RADA
Sposób dokonywania amortyzacji opisany przez spółkę nie jest prawidłowy. Środek trwały nie powinien być amortyzowany w części jako własny, a jednocześnie w części jako „inwestycja w obcym środku trwałym”. Jeśli wartość nakładów poczynionych przez spółkę w budynku nie została już uwzględniona w cenie nabycia, to spółka powinna powiększyć cenę nabycia o niezamortyzowaną do momentu nabycia część inwestycji w obcym środku trwałym. Od tak obliczonej wielkości powinna dokonywać odpisów amortyzacyjnych po wprowadzeniu budynku do ewidencji środków trwałych.
UZASADNIENIE
Amortyzacji podlegają m.in. przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych, i to niezależnie od przewidywanego okresu ich używania. Brak jest w tym przypadku wymogu przewidywanego okresu używania dłuższego niż rok. W przepisach brak jest jednocześnie wyraźnej definicji inwestycji w obcym środku trwałym. W tym przypadku należy posłużyć się definicją wypracowaną przez praktykę. W piśmiennictwie pojawia się stanowisko, że jest to każdy nakład na środek trwały niestanowiący własności podatnika (bez względu na to, czy ma charakter remontowy czy inwestycyjny). Jednak większość organów podatkowych przyjmuje, że inwestycjami w obcym środku trwałym są wyłącznie takie nakłady, które mają charakter ulepszenia w myśl przepisów podatkowych (czyli wydatki na przebudowę, rozbudowę, modernizację i adaptację środka trwałego).
Jeśli poczynione przez spółkę nakłady w budynku wykorzystywanym na podstawie umowy leasingu na potrzeby prowadzonej działalności spełniały powyższe kryteria, mogły być przez spółkę amortyzowane jako „inwestycje w obcych środkach trwałych”.
Niestety, w opisanej w pytaniu sytuacji przepisy podatkowe okazują się niedostatecznie pomocne, bowiem w żaden sposób nie określają właściwego sposobu postępowania. Należy jednak uznać, że od momentu zakończenia umowy leasingu i nabycia budynku spółka nie może dokonywać amortyzacji w obcym środku trwałym. Zmienia się bowiem kwalifikacja własności budynku i staje się on składnikiem majątku spółki, która nabyła go jako całość, tzn. łącznie z poniesionymi nakładami inwestycyjnymi. Poczynione nakłady, nawet jeżeli nie zostały całkowicie zamortyzowane, przestały więc mieć charakter inwestycji w obcym środku trwałym. Są teraz częścią własnego środka trwałego. Nie oznacza to jednak, że nastąpi utrata przez spółkę prawa do rozliczenia poniesionych kosztów. O wartość nierozliczonych do momentu zakupu nakładów na budynek spółka powinna powiększyć cenę nabycia oraz dokonywać odpisów amortyzacyjnych od tak określonej podstawy.
Zasadność takiego rozumowania potwierdzają postanowienia: Naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego, nr ŁUS-II-2-423/184/07/AG z 7 września 2007 r., w którym czytamy:
Jedynie spełnienie łącznie przesłanek określonych w art. 16a ust. 1 lub w art. 16 ust. 2 ww. ustawy przesądza o charakterze środka trwałego, tj. własnego bądź obcego, a tym samym o tym, czy amortyzacja liczona będzie od inwestycji w obcym środku trwałym.
W przedstawionym stanie faktycznym Spółka zawarła umowę kupna (sprzedaży), na podstawie której nabyła na własność środek trwały, który wcześniej użytkowała na podstawie umowy dzierżawy. Skoro zatem umowa dzierżawy uległa rozwiązaniu, to wygasła zarówno przyczyna (prawo własności przeszło na jednostkę), jak i podstawa prawna (przesłanki dot. wyodrębnienia jako inwestycji w obcym środku trwałym) uzasadniająca amortyzację podatkową poczynionych wcześniej nakładów, jako inwestycji w obcym środku trwałym.
