Spółka wynagrodzenia dla pracowników wypłaca 10 następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Do tej pory koszty związane z wypłatą wynagrodzeń uwzględnialiśmy w miesiącu, którego one dotyczyły. Taki sposób ewidencjonowania kosztów wynagrodzeń przyjęliśmy od początku działania spółki. Urząd skarbowy nigdy dotąd nie zakwestionował takiej metody rozliczania. Nasze pytanie dotyczy zmienionego art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W którym miesiącu powinniśmy zaewidencjonować koszty wynagrodzeń dotyczących grudnia 2004 r., które wypłacimy w styczniu 2005 r.? Planujemy wynagrodzenie to zaliczyć do kosztów w grudniu, czy postąpimy prawidło?
Odpowiadając na pytanie należy uznać, że postępowanie spółki będzie prawidłowe. Spółka ma prawo wynagrodzenie oraz składniki pochodne typu składki ZUS dotyczące grudnia 2004 r. zaliczyć do kosztów w grudniu tego roku, mimo że wynagrodzenie zostanie wypłacone w styczniu 2005 r. oraz mimo że od 1 stycznia 2005 r. zmieniło się brzmienie art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Powołany przepis w 2004 r. głosił, że nie stanowią kosztu uzyskania przychodów niewypłacone osobom fizycznym, nieprowadzącym działalności gospodarczej, należności z tytułów określonych w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od fizycznych. Przepis art. 41 ust. 1 u.p.d.o.f. wymienia należności wypłacane osobom fizycznym z tytułu działalności wykonywanej osobiście określonej w art. 13 pkt 2 i 4–9 oraz przychody z praw majątkowych, o których mowa w art. 18 u.p.d.o.f. W myśl nowego brzmienia art. 16 ust. 1 pkt 57 u.p.d.o.p. obowiązującego od 1 stycznia 2005 r. nie uważa się za koszt uzyskania przychodów niewypłaconych, niedokonanych lub niepostawionych do dyspozycji wypłat, świadczeń oraz innych należności z następujących tytułów:
– ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
– z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
– z osobiście wykonywanej działalności (art. 13 pkt 2 i 4–9 u.p.d.o.f.),
– z praw majątkowych,
– zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakład pracy.
Należy nadmienić, że po pkt 57 w art. 16 ust. 1 dodano pkt 57a, w myśl którego nie stanowią kosztu nieopłacone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki, z zastrzeżeniem pkt 40, w części finansowanej przez płatnika składek. Również składki na Funduszu Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zaliczane do kosztów będą w dacie ich zapłaty do ZUS. Z powyższych przepisów wynika, że od 1 stycznia 2005 r. wyłączone z kosztów uzyskania przychodów są nie tylko (jak dotychczas) niewypłacone osobom fizycznym należności z tytułu umowy-zlecenia i o dzieło oraz inne należności z działalności wykonywanej osobiście, a także z praw majątkowych, ale też wypłaty, świadczenia oraz inne należności ze stosunku pracy. Jednak dla problemu postawionego w pytaniu decydujące znaczenie mają przepisy u.p.d.o.p. obowiązujące jeszcze w 2004 r. Przepisy obowiązujące w 2004 r. w tym zakresie nie zabraniały podatnikom zaliczania w koszty uzyskania przychodu zarachowanego, a nie wypłaconego wynagrodzenia za miesiąc grudzień 2004 r. w tymże miesiącu.
Jeżeli spółka do tej pory postępowała zgodnie z zasadą memoriału, nie ma żadnych przeciwwskazań, aby tak samo postąpiła z kosztami związanymi z grudniem 2004 r. Spółka przy rozliczaniu kosztów związanych z rokiem podatkowym 2004 r. powinna stosować przepisy obowiązujące właśnie w tym roku. Zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Wynagrodzenie za grudzień jest niezaprzeczalnie związane z przychodami tego miesiąca, a ponadto niewypłacone faktycznie wynagrodzenie – w 2004 r. nie było wymienione w negatywnym ka- talogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodu. O możliwości stosowania do niego metody memoriałowej decydował w takim przypadku wyłącznie art. 15 ust. 4 ustawy, który reguluje zasady potrącania kosztów uzyskania w czasie.
Potwierdza to aktualne jeszcze w 2004 r. pismo z 7 lutego 2000 r. (nr PB3-97/722-8/WK/2000), w którym Ministerstwo Finansów stwierdziło: Zgodnie z brzmieniem art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Przepis ten określa zatem warunki, w jakich wydatki (koszty) mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów. Nie reguluje on natomiast kwestii zaliczenia tych wydatków (kosztów) do kosztów uzyskania przychodów w poszczególnych okresach (latach) podatkowych. Kwestię tę reguluje natomiast przepis art. 15 ust. 4 ustawy.
Stosownie do tego przepisu koszty uzyskania przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, tj. potrącalne są także koszty uzyskania poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, ale dotyczące przychodów roku podatkowego, oraz określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, jeżeli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego, chyba że ich zarachowanie nie było możliwe; w tym przypadku są one potrącalne w roku, w którym zostały poniesione.
Jest zatem zasadą, że koszty uzyskania przychodów są potrącalne w tym roku podatkowym, którego przychodów dotyczą, a tylko wówczas, gdy nie jest to możliwe, mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów tego roku podatkowego, w którym zostały poniesione.
Zgodnie z ww. przepisami ustawy podatkowej wypłacone pracownikom przez pracodawcę wynagrodzenia, jak też płacone składki na ubezpieczenia społeczne od tych wynagrodzeń stanowią koszty uzyskania przychodów. W świetle postanowień ww. art. 15 ust. 4 ustawy podatkowej nie ma przeszkód, aby wynagrodzenia pracowników należne ze stosunku pracy za pracę wykonaną w danym okresie (np. w grudniu 1999 r.), a także składki na ubezpieczenie społeczne (bez względu na termin naliczenia i wykazania w deklaracji ZUS) należne od tych wynagrodzeń – zarachowane były do okresu i roku podatkowego, za które to wynagrodzenie przysługuje (w konkretnym przypadku do grudnia roku podatkowego 1999). Warunkiem jest jednak, aby pracodawca w danym miesiącu (roku podatkowym) znał wielkość określonych kwot tego wynagrodzenia oraz składek na ZUS i kwoty te zarachował do tego miesiąca (roku podatkowego), mimo ich faktycznego nieponiesienia w danym miesiącu (roku podatkowym).
Podatnik powinien jednak pamiętać, że w związku ze zmianami wprowadzonymi w ustawie od 1 stycznia 2005 r. w stosunku do wynagrodzeń ze stosunku pracy będzie obowiązywać zasada kasowa. Kosztem będą dopiero wynagrodzenia oraz składki ZUS zapłacone. Jeżeli więc spółka nie zmieni regulaminu wynagrodzeń i nadal będzie stosować zasadę wypłaty wynagrodzeń 10 dnia miesiąca następującego za miesiąc poprzedni – musi się liczyć z tym, że np. wynagrodzenie za styczeń wypłacone do 10 lutego stanowić będzie koszt dopiero w lutym, a składki na ZUS od tego wynagrodzenia w części finansowanej przez spółkę płatne w marcu spółka zaliczy do kosztów w marcu.
Barbara Kuźnicka
Podstawa prawna:
art. 15 ust. 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.).