Spółka z o.o. w roku 2001 otrzymała pożyczkę z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zakup środka trwałego, w tym też roku wprowadziła go do ewidencji środków trwałych. Odpisy stanowiły koszty uzyskania przychodów w 100%. W roku 2004 pozostałą do spłaty część pożyczki WFOŚiGW umorzył, pod warunkiem przeznaczenia równowartości kwoty umorzenia na inne inwestycje ekologiczne (środki trwałe) aprobowane przez pożyczkodawcę, wystawiając stosowną decyzję. W związku z tym jak należy podatkowo i zarazem księgowo potraktować odpisy amortyzacyjne za lata ubiegłe odniesione w koszty uzyskania przychodów - w 100%, czy wartość umorzonej pożyczki stanowi przychód podlegający opodatkowaniu i w którym momencie?
Przychód z tytułu umorzenia pożyczki zaciągniętej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podlegać będzie wyłączeniu od opodatkowania w wysokości kwoty przeznaczonej na pokrycie wydatków związanych z wytworzeniem drugiego środka trwałego. Odpisy amortyzacyjne nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w części odpowiadającej równowartości wydatków poniesionych na jego realizację, które zostały zwrócone spółce w postaci umorzenia części pożyczki udzielonej przez WFOŚiGW na dofinansowanie zadania inwestycyjnego.
Ze stanu faktycznego przedstawionego przez spółkę wynika, że uzyskała ona w 2004 r. umorzenie pożyczki zaciągniętej z WFOŚiGW, pod warunkiem przeznaczenia równowartości kwoty umorzenia na inne inwestycje ekologiczne (środki trwałe) aprobowane przez pożyczkodawcę. Dla celów podatku dochodowego od osób prawnych zastosowanie w sprawie będą miały przepisy z art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), z których wynika, że umorzona pożyczka z chwilą otrzymania decyzji o jej umorzeniu jest przychodem dla celów podatkowych, z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy oraz przypadków wskazanych w art. 12 ust. 4 pkt 8 ustawy, gdy umorzenie następuje w związku z bankowym postępowaniem ugodowym lub postępowaniem układowym bądź realizacją programu restrukturyzacji.
Poza wymienionymi wyjątkami umorzone pożyczki, jako że nie towarzyszą im żadne koszty uzyskania przychodów, zwiększają dochód do opodatkowania. W niniejszej sprawie nie wystąpił żaden ze wskazanych wyżej przypadków wykluczających uznanie za przychód umorzonej części pożyczki, dlatego uzyskane środki z tytułu umorzenia przedmiotowej pożyczki stanowić będą przychód podatkowy.
Ponadto należy pamiętać, że nie każdy przychód podlega opodatkowaniu. Katalog zwolnień przedmiotowych zawarty został w przepisie art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Punkt 21 ustępu 1 powołanego przepisu stanowi, iż wolne od podatku są dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków związanych z otrzymaniem, zakupem bądź wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a–16m tej ustawy.
Jednocześnie, po oddaniu inwestycji do używania, kwoty odpisów amortyzacyjnych liczone od tej części wartości początkowej wytworzonego środka trwałego, na którą złożyły się wydatki sfinansowane umorzoną pożyczką, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Wynika to z wyłączenia z kosztów podatkowych odpisu z tytułu zużycia środków trwałych dokonywanego według zasad określonych w art. 16a–16m, od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie tych środków we własnym zakresie, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie (art. 16 ust. 1 pkt 48 updop).
• art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 254, poz. 2533
Marek Żochowski
doradca podatkowy, finalista konkursu „Księgowy roku”