Komisja Europejska zakwestionowała warunki udzielania zwolnień w podatku od nieruchomości przez gminy i zarzuciła Polsce naruszenie zasady swobodnego przepływu pracowników. Chodzi o uchwały gmin, w których znalazły się warunki, które musi spełnić przedsiębiorca, aby otrzymać pomoc publiczną w postaci zwolnienia z podatku od nieruchomości. Warunki takie znajdują się w uchwałach wielu gmin w Polsce. Mają one na celu przede wszystkim zmniejszenie bezrobocia w danej gminie, ale także przyciągnięcie nowych inwestycji. Prawo stosowania zwolnień daje gminom ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.
Niezgodne przepisy
Komisja Europejska w rozporządzeniu w tej sprawie uznała, że niezgodne z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską są trzy rodzaje przepisów. Pierwszy określa, że udzielanie pomocy na zatrudnienie zostanie udzielone przedsiębiorcy pod warunkiem utworzenia nowych miejsc pracy wyłącznie dla osób zamieszkałych (zameldowanych) na stałe na terenie danej gminy. Drugi stanowi, że przedsiębiorca 75 proc. nowych miejsc pracy powierzy pracownikom zamieszkałym na terenie gminy. Trzeci warunek mówi, że firma może zatrudnić na nowo utworzonych miejscach pracy osoby bezrobotne zarejestrowane w miejskim lub wojewódzkim urzędzie pracy. Zdaniem Komisji, uzależnienie przyznania zwolnienia w podatku od spełnienia choćby jednego z powyższych warunków narusza zasadę swobodnego przepływu pracowników na terenie całej Unii Europejskiej (art. 39 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską). Stanowisko takie przedstawił również Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji w odpowiedzi na pytanie prezesa Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie dotyczące pomocy publicznej.
- Z dotychczasowych postępowań prowadzonych przez Komisję Europejską w stosunku do gminnych programów pomocowych wynika, że zamieszczane w uchwałach gmin ograniczenia udzielania pomocy w związku z zatrudnieniem osób zameldowanych w danej gminie, Komisja traktuje jako postanowienia niezgodne ze wspólnotowymi zasadami swobodnego przepływu pracowników - czytamy w stanowisku UOKiK.
- Jeśli żaden organ, czyli Regionalna Izba Obrachunkowa lub Wojewódzki Sąd Administracyjny, nie zakwestionował uchwały gminy, to ta uchwała obowiązuje w brzmieniu określonym przez radę gminy - powiedział Gazecie Prawnej dr Mariusz Popławski, adiunkt w Katedrze Prawa Podatkowego Uniwersytetu w Białymstoku. Taka sytuacja rodzi jednak konsekwencje dla przedsiębiorców, którzy korzystają z tej pomocy.
Konsekwencje dla firm
- W sytuacji gdy przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia w podatku na podstawie warunków określonych w uchwale gminy, po jakimś czasie może być skontrolowany przez instytucję unijną. Organ ten może uznać, że pomoc gminy jest niezgodna z przepisami Unii Europejskiej. W konsekwencji przedsiębiorca musi zwrócić tę pomoc wraz z odsetkami. Ponadto może wysunąć roszczenie cywilnoprawne do gminy o to, że wprowadziła uchwałę, która jest niezgodna z przepisami unijnymi - tłumaczył nam ekspert. Stwierdził również, że zmiana uchwały nie jest jednak prostym wyjściem z tej sytuacji. Do końca 2006 roku przedsiębiorcy chcący skorzystać ze zwolnienia w podatku musieli złożyć wnioski o jej przyznanie w przyszłych latach.
- Pojawia się zatem pytanie, czy zmiana uchwały nie spowoduje naruszenia praw nabytych podatników - zastanawia się Mariusz Popławski.
Zdaniem ekspertów rozporządzenie Komisji Europejskiej oznacza, że polskie gminy powinny rozważyć zmiany swoich uchwał. Nie jest to jednak jedyne wyjście.
Możliwe sankcje
Jakie sankcje może zastosować Unia wobec Polski i jakie procedury stosowała przy innych niezgodnościach prawa polskiego i wspólnotowego?
- Sankcje, które można nałożyć na kraje członkowskie Unii Europejskiej, zależą od rodzaju sprawy. Najłagodniejszym środkiem jest wezwanie do zniwelowania różnic w kwestionowanych przepisach oraz ich dostosowanie do prawa wspólnotowego. Jeśli kraj członkowski nie zgadza się ze stanowiskiem Komisji, może odmówić dostosowania przepisów. Wtedy Komisja może skierować sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, aby ją rozstrzygnęła - powiedział Gazecie Prawnej dr Jarosław Pietras, były wiceminister finansów, a obecnie adiunkt w Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Zmieniać czy nie
Mirosław Barszcz, ekspert podatkowy z Instytutu Sobieskiego, zwraca z kolei uwagę, że w przypadku niezgodności przepisów krajowych z prawem unijnym stosowana jest odpowiedzialność odszkodowawcza wobec podatników, którzy utracili dochody w wyniku błędnych przepisów.
- Jeśli podatnicy tracą wskutek niewłaściwej implementacji przepisów, mają prawo domagać się odszkodowania od państwa - stwierdził Mirosław Barszcz. Co zatem gminy powinny zrobić?
- Jeśli podzielimy pogląd Komisji dotyczący spornych przepisów odnoszących się do zwolnień w podatku od nieruchomości, to gminy będą musiały dokonać korekt swoich uchwał, tak aby nie dyskryminowały pracowników - dodał Jarosław Pietras.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Łukasz Zalewski