Nasza spółka cywilna zajmuje się handlem hurtowym artykułami rolniczymi skupowanymi od rolników. W praktyce często zdarzają się sytuacje, w których zapłata przelewem za fakturę VAT RR nie jest możliwa, ponieważ rolnik nie posiada konta bankowego. W takim przypadku nie mamy możliwości skorzystania z odliczenia podatku naliczonego. Czy w związku z tym możemy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów podatek VAT wynikający z faktur VAT RR, które są regulowane gotówką?
Ustawa o VAT przewiduje szczególną procedurę rozliczania tego podatku przez rolników ryczałtowych i podmioty dokonujące od nich zakupów produktów rolnych. W myśl art. 115 ust. 1 tej ustawy rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika VAT, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Podatnik nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę (nazywaną fakturą VAT RR) dokumentującą nabycie tych produktów. Oryginał faktury jest przekazywany dostawcy. Przekazywany rolnikowi zryczałtowany zwrot podatku – wynikający z faktury VAT RR – zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano zapłaty, pod warunkiem że:
1) nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2) zapłata za fakturę nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14 dnia, licząc od dnia zakupu (z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności); w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należy podać numer i datę wystawienia faktury VAT RR.
Ogólną zasadą jest, że podatek naliczony nie jest zaliczany do kosztów. Wynika ona z art. 23 ust. 1 pkt 43 u.p.d.o.f. Jednak ten sam przepis przewiduje pewne wyjątki. Stanowi on bowiem, że kosztem uzyskania przychodów jest podatek naliczony:
• jeżeli podatnik zwolniony jest od VAT lub nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych od VAT,
• w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy VAT – jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
Oznacza to, że jeżeli przepisy z zakresu podatku od towarów i usług nie wprowadzają ograniczenia odliczania VAT naliczonego od podatku należnego, to dla celów podatku dochodowego VAT naliczony przy danym zakupie nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Wydaje się, że bez znaczenia w takiej sytuacji pozostaje, czy podatnik skorzysta z prawa obniżania VAT, czy też z niego zrezygnuje.
Z wyżej zacytowanego przepisu wynika także, że brak prawa do odliczenia podatku naliczonego daje możliwość do uznania go za koszt podatkowy. A zatem jeżeli nabywca produktów rolnych od rolnika ryczałtowego nie spełnia warunków do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury VAT RR, to ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kwotę należności ogółem, tzn. wraz z kwotą podatku od towarów i usług.
Ryszard Orzeł
Podstawa prawna:
• art. 116 ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535),
• art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.).