Podczas inwentaryzacji w naszej spółce z o.o. ujawnione zostały znaczne niedobory towarów. W jaki sposób należy rozliczyć w księgach rachunkowych ujawnione niedobory towarów?
Ustawa o rachunkowości zawiera jedynie bardzo ogólne regulacje dotyczące rozliczania wyników inwentaryzacji, w tym ujawnionych niedoborów. Artykuł 27 ust. 1 stanowi jedynie, że przeprowadzenie i wyniki inwentaryzacji należy odpowiednio udokumentować i powiązać z zapisami ksiąg rachunkowych. W myśl ust. 2 tego przepisu ujawnione w toku inwentaryzacji różnice między stanem rzeczywistym a stanem wykazanym w księgach rachunkowych należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji.
Ujawnione podczas inwentaryzacji niedobory należy odnieść na stronę Wn konto „Rozliczenie niedoborów”. Dalszy sposób postępowania uzależniony jest od klasyfikacji tych niedoborów. Ich powstanie może mieć bowiem bardzo różne przyczyny.
Po pierwsze, mogą to być niedobory naturalne, czyli mieszczące się w granicach norm czy wynikające z błędów pomiarów. W szczególności dotyczy to takich materiałów, jak piasek, żwir, koks, olej opałowy, które ze swej istoty mogą być inwentaryzowane na podstawie metod matematycznych z przyjęciem pewnego błędu pomiaru. Jeżeli tego rodzaju niedobory dotyczą towarów, to powinny one zostać odniesione na konto „Wartość sprzedanych towarów”. Powinny one bowiem wpłynąć bezpośrednio na wynik na sprzedaży.
Po drugie, niedobory towarów mogą zostać zawinione. W takim przypadku obciążany nimi będzie najprawdopodobniej pracownik, któremu powierzono odpowiedzialność materialną za dane składniki majątku. Oznacza to konieczność przeksięgowania wartości niedoborów na konto „Rozrachunki z pracownikami”. Jednak nastąpi to tylko w przypadku, gdy pracownik zgodzi się na pokrycie strat. Jeżeli pracownik kwestionuje zasadność obciążenia go kosztami strat, należy rozważyć konieczność stosownego dokonania odpisu aktualizującego. Przypomnijmy, że w myśl art. 35b ust. 1 pkt 3 wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego, w odniesieniu do należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna – do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności. Tego rodzaju odpis aktualizujący obciąży ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.
Możliwa jest też trzecia sytuacja – niedobory nie mieszczą się w granicach obowiązujących norm, ale nikogo nie można personalnie za nie obciążyć. Taka sytuacja będzie miała przykładowo miejsce jeśli okaże się, że stosowane w jednostce zabezpieczenia antywłamaniowe okazały się nie w pełni skuteczne (podczas sporządzania inwentaryzacji odkryto również ślady włamania). Tego rodzaju niedobory towarów obciążą bezpośrednio pozostałe koszty operacyjne.
Schemat opisanych wyżej księgowań przedstawia się następująco:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.1. Ujawnienie niedoborów towarów na kwotę 50 tys. zł.
2. Niedobory w wysokości 10 tys. zł zostały uznane za naturalne – mieszczące się w granicach przyjętych norm.
3. Niedobory w wysokości 20 tys. zł zostały uznane za spowodowane zaniedbaniami 3 pracowników. Uznali oni swoją winę i na mocy ugody ustalono, że zostaną one potrącone z wynagrodzeń w różnych ratach w trakcie kolejnego roku obrotowego.
4. Nie udało się ustalić przyczyn pozostałej części powstałych niedoborów towarów na kwotę 20 tys. zł. Ponieważ magazyn, w którym były przechowywane nie był dostatecznie zabezpieczony i miało do niego dostęp wiele osób (nie tylko pracowników) postanowiono nie obciążać nikogo personalnie odpowiedzialnością z tytułu powstania tych niedoborów.
Ryszard Orzeł
Podstawa prawna:
art. 27 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.).