W krajach OECD obowiązuje około 270 podatków o charakterze ekologicznym. Ze statystyk OECD wynika, że wprowadzane w poszczególnych państwach podatki o charakterze ekologicznym wpływają na zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego. - I tak np. po wprowadzeniu w Szwecji bardziej uciążliwego opodatkowania paliw ołowiowych, w ciągu 7 lat benzyny bezołowiowe wyparły z rynku tradycyjne etyliny.
Podatek ekologiczny z jednej strony stymuluje do zachowań proekologicznych, z drugiej – zwiększając realne obciążenie podatkowe – może zagrozić gospodarce przez zmniejszenie konkurencyjności – podkreśla Justyna Zając-Wysocka z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej. Podkreśla, że w niektórych krajach wprowadzaniu nowych podatków o charakterze ekologicznym towarzyszyło zmniejszanie obciążeń w innych sferach życia społecznego i gospodarczego. I tak np. w Norwegii nakładanie nowych ekopodatków wiązało się z równoczesnym zmniejszeniem bardzo wysokiego podatku dochodowego od osób fizycznych.
Podatki proekologiczne mają również negatywne konsekwencje. Można do nich zaliczyć m.in. obniżenie konkurencyjności branż objętych opłatami i podatkami w stosunku do tych, które ich nie uiszczają. Wprowadzenie ekopodatków może spowodować wzrost obciążeń podatkowych uboższych gospodarstw domowych.
270 ekopodatków
W krajach OECD istnieje około 270 podatków o charakterze ekologicznym. Są to m.in.:
• opłaty nakładane na linie lotnicze w związku z generowanym hałasem (Dania);
• opłaty za produkty jednorazowe: maszynki do golenia, torby plastikowe, aparaty fotograficzne (Belgia, Dania, Islandia);
• opłaty za opakowania bezzwrotne: puszki, butelki (Belgia, Dania, Finlandia, Norwegia i Szwecja);
• podatki od energii i paliw – podatek węglowy, podatki od paliw samochodowych i olejów napędowych, podatki od energii elektrycznej, podatek: od węgla i koksu oraz od paliw lotniczych.
– Niektóre państwa zdecydowały się na kompleksowe rozwiązania w ramach systemu podatkowego. I tak np. Francja wprowadziła zintegrowany podatek za działalność powodującą zanieczyszczenie środowiska – poinformował Waldemar Knap z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej. Jak podkreślił, dalej idącym rozwiązaniem jest tzw. zielona reforma podatkowa, np. w Niemczech. Polega m.in. na zlikwidowaniu dotacji (np. dopłaty do cen węgla i energii), restrukturyzacji istniejących podatków czy wprowadzeniu nowych podatków proekologicznych. Celem takiej reformy podatkowej jest z jednej strony zmniejszenie zanieczyszczeń, a z drugiej – poprawienie warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych dzięki redukcji kosztów.
Rozwiązania proekologiczne
W obecnym polskim systemie podatkowym również istnieją pewne rozwiązania proekologiczne.
– W VAT są to nieliczne co prawda, ale jednak preferencyjne stawki podatkowe w odniesieniu do usług mających na celu ochronę środowiska. W akcyzie zróżnicowanie stawek wpływa na różnice cenowe towarów, promując te produkty, które są przyjazne środowisku (np. zwolnienie z podatku akcyzowego biokomponentów przeznaczonych do paliw ciekłych) – wylicza Justyna Zając-Wysocka.
Z kolei w podatku dochodowym zwolnieniom podlegają m.in. dochody podatników, których celem jest działalność w zakresie ochrony środowiska (fundacje, stowarzyszenia, organizacje społeczne). Istnieje też możliwość odliczenia od dochodu podlegającemu opodatkowaniu wydatków równych 10 proc. darowizn przekazanych na cele związane z ekologią i ochroną zwierząt oraz ochroną dziedzictwa przyrodniczego dla organizacji pozarządowych. Od 1 stycznia 2004 r. na rzecz takiej organizacji osoba fizyczna może także przekazać 1 proc. należnego podatku.
W podatku rolnym istnieje ulga inwestycyjna z tytułu wydatków na budowę obiektów służących ochronie środowiska czy zakup i instalację urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód).
Waldemar Knap przypomina ponadto, że w Polsce obowiązują:
• opłaty emisyjne pobierane np. za gazy lub pyły wprowadzane do powietrza;
• opłaty produktowe przewidziane dla przedsiębiorców, którzy nie wykonali obowiązku zapewnienia odzysku, a w szczególności recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych;
• opłata depozytowa – 30 zł od sztuki – pobierana przy sprzedaży detalicznej akumulatorów ołowiowych (kwasowych). Zwracana jest po przekazaniu zużytego akumulatora sprzedawcy tych akumulatorów lub do punktu zbiórki zużytych akumulatorów.
POSTULUJEMY
• W podatkach dochodowych warto wprowadzić odpowiedni system amortyzacyjny dla środków trwałych czy inwestycji służących ochronie środowiska.
• W VAT warto obniżyć stawki na urządzenia, materiały i usługi związane z ochroną środowiska.
• W podatku od nieruchomości warto wprowadzić np. czasowe zwolnienia dla nieruchomości, które wykorzystywane są dla celów ekologicznych.
Krzysztof Tomaszewski
krzysztof.tomaszewski@infor.pl