Indywidualne stawki amortyzacyjne można ustalać jedynie dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji podatnika. Klimatyzator przenośny mimo niskiej wartości może stanowić odrębny środek trwały podlegający amortyzacji, pod warunkiem że będzie on używany dłużej niż rok. Okres i sposób jego amortyzacji uzależnione są od zapisów zawartych w polityce rachunkowości.
Jeżeli przewidują Państwo użytkowanie klimatyzatora krócej niż 1 rok, to nie spełnia on przesłanek dla zakwalifikowania go do środków trwałych.
uzasadnienie
Klimatyzatory przenośne są urządzeniami, które można przenosić z pomieszczenia do pomieszczenia. Stanowią one odrębne środki trwałe podlegające amortyzacji. Jeżeli jednak są to urządzenia o niskiej wartości, poniżej 3500 zł, to możliwe są dwa rozwiązania:
l spółka może nie zaliczać ich do środków trwałych, a wartość klimatyzatora ująć bezpośrednio w koszty, lub
l spółka może zaliczyć klimatyzator do środków trwałych i dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu oddania go do używania lub w miesiącu następnym.
Sposób postępowania uzależniony jest od zapisów zawartych w polityce rachunkowości.
Polityka rachunkowości może również przewidywać rozłożoną w czasie amortyzację niskocennych środków trwałych.
Jednak z podatkowego punktu widzenia nie ma możliwości, zastosowania w tym przypadku indywidualnej stawki amortyzacyjnej.
Według ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych spółki mogą stosować indywidualne stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych.
Za używane uznaje się m.in. środki trwałe z grup 3-6 i 8 oraz środki transportu, jeśli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy.
Jak ustalić amortyzację
Kwestie zaliczania aktywów do środków trwałych oraz sposoby amortyzacji powinny zostać opisane w polityce rachunkowości spółki. Przyjęte zasady rachunkowości należy stosować w sposób ciągły.
W ramach przyjętych zasad jednostka może stosować uproszczenia, jeżeli nie naruszą rzetelności i jasności sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego.
Jednakże w celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostka może, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą.
Dla środków trwałych o niskiej jednostkowej wartości początkowej istnieje możliwość ustalenia odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych w sposób uproszczony przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem lub jednorazowo.
Ustawa nie precyzuje pojęcia „środki trwałe o niskiej wartości”, w związku z tym ich wartość powinna być ustalona decyzją jednostki i uwzględniona w przyjętych zasadach rachunkowości. Można przyjąć granicę wartości niskocennych środków trwałych na poziomie wyznaczonym przez przepisy podatkowe. Obecnie jest to kwota 3500 zł.
Zarówno ustawa o rachunkowości, jak i ustawy podatkowe jako jedno z kryterium zaliczenia danego aktywa do środków trwałych podają okres jego użytkowania - powyżej 1 roku.
W związku z tym od urządzenia, którego okres ekonomicznej użyteczności wynosi 1 rok, nie nalicza się odpisów amortyzacyjnych, lecz wpisuje się w koszty w momencie poniesienia wydatku.
Jeżeli jednak jego okres użytkowania będzie dłuższy niż 1 rok oraz w przyjętych zasadach rachunkowości wartość tego urządzenia będzie je kwalifikowała do środków trwałych, wówczas klimatyzator należy zakwalifikować do środków trwałych oraz dokonywać odpisów amortyzacyjnych.
Z punktu widzenia ustawy o rachunkowości czas amortyzacji ustalany jest w odniesieniu do okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego. Z kolei przepisy podatkowe określiły stawkę amortyzacyjną dla klimatyzatorów na poziomie 10% w skali roku. Może się zatem zdarzyć, że miesięczny odpis będzie inny z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym, a inny z punktu widzenia ustawy o rachunkowości. W takim przypadku należy pamiętać o ewentualnym utworzeniu rezerwy/aktywa z tytułu podatku odroczonego.
Przykład 1
W styczniu kupiono i przyjęto do użytkowania klimatyzator o wartości 1200 zł netto. Jednostka przyjęła, że okres ekonomicznej użyteczności urządzenia wynosi rok.
1) Ewidencja księgowa w styczniu
Wn „Zużycie materiałów” 1 200
Ma „Rozrachunki z dostawcami” 1 200
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 2
W styczniu kupiono i przyjęto do użytkowania klimatyzator o wartości 1200 zł netto. Jednostka przyjęła, że okres ekonomicznej użyteczności urządzenia wynosi 2 lata.
