie zleceniodawca). Zleceniobiorca też będzie miał obowiązek wystawienia faktury VAT na rzecz zleceniodawcy. Po stronie zleceniodawcy nie ma obowiązku naliczenia i odprowadzenia należnego podatku VAT, natomiast ma on obowiązek rozliczyć podatek dochodowy na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przypadku otrzymania faktury VAT przez zleceniodawcę, podatek należny wykazany na tej fakturze stanowi dla zleceniodawcy podatek naliczony do odliczenia, a kwota należności netto stanowi dla niego koszt uzyskania przychodu. Kwota należności netto stanowi również podstawę do rozliczenia należnego podatku dochodowego z tytułu przychodu zleceniobiorcy. Obowiązek rozliczenia podatku dochodowego z tytułu przychodu osiągniętego przez zleceniobiorcę ciąży bowiem na zleceniodawcy, jako na płatniku podatku dochodowego od osób fizycznych.
Przykład
Zleceniobiorca osiąga dochód ze zlecenia w wysokości 1220 zł. Kwota ta została określona jako kwota należna. W związku z tym zleceniobiorca wystawia fakturę, w której wykazuje kwotę netto bez podatku – w wysokości 1000 zł (przy założeniu, że stawka VAT od tej usługi wynosi 22%), kwotę podatku należnego 220 zł oraz kwotę brutto wraz z podatkiem – 1220 zł.
Otrzymanie takiej faktury uprawni zleceniodawcę do:
• odliczenia podatku naliczonego w wysokości 220 zł (na zasadach ogólnych obowiązujących w ustawie o VAT),
• zaliczenia w koszty uzyskania przychodów kwoty 1000 zł,
• obliczenia i odprowadzenia podatku dochodowego od przychodu zleceniobiorcy od kwoty 1000 zł.
Należy podkreślić, że zleceniobiorca, którego umowa nosi cechy samodzielnie prowadzonej działalności, może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT przewidzianego dla drobnych przedsiębiorców. Jest to zwolnienie przysługujące przedsiębiorcom z mocy samego prawa. Do skorzystania z niego nie jest potrzebne składanie jakiegokolwiek oświadczenia w urzędzie skarbowym. Ze zwolnienia mogą skorzystać ci podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w roku podatkowym kwoty 10 000 euro (bez kwoty podatku) – art. 113 ustawy o VAT.
Podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego są obowiązani bezwzględnie prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. W przypadku stwierdzenia, że podatnik takiej ewidencji nie prowadzi lub prowadzi ją nierzetelnie, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określa wartość niezaewidencjonowanej sprzedaży w drodze oszacowania i ustala podatek należny przy zastosowaniu stawki 22%, bez prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony (art. 109 ust. 1 i 2 ustawy o VAT).
Podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym.
Podatnik zleceniobiorca powinien zatem prowadzić ewidencję sprzedaży w kwotach netto (bez podatku VAT). Zgodnie z naszym przykładem kwotą netto byłaby kwota 1000 zł. Kwoty kolejnych należności sumuje aż do momentu przekroczenia limitu (w 2005 r. jest to 43 800 zł). W momencie przekroczenia tej kwoty staje się podatnikiem VAT obowiązanym do rozliczania tego podatku.
Ewa Sławińska
Podstawa prawna
• ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz. U. Nr 54, poz. 535