RADA
Wypłaconą zaliczkę należy wykazać na koncie rozrachunkowym służącym do rozliczeń z udziałowcami, a także w bilansie w pozycji innych należności krótkoterminowych. Od wypłaconej zaliczki spółka powinna pobrać zryczałtowany podatek dochodowy i odprowadzić go w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek.
UZASADNIENIE
Dywidenda to część zysku netto spółki kapitałowej przeznaczona do podziału pomiędzy udziałowców lub akcjonariuszy. Zysk ten należy dzielić w stosunku do liczby udziałów, chyba że statut lub umowa spółki stanowią inaczej. Kwota przeznaczona do podziału nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z przepisami lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe.
Decyzja dotycząca częściowej wypłaty dywidendy w określonych warunkach może zostać podjęta jeszcze w trakcie roku obrotowego, przed formalną uchwałą o podziale wyniku finansowego. Wówczas mamy do czynienia z wypłatą zaliczek na dywidendę.
W spółce akcyjnej do zaliczkowej wypłaty dywidendy wymagana jest zgoda rady nadzorczej.
Możliwość taką przewiduje Kodeks spółek handlowych. Decyzję w tej sprawie podejmuje zarząd, o ile umowa spółki go do tego upoważnia i jednostka posiada środki wystarczające na wypłatę.
W spółce akcyjnej i spółce z o.o. zaliczka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i akcje własne.
Przepisy ustawy o rachunkowości obowiązujące do końca 2008 r. nie przewidywały zaliczkowej wypłaty dywidendy. Podział zysku za dany rok obrotowy jest możliwy dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. W związku z tym dokonane w trakcie roku wypłaty tytułem zaliczki na dywidendę nie mogły być ujmowane na koncie służącym do rozliczania wyniku finansowego. Dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania za 2008 r. można było dokonać skutecznego podziału wyniku finansowego netto. Dlatego w księgach rachunkowych wypłaconą w 2008 r. zaliczkę należało ująć na koncie rozrachunkowym służącym do rozliczeń z udziałowcami i wykazać w aktywach bilansu jako inne należności krótkoterminowe. Na koncie rozrachunkowym będzie ona figurowała więc do momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Wtedy kwotę brutto dywidendy do wypłaty z zysku należy zaksięgować z datą podjętej uchwały zapisem: Wn „Rozliczenie wyniku finansowego”, Ma „Rozrachunki z udziałowcami”.
UWAGA
W spółce akcyjnej zamiar wypłaty zaliczek na dywidendę zarząd musi ogłosić co najmniej na cztery tygodnie przed rozpoczęciem wypłat, podając dzień, na który zostało sporządzone sprawozdanie finansowe, wysokość kwoty przeznaczonej do wypłaty, a także dzień, według którego ustala się uprawnionych do zaliczek. Dzień ten powinien przypadać w okresie siedmiu dni przed dniem rozpoczęcia wypłat.
Od 1 stycznia 2009
Od 1 stycznia 2009 r. wypłacone w ciągu roku zaliczki na dywidendy będzie można, już w momencie zapłaty, księgować bezpośrednio na konto „Rozliczenie wyniku finansowego”. Nowelizacja ustawy o rachunkowości wprowadziła bowiem zapis mówiący, że odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego, w tym także wypłaty z zysku, dokonywane na podstawie odrębnych przepisów, uznaje się za podział wyniku finansowego netto jednostek w ciągu roku obrotowego. Dotyczyć to jednak będzie dopiero sprawozdań finansowych za 2009 r. Wtedy wypłacone zaliczki będą ujmowane w pasywach bilansu ze znakiem ujemnym w pozycji A. IX jako „Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego”.
Wypłacone zaliczki na poczet dywidendy stanowią dla udziałowca przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Dlatego spółka jest zobowiązana od wypłaconej zaliczki pobrać zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19%. Kwotę zryczałtowanego podatku należy odprowadzić na konto właściwego urzędu skarbowego (według siedziby spółki) w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek.
Przykład
Zarząd spółki podjął uchwałę o wypłacie udziałowcom (osoby fizyczne) zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za 2008 r. W grudniu spółka wypłaciła zaliczkę w łącznej wysokości 16 200 zł netto (20 000 zł brutto) i pobrała zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 3800 zł. Po sporządzeniu sprawozdania za 2008 r. wynik wykazał zysk w wysokości 255 000 zł. W marcu 2009 r. zwyczajne zgromadzenie wspólników zatwierdziło sprawozdanie i podjęło uchwałę o podziale zysku, który w całości przeznaczono na dywidendy.
Ewidencja księgowa
1. Wypłata zaliczki na dywidendę - kwota netto po potrąceniu zryczałtowanego podatku dochodowego:
Wn „Rozrachunki z udziałowcami” 16 200
Ma „Rachunek bankowy” 16 200
2. Zarachowanie zryczałtowanego podatku dochodowego:
Wn „Rozrachunki z udziałowcami” 3 800
Ma „Rozrachunki publicznoprawne” 3 800
3. Odprowadzenie podatku do urzędu skarbowego:
Wn „Rozrachunki publicznoprawne” 3 800
Ma „Rachunek bankowy” 3 800
4. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego - przeksięgowanie wyniku finansowego za 2008 r.:
Wn „Wynik finansowy” 255 000
Ma „Rozliczenie wyniku finansowego” 255 000
5. Przeznaczenie zysku netto na dywidendę - ewidencja w dacie podjęcia uchwały:
Wn „Rozliczenie wyniku finansowego” 255 000
Ma „Rozrachunki z udziałowcami” 255 000
6. Pobranie zryczałtowanego podatku dochodowego. W rozliczeniu należy uwzględnić potrącony podatek od zaliczki: (255 000 zł × 19%) - 3800 zł = 48 450 zł - 3800 zł = 44 650 zł
Wn „Rozrachunki z udziałowcami” 44 650
Ma „Rozrachunki publicznoprawne” 44 650
7. Ostateczne rozliczenie i wypłata dywidendy należnej za 2008 r.: 255 000 zł - 16 200 zł - 48 450 zł = 190 350 zł
Wn „Rozrachunki z udziałowcami” 190 350
Ma „Rachunek bankowy” 190 350
8. Odprowadzenie podatku na rachunek urzędu skarbowego:
Wn „Rozrachunki publicznoprawne” 44 650
Ma „Rachunek bankowy” 44 650
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
• art. 194, 195 i 349 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 217, poz. 1381
• art. 30a ust. 1 pkt 4, art. 41 ust. 4, art. 42 ust. 1 i 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1316
• art. 53 ust. 3, 4 i 5, art. 64 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1466
Wioletta Chaczykowska
księgowa z licencją MF