W przyjętych zasadach rachunkowości za środek trwały uważa się urządzenie użytkowane dłużej niż rok, o wartości powyżej 500 zł, przy czym środki trwałe o wartości do 3500 zł są odpisywane jednorazowo w koszty.
Ewidencja księgowa w styczniu
1. Zakup i przyjęcie do użytkowania środka trwałego:
Wn „Środki trwałe” 1 200
Ma „Rozrachunki z dostawcami” 1 200
2. Jednorazowy odpis:
Wn „Amortyzacja” 1 200
Ma „Umorzenie” 1 200
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 3
W styczniu zakupiono i przyjęto do użytkowania klimatyzator o wartości 1200 zł netto. Jednostka przyjęła, że okres ekonomicznej użyteczności urządzenia wynosi 2 lata.
W przyjętych zasadach rachunkowości za środek trwały uważa się urządzenie użytkowane dłużej niż rok, o wartości powyżej 500 zł, przy czym środki trwałe o wartości do 1000 zł są odpisywane jednorazowo w koszty. Amortyzacja metodą liniową rozpoczyna się w miesiącu następnym po miesiącu, w którym przyjęto środek trwały do użytkowania.
Ustalenie wysokości miesięcznego odpisu według stosowanej polityki rachunkowości:
1200 zł : 24 miesiące = 50 zł/miesiąc
Ustalenie wysokości miesięcznego odpisu według przepisów podatkowych:
1200 zł × 10% = 120 zł; 120 zł : 12 miesięcy = 10 zł/miesiąc
Ewidencja księgowa w styczniu
1. Zakup i przyjęcie środka trwałego:
Wn „Środki trwałe” 1 200
Ma „Rozrachunki z dostawcami” 1 200
Ewidencja księgowa w lutym i miesiącach następnych do momentu zrównania odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową środka trwałego
2. Miesięczny odpis:
Wn „Amortyzacja” 50
Ma „Umorzenie” 50
3. Ewidencja pozabilansowa:
Wn „Koszty NKUP” 40
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 4
W styczniu kupiono i przyjęto do użytkowania klimatyzator o wartości 1200 zł netto. Jednostka przyjęła, że okres ekonomicznej użyteczności urządzenia wynosi 2 lata.
W przyjętych zasadach rachunkowości spółka nie stosuje jednorazowych odpisów amortyzacyjnych. Amortyzacja metodą liniową rozpoczyna się w miesiącu następnym po miesiącu, w którym przyjęto środek trwały do użytkowania.
Ustalenie wysokości miesięcznego odpisu według stosowanej polityki rachunkowości:
1200 zł : 24 miesiące = 50 zł/miesiąc
Ustalenie wysokości miesięcznego odpisu według przepisów podatkowych:
1200 zł × 10% = 120 zł; 120 zł : 12 miesięcy = 10 zł/miesiąc
Ewidencja księgowa w styczniu
1. Zakup i przyjęcie środka trwałego:
Wn „Środki trwałe” 1 200
Ma „Rozrachunki z dostawcami” 1 200
Ewidencja księgowa w lutym i miesiącach następnych do momentu zrównania odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową środka trwałego
2. Miesięczny odpis:
Wn „Amortyzacja” 50
Ma „Umorzenie” 50
3. Ewidencja pozabilansowa:
Wn „Koszty NKUP” 40
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jeżeli stawka amortyzacyjna ustalona na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości będzie się różnić od tej ustalonej na podstawie przepisów podatkowych, to do celów podatkowych uwzględnia się tylko tę część kosztów, która odpowiada stawkom podatkowym.
Zmiana dotychczas stosowanych zasad amortyzacji
Artykuł 8 ust. 2 ustawy o rachunkowości dopuszcza zmianę dotychczas stosowanych rozwiązań na inne, przewidziane ustawą, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji.
Zmiana dotychczas stosowanych rozwiązań wymaga również określenia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane innymi przepisami prawa, jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe rozwiązania uległy zmianie. W takim przypadku należy w sprawozdaniu finansowym jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać przyczyny tych zmian, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonano zmian.
Ponadto trzeba pamiętać o podatkowych regulacjach dotyczących amortyzacji poszczególnych środków trwałych.
l art. 3 ust. 1 pkt 11, art. 4, 5, 8 i 32 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
l art. 16h, 16i, 16j ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 217, poz. 1589
Małgorzata Kawczyńska
główna księgowa, finalistka konkursu Księgowy Roku 2005