Reasumując, stwierdzić należy, że nabycie środka trwałego spowodowało, iż Spółka nabyła ten środek jako całość, tzn. łącznie z poniesionymi nakładami inwestycyjnymi. Oznacza to, że poczynione nakłady, nawet jeżeli nie zostały całkowicie zamortyzowane, przestały mieć charakter inwestycji w obcym środku trwałym, ponieważ są częścią własnego środka trwałego.
oraz Naczelnika Urzędu Skarbowego w Łańcucie, nr U.S.IA/1/415/1-IP/2006 z 1 lutego 2006 r., zgodnie z którym:
Skoro w nabytej nieruchomości spółka uprzednio poniosła wydatki, które nie zostały ujęte w cenie nabycia, a zarazem nie zostały w całości zakwalifikowane w kosztach uzyskania jako inwestycja w obcych środkach trwałych, to wartość nakładów pomniejszona o dokonane uprzednio odpisy amortyzacyjne zwiększa cenę nabycia ww. nieruchomości.
Podobnie czytamy w postanowieniu Naczelnika Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego, nr ZD/4061-212/06 z 11 grudnia 2006 r., oraz decyzji Izby Skarbowej w Gdańsku, nr BI/4218-0007/06 z 30 marca 2006 r.
PRZYKŁAD
Spółka ALFALEAS użytkowała na podstawie umowy leasingu operacyjnego budynek biurowy. Dokonała jego ulepszenia w postaci instalacji systemu klimatyzacyjnego. Nakład ten w wysokości 200 000 zł amortyzowała jako inwestycję w obcym środku trwałym. Po zakończeniu umowy leasingu ALFALEAS nabyła budynek za kwotę 1 400 000 zł (hipotetyczna wartość netto) i wprowadziła go do ewidencji środków trwałych. Z uwagi na fakt, że tylko 50% wydatków związanych z instalacją systemu klimatyzacyjnego zostało rozliczonych przez ALFALEAS do dnia nabycia, wartość budynku w ewidencji będzie wynosić 1 500 000 zł według wyliczenia:
1 400 000 zł + 50% × 200 000 zł (wartość niezamortyzowanej części inwestycji w obcym środku trwałym) = 1 500 000 zł.
Należy skłonić się ku rozwiązaniu opisanemu powyżej, niemniej jednak istnieje także koncepcja przeciwna. Zgodnie z nią za dopuszczalne należy uznać rozwiązanie, że skoro odpisy amortyzacyjne od inwestycji w obcych środkach trwałych były dokonywane przez np. dzierżawcę/leasingobiorcę, to tym bardziej mogą być dokonywane przez właściciela. Model ten zakłada więc kontynuację dokonywania amortyzacji w obcym środku trwałym nawet pomimo nabycia na własność środka trwałego, w którym poczyniono wymienione nakłady. Tak wypowiedziało się m.in. Ministerstwo Finansów w piśmie z 24 czerwca 2006 r., nr DD/PB3-1781-MD-155/06, oraz Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w postanowieniu z 9 lutego 2006 r., nr 1471/DPD2/423/148/05/MS, w którym czytamy:
W ocenie Naczelnika tutejszego Urzędu przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wykluczają możliwości dalszej amortyzacji nabytych nieruchomości, użytkowanych do dnia ich nabycia na podstawie umowy dzierżawy, na dotychczasowych zasadach, tj. przewidzianych dla inwestycji w obcym środku trwałym lub obcych środków trwałych, pomimo że po ich nabyciu nie będą to już obce środki trwałe.
Obie te interpretacje nie stanowią jednak powszechnie obowiązującej wykładni przepisów.
Ze względu na te rozbieżności zalecane byłoby więc, dla zdobycia całkowitej pewności w zakresie prawidłowości postępowania, uzyskanie przez spółkę indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.
Na koniec należy zauważyć, że spółka nie określiła, czy wartość poczynionych, a niezamortyzowanych inwestycji w obcym środku trwałym nie została uwzględniona w cenie nabycia. Gdyby się tak stało, to w przedstawionej w pytaniu sytuacji wartości początkowej, będącej zgodnie z przepisami podstawą odpisów amortyzacyjnych, nie należało powiększać o wysokość niezamortyzowanej inwestycji w obcym środku trwałym. Spowodowałoby to bowiem dwukrotne amortyzowanie (czyli podwójne zaliczanie do kosztów) tego samego wydatku.
• art. 16a ust. 2 pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
Marcin Gawlik
konsultant podatkowy